Инженерчлэл гэдэг нэр томьёо нь  ingenium - "ухаалаг байдал" мөн ingeniare - "зохион бүтээх" гэсэн утгатай хоёр латин үгнээс гаралтай үг юм. Олон зууны туршид хүн төрөлхтөн нь оюун ухаанаа ашиглан амьдралын бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд туслах зүйлсийг бий болгож, зохион бүтээж ирсэн юм. Дэлхий даяар барилгын инженерчлэлийн олон гайхалтай төслүүд байдаг ч эдгээр бүтээлүүд нь бүх цаг үеийн туршид  давтагдашгүй бүтээн байгуулалт болсон жишээнүүд юм. 

10. Понткартрейн нуурын гүүр

Луизиана (АНУ) дахь энхүү гүүр нь Понкартрейн нуурыг бүхэлд нь хамарсан бөгөөд 23.83 миль (38.35 км) урт байгууламж юм. Хэдэн арван жилийн өмнө буюу 1959 онд нээгдсэн хэдий ч энэ нь дэлхийн усан дээрх хамгийн урт үргэлжилсэн гүүр хэвээр байна. Энэ замыг 9500 багана дэмждэг бөгөөд дэлхийн бусад гүүртэй харьцуулахад томоохон хар салхи, шуурганаас үүдсэн хохирол маш бага амсаж байжээ.

9. Бурж Калифа

Дубай дахь Бурж Халифа нь 829.8 метр өндөртэй бөгөөд дэлхийн хамгийн өндөр барилга юм. Өндөр барилгуудыг дэмжхэд тусалдаг зургаан өнцөгт цөм бүхий инженерийн бүтцийн систем болох "бэхэлгээтэй цөм" нь урьд өмнө байгаагүй гайхалтай өндөр дизайн бүхий барилгыг бүтээхэд түлхэц өгсөн юм. Энэхүү барилгыг Дубайн захирагч, Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит нэрээр нэрлэсэн бөгөөд дизайныг Исламын архитектурын хэв маяг, бүтцээс санаа авч хийжээ. Энэхүү байгууламжийг барихад 1.5 тэрбум доллар зарцуулсан аж. Энэхүү барилга нь хүн ам олноор суурьшсан газар нутгийн соёлыг илтгэдгээрээ онцлог болсон юм. Уг барилгыг  2011 оны "Биелэгдэшгүй даалгавар - Сүнсний протокол" болон 2016 оны "Тусгаар тогтнолын өдөр: Амилалт" кинонуудаас харж болно. Бурж Халифа нь 211  давхартай бөгөөд "Хамгийн олон давхар барилга" болон бусад тооны рекордыг эвдсэн, ард иргэд, инженер, архитекторуудын талархлыг хүлээсэн байгууламж юм.

8. Английн нүхэн гарц

Английн нүхэн гарц нь Их Британийн Кент эргийг Францын Пас-де-Кале хоттой холбодог. Энэ нь дэлхийн аль ч хонгилын усан доорх гарцтай харьцуулахад хамгийн урт бөгөөд 37.9 км юм. Хамгийн гүн цэг нь далайн ёроолоос 75 метрийн доор, далайн түвшнээс 115 метр доогуур байдаг. Энэхүү замаар өндөр хурдны Евростар суудлын галт тэрэг, олон улсын ачааны галт тэрэг болон авто машин зорчих зориулалттай бөгөөд энэ төрлийн хонгилын тээврийн систем дундаа дэлхийн хамгийн том нь  юм. 1994 онд нээлтээ хийхдээ энэ нь бүх цаг үеийн хамгийн үнэтэй төсөл байсан бөгөөд эцсийн өртөг нь 12 тэрбум 240 сая доллар байв. Сүүлийн жилүүдэд бусад барилгын төслүүд илүү үнэтэй байсан ч энэ нь урьд өмнө байгаагүй өндөр үнэ цэнэтэй инженерчлэлийн нэг гэж тооцогддог.

