Лифтийг ачаа тээш, хүн тээвэрлэдэг төхөөрөмж гэж хардаг боловч угтаа хүний амь настай шууд хамааралтай гэдгийг захиалагч болон барилга угсралтын компаниуд мэддэг ч тэр бүр өндөр ач холбогдол өгдөггүй гэх шүүмжлэл байдаг. 

Тиймээс Герман технологи дээр суурилсан Дэлхийд тэргүүлэгч KLEEMANN группийн Монгол дахь албан ёсны онцгой эрхт дистрибьютер “Дельта Элеватор” ХХК-ийн угсралтын багийн ахлах механик Э.Уранбаатартай лифт угсрах үед тулгардаг асуудал мөн захиалагч, гүйцэтгэгч, хэрэглэгч гэсэн гурван талын нэгдэл ямар байх ёстой талаар цөөн хором ярилцсанаа хүргэж байна.

Та салбартаа нийт хэдэн жил ажиллаж байна. Мөн танай компанийн сүүлийн үеийн ажлаас онцолбол?

Би Монголын цахилгаан шат, өргөн тээвэрлэхийн салбарт 2004 оноос одоог хүртэл угсралтын чиглэлээр ажиллаж байна. Харин “Дельта Элеватор” ХХК-ийн угсралтын багийн ахлахаар 2019 оноос хойш ажиллаж байна. Манай компанийн хувьд нийгмийн хариуцлагын хүрээнд хуучны түүх, соёлын дурсгалт барилга, байгууламжийн жагсаалтад орсон, одоогоос 120 жилийн түүхтэй Монголор (Mongol-or)-ын барилга буюу Их хүрээний Европ хийцийн анхны хоёр давхар тоосго, чулуун барилгыг хүчитгэх замаар сэргээн, шинэчилж байгаа төслийг дэмжин оролцож мөн Дархан хотод “Twin Park” төсөл дээр Монголд анхны Future Trend буюу CURVED загварын хүнхэр хэлбэрийн бүхээгтэй лифтийн угсралт, суурилуулалтын ажлыг гүйцэтгээд дуусаж байна.

Манай улсад хэчнээн компани лифтний чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулж байна. Мөн лифтний хөгжлийн талаар товч мэдээлэл өгөөч?

Монголд улсад 200 гаруй тусгай зөвшөөрөлтэй лифтний компани байдгаас 30 гаруй нь идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Өндөр хөгжилтэй орнуудтай харьцуулахад манай улсад сүүлийн үеийн технологитой лифт нь шинэ зүйл гэж хэлж болно.

Хөгжлийн тухайд муу тоног төхөөрөмжтэй лифт гэж орчин цагт байхгүй бөгөөд бүх лифтнүүд тухайн үйлдвэрлэж буй улсынхаа болон олон улсын стандартаа хангаад үйлдвэрлэгдсэн байдаг. Манай улсад Оросын дөрвөлжин кабинтай лифтнүүд түгээмэл байдаг байсан нь одоо технологио даган бидний  харж дассан энгийн металл гадаргуутай лифт хувьсан өөрчлөгдөж зорчигчдод орон зайн таатай мэдрэмж төрүүлэх вааран загвар, өнгө үзэмж, чанар стандарт, нэмэлт тохируулга, ухаалаг шийдэлтэй болсон байна. Нийгмээ дагаад бүх зүйл өөрчлөгддөгтэй адил технологийн дэвшлээ дагаад эрчим хүчинд хэмнэлттэй, тог баригчтай мөн лифтний хурд нь нэмэгдсэн, дуудсан давхарт аль лифт нь ойр байна тэр нь түрүүлж ирдэг, сүүлдээ Ковид-19 цар тахлын эсрэг нян бактери устгах нано технологитой болон зайнаас мэдрэх товчлуур, агаар цэвэршүүлэгч, LCD дэлгэц, гар утаснаасаа лифт дуудах, цаашлаад тусгай хэрэгцээт иргэдэд зориулсан шатны өргөх тавцан зэрэг хэрэгцээ шаардлага, зорчигчдын ая тух, аюулгүй ажиллагаа, байгальд ээлтэй байдал гэх олон талын хүчин зүйлсийг өөртөө багтаадаг болсон. Сүүлийн үеийн лифтнүүдийг угсарч дууссаны дараа ашиглалтын явцад тоосгүй орчин шаарддаг. Гэтэл манайх ямар их тоосжилттой улс билээ. Энэ мэтчилэн өөрчлөгдөж лифтнийхээ хөгжлийг дагаад стандарт нь мөн сайжраад явж байна.

Манайд орон сууцны барилгад энгийн лифт сонгодог бол илүү ухаалаг, шинэ технологитой лифтийг оффис, зочид буудлууд, томоохон үйлчилгээний байгууллагууд сонгодог.

Барилгын компаниуд лифтээ хэзээ сонгож, хэрхэн төлөвлөх ёстой байдаг вэ?

Цахилгаан шатны аюулгүй байдлыг хамгийн түрүүнд анхаарах ёстой. Үүнийг технологийн дагуу оновчтой байдлаар шийдэж өгсөн компанийг сонгох нь чухал юм.

