Японы алдарт архитектор, Барилгын салбарын нобел гэгддэг Прицкерийн шагналын эзэн Тоё Ито нь хөлбөмбөгөөр бол Месси, хөгжмийн ертөнцөд Bowie юм. Тэрээр Конструктивизм ба постмодернизмыг хослуулагч бөгөөд  минималист хэв маягтай цэгцтэй, өвөрмөц барилгуудаар нь түүний бүтээлийг таньж болох юм. 

Тоё Ито 1941 оны 6-р сарын 1-нд өмнөд Солонгосын Сөүл хотын Кэйжо дүүрэгт төржээ. Түүний аав нь Солонгосын И гүрний эртний керамик эдлэл, япон хэв маягийн уран зургийг онцгой сонирхдог бизнес эрхлэгч байсан юм. Хожмоо  тэдний гэр бүл эх орон руугаа буцаж, Японы Нагано мужийн Шимосува-мачи хотод амьдрах болсон юм.  

Бейсболын тамирчин болох мөрөөдөлтэй байсан түүний хүсэл Токиогийн их сургуульд сурч байх үеэс нь өөрчлөгдөж, архитектор мэргэжилтэй болохоор шийджээ. Түүнийг энэхүү мэргэжлийг сонгоход аавынх нь барилгын план зураг зурах хобби болон Токио дахь гэр бүлийн байшингийн дизайныг нь гаргаж байсан модернист архитектор Ёшинобу Ашихарагт нар ихээхэн нөлөөлжээ. 

Тоёо Ито Токиогийн Их Сургуулийн Архитектурын ангийг 1965 онд төгссөн бөгөөд дипломын ажил нь Үэно цэцэрлэгт хүрээлэнг сэргээн засварлах санал байсан ба уг ажлаараа Токиогийн их сургуулийн дээд шагналыг хүртэж байв. Ажлын гараагаа Kiyonori Kikutake & Associates компаниас эхэлж, 1971 онд Токиод өөрийн Urban Robot (Urbot) студи байгуулан, 1979 онд Toyo Ito & Associates, Architects болгон өөрчилсөн байна.

Түүний бүтээлүүд Англи, Дани, АНУ, Франц, Итали, Чили, Тайвань, Бельги болон Японы олон хотод сүндэрлэжээ. Тэрээр бие даасан анхны төслөө 1971 оны барьсан ба Токио хотын захад байрлах байшин байв. "Хөнгөн цагаан байшин" гэж нэрлэгддэг уг байгууламж нь бүхэлдээ хөнгөн цагаанаар бүрсэн модон хүрээтэй байжээ. Түүний анхны бүтээлүүдийн ихэнх нь орон сууцууд байсан юм. Энэ нь түүний “олон нийтийн барилга нь архитектурын үндсэн суурь” гэсэн үзэл баримтлалтай холбоотой гэж тайлбарлаж болох юм. 

Тэрээр нэр хүндтэй олон улсын шагналуудыг хүртэж байснаас дурдвал 2010 онд Японы хунтайж Такамацугийн нэрэмжит 22 дахь эзэн хааны нэрэмжит шагнал, 2006 онд Британийн Архитекторуудын академийн Хатан хааны нэрэмжит алтан медаль, 2002 онд Венецийн биенналь  олон улсын үзэсгэлэнгээс “Алтан арслан” зэрэг нэр хүндтэй шагналын эзэн болсон байна. Мөн Токио, Колумб, Калифорни, Лос Анжелес, Киототогийн их сургуульд зочин профессороор ажиллаж байсан бөгөөд 2012 оны хавар Азидаа анхдагч Харвардын Дизайны Сургуулийг бий болгосон юм.  

1976 онд тэрээр эгчдээ зориулж “White U” хэмээх нэртэй байшинг барьж өгсөн бөгөөд уг байшингийн ачаар Итогийн бүтээлүүд олны  сонирхлыг ихээхэн татаж эхэлжээ. 

 “White U” байшин 1976 он 

1980-аад оноос эхлэн ихэнх бүтээлүүдээ минималист хэв загвараар бүтээж, агаар салхи мэт  хөнгөн мэдрэмж өгөх архитектурыг бий болгож эхэлсэн юм. Түүний карьерын топ ажлуудын нэг бол  2001 онд барьсан Японы Мияги мужийн Сендай хотод барьсан Медиатек номын сан. "Файдон" хэмээх номондоо "Медиатек нь ердийн үйлчилгээний зориулалттай барилгуудаас олон талаараа ялгаатай. 

Уг барилга нь номын сан болон урлагийн галерейн зориулалттай боловч удирдах хэсэг нь олон төрлийн хөтөлбөрүүдийн хоорондын ялгааг харуулсан төдийгүй одооноос эхлэн соёлын байгууламжууд ямар байх ёстой вэ гэсэн дүр төрхийг аажмаар бий болгохын тулд олон өрөө тасалгаа хуваалт ханагүй байхаар бүтээсэн. Ийм нээлттэй болгож чадсан гол шалтгаан нь 13 ширхэг зөгийн үүр мэт хэлбэр бүхий хонгилуудыг бетонон хавтангаар хийсэн энгийн хийцийн үр дүн юм. Давхар бүрийн ханыг багасгаснаар, олон төрлийн үйл ажиллагааг хонгилуудын дундах нээлттэй талбайд зохион байгуулах боломжийг бий болгосон" хэмээн бичжээ. 

 Sendai Mediatheque номын сан,  2001 он 

2009 онд Принстоны их сургуульд Кеннет Касслер лекц унших үед Ито архитектурын талаарх ерөнхий бодлоо ингэж тайлбарласан байна. 