7. Алтан хаалга гүүр

Алтан хаалга гүүрийг дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй гүүрүүдийн нэг гэж олон хүн үздэг. Энэхүү 27 сая долларын өртөг бүхий төсөл нь Сан Франциско хотыг Марин Каунтитэй холбосон, 1,6 км урттай дүүжин гүүр юм. Тус гүүр нь 1937 онд нээгдсэн бөгөөд бараг 30 жилийн турш дэлхийн хамгийн урт дүүжин гүүр байсан юм. Энэхүү гүүр нь АНУ -ын хамгийн ихээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн бэлгэдлүүдийн нэг бөгөөд Америкийн Барилгын Инженерүүдийн Нийгэмлэгээс орчин үеийн ертөнцийн гайхамшиг хэмээн тунхаглажээ.

6. Гуверын далан

Их хямралын үед баригдсан Гуверын далан нь Колорадо голын Хар хавцал дахь нумарсан хэлбэр бүхий бетонон далан юм. Гуверын даланг барьж байгуулснаар АНУ -ын хамгийн том усан сан болох Мид нуурыг боомилжээ. Энэ бол маш том төсөл байсан бөгөөд үүнийг бүтээсэн хэдэн мянган ажилчдыг байрлуулахын тулд хэд хэдэн түр зуурын хотуудыг барьсан юм. Энэхүү далан нь Ерөнхийлөгч Герберт Гуверын нэрэмжит бүтээн байгуулалт бөгөөд 660 гаруй сая долларын өртөгтэй аж. Уг төслийг таван жилийн хугацаанд буюу төлөвлөсөн хугацаанаасаа хоёр жилийн өмнө барьж дуусгажээ.

5. Итайпу далан

Бразил, Парагвайтай хиллэдэг Парана гол дээр Итайпу далан байрладаг. Энэхүү мега далан нь дэлхийн бусад далангаас илүү их усан цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэдэг бөгөөд энэ нь асар их 103,098,366 мегаватт (МВтц) хүчин чадалтай юм. Далангаас гаргаж авсан эрчим хүч нь Парагвай, Бразилийн хооронд жигд хуваагддаг боловч маш их цахилгаан үйлдвэрлэдэг тул Парагвайгаас илүүдэл энерги гаргаж, Бразил руу буцааж өгдөг байна.

4. Бруклин гүүр

Бруклины гүүр нь АНУ-ын хамгийн эртний гүүрүүдийн нэг бөгөөд дэлхийн анхны төмөр утсан дүүжин гүүр байв. 1883 онд дууссан бөгөөд Манхэттен, Бруклин хотын дүүргүүдийг зүүн эрэг дагуу холбодог. Энэхүү гүүрийг Жон Август Роблинг болон түүний хүү Вашингтон Роуллинг гэсэн хоёр үеийн инженерүүд зохион бүтээж дуусгасан байна. Тус гүүрийг барихад 15.5 сая доллар зарцуулсан. Анх Нью-Йорк, Бруклин гүүр, мөн Зүүн эргийн гүүр гэж нутгийн иргэд 30 жилийн турш нэрийдсэн ч албан ёсоор Бруклины гүүр болж өөрчлөгджээ. Энэ нь нээгдсэн цагаасаа хойш Нью -Йорк хотын түүхэн бэлэг тэмдэг болж, хотын хамгийн их очдог аялал жуулчлалын газруудын нэг болжээ. Уг байгууламж нь 1964 онд түүхэн дурсгалт газар болсон юм.

3. Колизей

Колизей бол дэлхийн хамгийн ихээр танигдсан байгууламжуудын нэг бөгөөд одоог хүртэл дуусгаж чадаагүй хамгийн том амфитеатр юм. Энэхүү барилга нь бараг 2000 жилийн настай ба 50-80 мянган хүний суудалтай бөгөөд орчин үеийн цэнгэлдэх хүрээлэн шиг том хэмжээтэй болжээ. Энэхүү барилга нь Италийн Эртний Ромын төв хэсэгт байрладаг бөгөөд Ромын иргэдийн зугаа цэнгэлд зориулан ашигладаг байв. Уг алдартай барилга соёлын тоо томшгүй олон жишээнд дурдагдсан  байдаг бөгөөд өнөөг хүртэл судалагдаж бичигдсээр байна.

