Барилгын материал болон материалын худалдааны төвийн талаар “Барилгачин групп”-ийн захирал Г. Батсүхтэй ярилцлаа.

Юун түрүүнд манай улсын барилгын материалын зах зээл, өнөөгийн байдал ямар байгаа талаар үзэл бодлоо хуваалцаач?

Монгол Улсын барилгын салбарын 2010 оноос 2020 он хүртэлх сүүлийн 10 жилийн байдлыг харахад 10 дахин өсөлттэй байгаа нь маш өндөр үзүүлэлт юм. Анх 2010 онд нэг жилийн 470 тэрбум төгрөгийн барилгын үйл ажиллагаа явагддаг байсан бол 2020 онд 4.7 их наяд төгрөгийн их засварын ажил хийгдсэн байна. Үүнээс дунджаар 2.2 их наяд төгрөг нь барилгын материалын зах зээл дээр эргэлдэж байна. Энэ жилийн хувьд нийт барилгын материалын 38 хувийг дотооддоо үйлдвэрлэж, үлдсэн 62 хувийг импортоор оруулж ирж байгааг мэдээлсэн байсан. 

Импортын барилгын материалын хувьд хил гааль, тээврээс хамааралтай үнэ хэлбэлздэг. Энэ асуудлын шийдлийг та хэрхэн харж байна?

Импортын материалын үнэ өсөж, буурах нь үндсэндээ гадаад зах зээл дээрх түүхий эдийн үнийн өсөлт, тээвэрлэлтийн нөхцөл зэргээс шалтгаалдаг. Гадаад зах зээлд бидний экспортолдог нүүрс, хүдэр, зэс, төмрийн хүдэр гээд манай гол нэрийн бүтээгдэхүүний үнэ өсөхөд дагаад бидний авдаг арматур, төмөр хийцийн материал, шил, кабелын материалууд өсчихдөг. Дээрээс нь дэлхийн даяар цар тахлаас шалтгаалсан тээвэрлэлтийн нөхцөл хүнд байгаа тул сүүлийн жилүүдэд материалын үнийн өсөлт нэлээдгүй байлаа. Өнгөрсөн зун БХБЯ-аас гаргасан үнийн индексэд барилгын төсөвт өртөг 45 хувиар өссөн байна. 

Үнэ хэлбэлзлийн асуудалд барилгын салбарынхан барилгын материалын нөөцгүй, материалаа нөөцлөх агуулахгүй байгаа нь давхар нөлөөлж байна. Ханган нийлүүлэгчид хөрш улсаас шууд тээвэрлэлт хийн оруулж ирдэг байсан нь одоо 2-3 сар саатаж байна. 

Тэгэхээр материалаа нөөцөлснөөр үнийн тогтвортой байдлыг бий болгох боломжтой. Үүн дээр төрөөс үзүүлэх ямарваа нэг арга хэмжээ байхгүй учраас нөөцлөх гэдэг зүйл дээр түлхүү анхаараасай гэж бодож байна. 

Материал нөөцлөх тал дээр ямар асуудлууд гарч байгаа бол? 

Компаниудад материалаа агуулах томоохон хэмжээний агуулах байхгүй, их хэмжээний бараа нөөцлөх санхүүгийн боломж дутмаг байна. Санхүүгээ удаан хугацаанд түгжээд материал нөөцлөх боломжтой компаниуд мэдээж цөөн. Тэгэхээр эхлээд санхүүгийн зөв менежмент хийх, материалаа татах түүнийгээ агуулах гээд салбарын компаниуд тухай бүрдээ зөв төлөвлөгөөтэй ажиллаж чадвал үнийн өсөлт гэдэг зүйлийг тогтвортой барих боломжтой гэж хардаг.

“Барилгачин групп”-ээс Улаанбаатар хотын барилгын материалын томоохон худалдааны төвүүдэд судалгаа хийсэн. Судалгааны дүгнэлтээс товч танилцуулбал? 