Лифтний хүчин чадал, чанар, технологийн давуу тал, загвар зэргийг харгалзан тухайн барилгын зураг төслөө боловсруулж эхлэх үедээ лифтээ сонгож ажлын зурагдаа тусгах нь оновчтой юм. Барилгын зургаа зуруулахдаа тухайн орон сууц болон үйлчилгээний барилгад орох, гарах хүний хөдөлгөөний урсгалыг тооцож лифтний тоо, кабины хэмжээг гаргаж түүнийхээ дагуу лифтний хонгилын зургийг норм, стандартын дагуу зуруулна. Гэтэл лифтээр зорчих хүнийхээ тоог бус айлын тоогоор эсвэл талбайн хэмжээгээр бодож дурын хэмжээтэй лифтний хонгилыг зуруулах тохиолдол байдаг.

Харин лифтээ тухайн компанитайгаа гэрээ байгуулаад хэмжээ, загвар, даац, хурд, кабины ханын материал, шал, тог баригч, хурд болон нэмэлт тохируулгатай захиалга өгдөг бол зарим нь санхүүдээ баригдан хэрэгцээ, шаардлага хангахгүй лифтийг сонгодог. Лифт тог баригчтай байх шаардлагатай гэж “лифтийг төхөөрөмжлөх аюулгүй ашиглах дүрэм”-д заасан байдаг. Тог баригчтай байх нь тог тасрах үед өөрийн цэнэгээр хамгийн ойр байгаа давхардаа хүнээ буулгаад зогсдог давуу талтай.

Ингээд лифт угсралтын ажлыг тухайн лифтний компанид даатгадаг бол захиалагч байгууллагын зүгээс хийх гол ажил нь лифт суурилуулах хонгилын хэмжээ зургийн дагуу зөв байх, техникийн өрөө, худаг, кабелын утсыг хананд нь бэхлэх, түүнийг дагах эрсдэлүүдийг тооцоолж зургийг стандартын дагуу зөв гаргасан байх шаардлагатай. Харин лифт угсралтын компани дүрмийн дагуу угсрах, хүлээлгэн өгөх, хяналт тавихад анхааран ажиллана.

Ямарваа нэг үүсэж болох эрсдэлээс хэрхэн сэргийлэх вэ?

Хамгийн оновчтой арга бол барилгын төсөл эхлүүлэх үедээ зураг төслийн компани, захиалагч, лифтний компаниуд нягт хамтарч ажиллах явдал юм. Ингэснээр санхүүгийн эрсдэл, барилгын чанар алдагдах, ашиглалтын явцад үүсэж болох олон эрсдэлээс сэргийлнэ.

Бид харилцагч нарынхаа цахилгаан шатыг нийлүүлж, угсралтыг хийхээс гадна суурилуулсны дараа үйлчилгээнд нэвтрүүлэхээс өмнө үйлдвэрлэгчээс мэргэжлийн баг ирүүлж, дахин хянаж шалгадаг. Цар тахлын үед энэ ажил зайнаас хийгдэж байна. Энэ бүхний эцэст үйлчилгээнд нэвтрүүлэх бөгөөд суурилуулсны дараах үйлчилгээг ч бүрэн дүүрэн хангадаг. Ийм өндөр хариуцлага, сахилга бат шаарддаг салбарт дурын хувь хүн, компани цахилгаан шат импортлон нийлүүлж, дурын газраар угсралт хийлгэх нь маш эрсдэлтэй.

Барилгын компани зургийн дагуу лифтний хонгилыг хийсэн байх ёстой бол лифтний компани түүнд лифтийг суурилуулж угсарна гэлээ. Тэгвэл хонгилын хэмжээ болон угсралтын ажилд ямар нэгэн асуудал гарч байв уу?

Лифтний хонгил дээр авч үзэхэд хонгилын зургийг гаргахаасаа өмнө дээр дурдсанчлан лифтээ сонгож түүндээ тааруулж хонгилоо төлөвлөх хэрэгтэй байдаг. Гэтэл дарааллын дагуу ажлаа гүйцэтгэхгүйгээр хонгилоо түрүүлж хийчхээд дараа нь түүндээ тааруулж лифтээ сонгодог. Ингээд хонгил, лифт хоёрын хэмжээ зөрөөд таарахгүй байдал үүснэ. Үүнээс сэргийлж барилга угсралтын явцад захиалагч болон барилга угсралтын гүйцэтгэгч нарт мэргэжлийн зөвлөгөө болон техникийн шаардлагуудыг үе шат бүрд нь өгдөг.

Буруу төлөвлөснөөс болж хонгилын хэмжээ болон лифтний хэмжээ зөрөх асуудал  гарахад ямар арга хэмжээ авдаг вэ?

Угтаа бол норм дүрмийн дагуу баригдсан байх нь захиалагч, гүйцэтгэгч, хэрэглэгч гээд аль аль талдаа эрсдэлгүй. Зургийн дагуу лифтний хонгил хийгдээгүйгээс болж лифт хонгилдоо таарахгүй байх түүнээс болж хонгилыг дахин ухаж янзлах асуудал гардаг. Нэгэнт баригдсан барилгын үндсэн хийцлэл эвдэх, нэмж ухаж, засах нь мэдээж эрсдэлтэй бөгөөд БНбД зөрчих байдал үүсдэг. 