“Байгаль бол маш нарийн төвөгтэй бас хувирамтгай. Харин архитектур нь илүү тогтвортой тогтолцоог бий болгодог. Тиймээс архитектураар дамжин дэлхийн хотууд нэгэн төрлийн болж, дотор нь амьдарч байгаа хүмүүсийг ч адил болгож хувиргасан гэж хэлж болох юм. Архитектураар дамжин тархаж буй ижил уг соёл, ойлголтыг өөрчилж, хүрээлэн буй орчин, байгальд ээлтэй байх арга замыг эрэлхийлэн ажиллаж, бага ч болов нөлөө үзүүлэхийг хүсэж байна” гэжээ.

2004 онд Токиогийн Омотесандо дүүрэгт Италийн гутал, цүнх үйлдвэрлэгч TOD'S компанид зориулж ургаж буй мод мэт урам зориг өгсөн барилгыг зохион бүтээсэн юм. Тэрээр уг төслийн талаар тайлбарлахдаа "Мод бол бие даан зогсох байгалийн обьект бөгөөд хэлбэр нь өвөрмөц, бүтцийн хувьд оновчтой шинж чанартай байдаг. Модны дүрсийг давхцуулах загвар нь хүчний оновчтой урсгалыг бий болгосон. Салбарласан модны диаграммыг хуулбарласанаар барилга өндөр байх тусам мөчрүүд нь нимгэн, илүү олон болж байж нээлхийн харьцаа өндөр болно. Үүний нэгэн адил олон төрлийн  хэрэглээтэй холбоотойгоор барилгын дотоод орон зай нь хумигдахгүй байгаа юм гэжээ.

TOD'S 2004 он

Уг барилгын ерөнхий хэв шинжийг модны хэлбэрээр илэрхийлсэнээр барилга бетонон, дөрвөлжин байх ёстой гэсэн уламжлалт үзэл баримтлалыг эвдсэн юм. Шугам ба хавтгай, хана ба нээлхий, хоёр ба гурван хэмжээстийн хоорондын тодорхой ялгааг үгүйсгэж, ил тод тунгалаг байдал нь хийсвэр байдлыг илтгэсэнээрээ тун өвөрмөц төрлийн барилгад тооцогддог бөгөөд энэхүү архитектурын шинэлэг байдал нь уг загварын брэндийг тод харагдуулж, хотын өнгө үзэмжийг чимсэн бүтээн байгуулалт болсон байна. 

Олны талархлыг хүлээсэн барилгуудыг зохион бүтээснээрээ 2000 оны эхээр олон улсын чанартай архитектор болж, Ази, Европ, Хойд Америк, Өмнөд Америк даяар төслүүд нь хэрэгжиж эхэлсэн юм. Тухайлбал, 2009 онд Тайванийн Каошюн хотод болсон Дэлхийн наадамд зориулсан төв цэнгэлдэх хүрээлэн болон дуурийн театрыг, 2002 онд Лондонд “Serpentine Pavilion Gallery”, Чили улсад “White O residence” Чили болон Калифорнийн  их сургууль, Berkeley Art Museum гэх мэт олон гайхалтай бүтээлийг туурвижээ. 

100% нарны энергиэр хэрэглээ хангадаг Тайваны төв цэнгэлдэх хүрээлэн

Berkeley Art Museum 

Хэдийгээр олон улсад маш амжилттай ажиллаж байсан ч 2011 оны 3-р сарын 11-ний Японд болсон газар хөдлөлт, цунамигаас болж эх орондоо хэрэгжүүлэх төслийг илүү чухалд үзсэн юм. Японд тохиолдсон энэхүү байгалийн гамшгаас амьд үлдсэн иргэддээ зориулан ‘Home-for-all’ буюу “бүгдэд зориулсан гэр” гэсэн үзэл баримтлалтай ажиллаж эхэлсэн юм. 

Принстон Архитектурын хэвлэлийн газраас гаргасан “Байгалийн хүч” номонд Ито хэлэхдээ: “Архитектор хүн гэдэг хооллоход зориулсан өчүүхэн орон зайг ч  илүү хүнлэг, илүү үзэсгэлэнтэй, тохь тухтай болгож чаддаг хүнийг хэлдэг. Орчин үеийн архитектурын үндсэн суурь нь ‘Home-for-all’ юм. Орчин үед архитектурын өвөрмөц байдалд өндөр үнэлгээ өгдөг болсоноор барилгыг хэнд, юунд зориулж бүтээдэг талаарх сэдвүүд мартагдсан. Тиймээс энэ гамшиг бидэнд архитектур гэж юу байдгийг эхнээс нь шинээр харах боломжийг олгож байна. “Бүгдэд зориулсан гэр” жижиг барилгуудаас бүрдэж болох ч орчин үеийн архитектурын тухай үзэл баримтлалыг өөрчилж, эргэн харахад нөлөөлж байна” гэжээ. 

Ито өөрийн суут бүтээлүүдээ толилуулахаар Омишима арал дээр өөрийн нэрээр нэрлэгдсэн архитектурын музейг 2011 онд нээсэн юм. Энэхүү музейд түүний төслүүдийг дэлгэн харуулахаас гадна залуу архитекторуудад зориулсан семинар хийж үйлчилдэг ажээ.

Toyo ito architecture museum, 2011 он 

Түүний зарим онцлох бүтээлүүдээс 

1. Tama Art University Library in Tokyo, Japan (2007)

Доод давхар нь ямар ханагүй бөгөөд нийт 166 нуман хэлбэрийн баганатай. Энэ нь дотоод орчинд байхдаа гаднах байгалийг мэдрэх боломжийг бий болгодог.