Бид барилгын материалын зах зээл дээр үйл ажиллагаа явуулаад багагүй хугацаа өнгөрсөн байна. Энэ хугацаанд барилгын материалын ханган нийлүүлэлтийн тогтолцоог бий болгохыг зорин ажиллаж тус зорилгынхоо хүрээнд барилгын материалын төвүүдийн талаарх судалгааг хийсэн. Судалгаанаас үзэхэд манай улсын барилгын материалын худалдаа үндсэндээ ганзагын наймаа буюу 1990-ээд оны үеийн худалдааны арга барилаас салаагүй байгаа нь харагдсан. Худалдааны төвүүдэд дан хувиараа бизнес эрхлэгчид, Хятад улсын иргэд ганзагын наймааны нэлээдгүй хувийг эзэлсээр байна. Үүнээс үүдэн чанаргүй материал ихээр орж ирж байна. Тиймээс ганзагын наймаа гэдэг зүйлийг өөрчлөх нь хамгийн эхний ажил юм байна гэдэг дүгнэлтэд хүрсэн.  

Худалдаачдын 99 хувь нь  түрээсийн байранд үйл ажиллагаа явуулдаг. Түүнд нь агуулах байхгүй, материалын стандартын дагуу хадгалах горим алдагдах, павильоноо хүссэнээрээ тохижуулж чадахгүй, агуулах нь тусдаа өөр газар байрлах тэр нь стандартын шаардлага хангаагүй гэх зэрэг их олон асуудлуудыг дагуулдаг.

Үүн дээр мөн л агуулах яригдаж байна. Материалын агуулах нь стандартад нийцээгүйгээс шалтгаалж материалын чанарт өөрчлөлт ордог байх? 

Жишээ нь 100 айлд худалдаа эрхэлж буй газрууд дан өмчилсөн буюу иргэний зориулалттай газрууд байдаг. Тэнд барилгын материалыг агуулах зориулалтын агуулах байхгүй. Дийлэнх нь аж ахуйн аргаар барьсан, температурын тохируулга, галын эрсдэлээс хамгаалагдаагүй гэх зэрэг асуудлуудтай байна. Материал нь хүйтний улиралд -30, дулааны үед 30 хэм хүрэхээр хадгалах горим алдагдаж чанарт сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Цемент, замаска, хуурай хольцыг халуун, хүйтний ямар ч температурт чанар нь алдагдахгүй гэсэн буруу ойлголтууд их байдаг. Гэтэл хадгалалтын горимоос шалтгаалж тодорхой хэмжээнд чанар нь алдагдаж байдаг гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. 

Барилгын материалын худалдаа эрхлэгч нарт гарч буй дээрх асуудлуудыг тодорхой хэмжээнд шийдвэрлэх боломжийг олгож буй  “Барилгачин” худалдааны төв ирэх онд ашиглалтад орох гэж байна. Энэ талаар?

“Барилгачин групп” барилгын салбарт ханган нийлүүлэлтийн үйл ажиллагааг шинэчлэх, нэгдсэн нэг тогтолцоогоор явуулах тал дээр материалын худалдаа эрхлэгч, үйлдвэрлэгчидтэй хамтран ажилладаг. Гэтэл худалдаа эрхлэгч, үйлдвэрлэгчид өөр өөр газраас материал татахаар тээвэрлэлтийн зардал хэт өндөр гардаг. Тиймээс худалдаа эрхлэгч болон үйлдвэрлэгчид нэг агуулахад материалаа байршуулахад хэрэглэгчийн хүссэн хэдэн ч төрлийн материалыг нэг цэгээс хүргэх боломж байгаа тул 20 мянган м.кв эдэлбэр газарт төмөр ган бүтээцэн хийцтэй, газар хөдлөлтийн 8 баллд тэсвэртэй энэхүү худалдааны төвийг байгуулахаар болсон. Хэрэглэгч, үйлчлүүлэгчид, ханган нийлүүлэгчдийн асуудлыг шийдвэрлэх цогц худалдааны төв гэж ойлгож болно. Одоо агуулахын барилга дуусаж, худалдааны төвийн суурийн ажил хийгдээд угсрахад бэлэн болсон бөгөөд ирэх оны тавдугаар сард ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна. 

Худалдааны төвийн онцлог, давуу тал нь юу вэ?  

Үйлчлүүлэгчдэд барилгын үндсэн материал, засал чимэглэл, сантехник, цахилгаан, холбоо дохиолол, модон материал, төмөр материал зэрэг бүхий л нэр төрлийн материалыг нэг дороос хүргэлтийн үйлчилгээтэй хамт авах боломжтой. 