Ашиглалтын үеийн арчилгаа, сервис үйлчилгээ нь нэг талын нийгмийн хариуцлага болов уу гэж хардаг?

Барилгын ажил дуусаж улсын комиссод хүлээлгэн өгч, ашиглалтад орсны дараагаас эзэмшигч, ашиглагч СӨХ-оос ажиллагааны явц, засвар, техникийн бүрэн бүтэн байдал болон аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавьж, хэвийн ажиллагааг ханган ажиллах ёстой байдаг. Үүний тулд хуулиараа лифт хариуцагч болон лифтчин ажиллуулах үүрэгтэй. Гэтэл орон сууцны барилгууд тухайн үед түр лифтчин авчихдаг нь түгээмэл асуудал болсон. Ингээд түр лифтчин байхгүй болоход ямарваа нэг асуудал гарвал хэн хариуцах нь тодорхойгүй байдал үүсдэг. 

Барилгын компани ашиглалтад орсон л бол ашиглагч талд буюу СӨХ-ны мэдэлд шилждэг учраас дараагийн ажлуудад төдийлөн анхаарал хандуулдаггүй. Тухайн СӨХ-д лифтчин байхгүй юм бол лифтний компани өөрөө засвар үйлчилгээг тогтмол хийдэг байх хэрэгтэй. Сүүлийн үеийн хотхон, хорооллууд лифтчинтэй байдаг болсон, энэ жишиг дагаад сайжраасай гэж хүсдэг.

Сервис үйлчилгээг ямарваа нэг асуудал гараагүй байсан ч сар бүр хийх хэрэгтэй. СӨХ-д “сар бүр ирээд тосолсон болчхоод л явдаг” гэдэг. Гэтэл ирээдүйд ирэх эрсдэлээс урьдчилан хамгаалж байгаа үйлдэл юм. Орон сууцанд лифт байх нь ойлгомжтой тул анхнаас нь лифтнийхээ угсралт, чанар, стандарт, сервис үйлчилгээг дээд зэргээр хангавал зорчигчдод тааламжтай, тав тухтай, аюулгүй байдаг.

Эвдрэл гэмтэл гарлаа гэх дуудлагад аль талын алдаа түгээмэл байдаг вэ?

Хэрэглэгчийн зүгээс гаргасан алдаа их байдаг. Тог баригчгүй лифтэнд тог тасрахад дотор байгаа зорчигч хаалга өшиглөх, товчлуур хага цохих, нүдэх, хаалгыг хүчээр онгойлгох гэж оролдох зэрэг үйлдэл гаргадаг. Энэ нь орон тооны лифтчин байдаггүй тул гацсан зорчигч айж сандрахдаа гаргаж буй нэг хариу үйлдлийн жишээ. Дуудлагын лифтчин иртэл тэр хүн тэр дотроо л байна гэсэн үг. Энэ үед ямар нэгэн битүү орчны айдастай, хүчил төрөгчийн дутагдалд орох зэрэг эрсдэлүүд гарч болно. Харин тог баригчтай лифтний тухайд хамгийн ойрын давхарт зорчигчоо буулгах хүртэл нь айж сандрахгүйгээр тайван хүлээх хэрэгтэй.

Мөн кабин давхрын хаалга хоёрын завсраар санаатай, санаандгүй байдлаар хог хаяж тэр нь хонгилын доор хуримтлагддаг, дээшээ, доошоо сумаа андуурах эсвэл хоёуланг нь зэрэг дарах, доошоо явах бол доошоо, дээшээ явах бол дээшээ сумыг дарна гэдэг зарчмыг мэдэхгүй иргэд одоо ч байдаг. Давхар бүр дээр зогсох товчийг зэрэг дарчихдаг тэр болгонд лифт заавал зогсдог. Ийм байдлаар зохиомол ачааллыг хэрэглэгчид үүсгээд байдаг. Үүнээс шалтгаалаад лифт нэг илүү зогсолт хийх тоолонд ачаалал нь нэмэгдэж, ашиглалтын хугацаа 25 жил байсан бол тухайн хугацаа нь тодорхой хэмжээгээр багасаж, элэгдэл ордог. 

Гэхдээ хэрэглэгчдийг шууд буруутгах аргагүй учир заавар, зөвлөмж гэдэг зүйл байнгын хэрэглэгчийг дагаж байх хэрэгтэй. СӨХ, ашиглалтыг хариуцаж байгаа албууд, борлуулж буй компаниуд мэдээллийн олон төрлийн суваг хөгжсөн энэ үед тэр болгоноор ашиглалтын зөвлөмжийг өгч байх хэрэгтэй. Үүнтэй холбоотойгоор манай компани лифтийг зөв ашиглах тухай зөвлөмж, хэрэглээний соёлд сургах чиглэлээр олон ажлыг эхлүүлээд байна. 

ВЭБ САЙТ: https://lift.barilga.mn/