Худалдаа эрхлэгч нарт өөрийн эзэмшлийн үл хөдлөх хөрөнгөтэй,  материалын HYBRID агуулахтай болж байгаа нь бизнесийн хувьд өндөр өгөөжтэй зүйл. HYBRID агуулах нь тухайн байгаа материалдаа тааруулаад агуулахаа томруулж, жижгэрүүлдэг нь хоосон зай талбайн төлбөр төлөхгүй байх давуу талтай. Агуулахад нярав, ачаа зөөгч, тээвэрлэлт хийх тэрэг зэрэг бүх үйлчилгээтэй. Худалдан авагч авах материалын зарлагын паданаараа бараагаа гаргуулаад авна. 

Мөн ачааны лифттэй барилгын материалын худалдааны төвүүдэд маш ховор тул манайх лифттэй байхаар төлөвлөсөн. Энэ нь худалдагч, худалдан авагч, ачаа зөөж байгаа хүнд аль аль талдаа хөдөлмөрийг хөнгөвчилсөн, эвдрэл гэмтэл, эрсдэлээс сэргийлсэн зүйл юм.

Дээрээс нь хаана ч зогсоолын асуудал яригдаж байдаг учраас зогсоолыг хангалттайгаар буюу 20 мянган м.кв эдэлбэр газрын 30 гаруй хувь нь буюу 400 гаруй автомашины зогсоолыг шийдэж, том оврын ачааны машин болон жижиг машины зогсоолыг тусад нь төлөвлөсөн.  

Худалдааны төвийн өнгө төрх гол концепцыг хэрхэн гаргасан бэ? 

Хотын баруун чиглэлд үйлдвэрүүд, агуулахууд, томоохон аж ахуйн нэгжүүд ихээр байдаг. Улаанбаатар хотын нийт барилгын материалын үйлдвэрлэлийн 70 гаруй хувь нь баруун талд буюу Сонсголонгийн чиглэлд байршдаг. Тэр чиглэлийн барилгуудын өнгө төрхийг харахад тоосжилттой, бараан, саарал өнгөтэй байдаг тул тухайн бүсдээ өнгө нэмье гэсэн давхар бодлоор улаан буюу тод өнгийн сонгосон.

Яагаад баруун бүсийг сонгосон бэ? Байршлын хувьд давуу талууд олон байна уу?

Барилгын материалын хотоос гарах урсгалын 80 хувь нь баруун чиглэлд байдаг. Дархан, Эрдэнэт хотоос эхлээд баруун талын бүхий л аймгууд барилгын материалаа хотоос ирж авдаг. Зүүн аймгуудаас гэвэл Хэнтий аймгаас бусад аймгууд цаад хилийн боомтоос татдаг тул зүүн зүгрүү материал гарах урсгал бага гэж үзсэн. 

Хоёрдугаарт, Улаанбаатар хотын нийт орон сууцны 68 хувь нь, дээрээс нь улсын төсвийн хөрөнгө оруулалттай Залуус хороолол, Хөшигтийн хөндий, шинэ суурьшлын бүс болох Шинэ Зуунмод хот гэх зэрэг ирээдүйн төвлөрөл баруун чиглэлд байршиж байна. Мөн материалын үйлдвэрүүдийн 70 хувь нь энэ чиглэлд байршдаг. Баруун бүсэд томоохон худалдааны төв байхгүй тул эдгээр үйлдвэрийн материалууд “Барилгачин” худалдааны төвөөр дамжин борлуулагдах боломжтой. 

Үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гаргах тал дээр хууль эрхзүйн талаас ямарваа нэг асуудал гарч байна уу? Барилгын ажлын явцад тулгарч буй асуудлууд байв уу?  

Барилгын бүх ажил Монгол Улсын барилгын хуулийн дагуу зөвшөөрлөө авч, барилгын норм дүрэм, стандартын дагуу хийгдэж байгаа учир үүн дээр асуудал гараагүй. Худалдааны төв дотор талбай авсан үйлчлүүлэгчдэд бид тухайн талбайн хэмжээгээр үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээг гаргаж өгнө. Тэгэхээр үүн дээр ямар нэгэн асуудал байхгүй гэж хэлмээр байна. 

Подкаст сонсох бол ЭНД дарна уу. 

Подкаст үзэх  

Урьдчилан захиалга өгөх бол ЭНД дарж бүртгүүлнэ үү

Утас: 94001171, 99000981

Вэб: www.barilgachin.mn

Борлуулалтын хаяг: ХУД, 2-р хороо, Мишээл Барилгын их дэлгүүрийн 2-р давхарт

 "Барилгачин Групп" ХХК