2. Хятадын цагаан хэрэм

2000 гаруй жилийн түүхтэй Хятадын цагаан хэрэм бол дэлхийн хамгийн агуу гайхамшгуудын нэг бөгөөд жуулчдын очих дуртай газруудын нэг юм. Барууны соёл иргэншилд үүнийг "Цагаан хэрэм" гэж нэрлэдэг боловч хятадууд үүнийг "хана", "хот" гэсэн утгатай Ченг гэж нэрлэдэг. Хятадад суурин газар, хэрэм хоёрын хоорондын уялдаа холбоо нь ижил нэр томьёог хэрэглэдэг бөгөөд бидний хувьд "Цагаан хэрэм" бол Хятадын ард түмний хувьд "Урт хот", "Урт хэрэм" юм. Цагаан хэрэм нь тус улсын зүүн хэсэгт Дандонгоос баруун зүгт Лоп нуур хүртэл үргэлжилдэг. Янз бүрийн салбар бүхий бүхэл бүтэн хана нь 21,1 км урттай ба хана барихад хэр их зардал шаардагдсаныг мэдэх боломжгүй ч орчин үеийн тооцоогоор 13-65 тэрбум долларын хооронд байсан гэсэн тооцоо гарчээ.

1. Гизагийн гайхамшигт пирамид

Гизагийн гайхамшигт пирамид бол эртний дэлхийн долоон гайхамшгийн нэг бөгөөд хамгийн эртний бүтээл хэдий ч бараг гэмтээгүй хэвээр байна. Энэ бол Гиза пирамидын цогцолбор дахь гурван пирамидын хамгийн том нь бөгөөд 3800 гаруй жилийн турш дэлхийн хамгийн өндөр барилга байсан юм. Энэхүү пирамид нь Египетийн дөрөв дэх династ фараон Хуфугийн булш болгон баригдсан бөгөөд хорин жилийн хугацаанд баригдсан гэж үздэг. Уг Пирамидыг бүтээхэд 5.5 сая тонн шохойн чулуу, 500 мянган тонн зуурмаг, 8000 тонн импортын боржин чулуу ашигласан гэж мэргэжилтнүүд тооцоолж байна. Шинжээчдийн үзэж байгаагаар одоо цагт ижил хуулбарыг бүтээхэд ойролцоогоор 5 тэрбум доллар шаардлагатай болно гэж үзжээ.

Хүн төрөлхтний түүхийн туршид бид оюун ухаанаа ашиглан том, гайхалтай барилга байгууламжуудыг бүтээсээр ирсэн. Түүхэн дурсгалт газрууд, дүрс тэмдэг болсон барилгын инженерчлэлийн олон гайхалтай төслүүд байдаг боловч бид эдгээр байгууламжуудыг хамгийн агуу төслүүдийн нэг гэж үзэж байгаа ба энэхүү барилга байгууламжууд нь өөрсдийн өвөрмөц байдал зохион бүтээх чадварыг харуулхуйц бүтээгдсэн байдаг.

Инженер бүр хамгийн гайхалтай бүтээлүүдийн талаар өөрийн бодолтой байж болно. Жишээ дурдвал : дэлхийн хамгийн өндөр кабелийн авто гүүр болох Millau Viaduct мөн Хятадын Шанхай цамхаг гэх тэнгэр баганадсан барилга зэрэг нь одоогоор дэлхийн хоёр дахь өндөр барилгад тооцогдож байна. Инженерчлэлийн ирээдүй гэрэл гэгээтэй байгаа ойлгомжтой бөгөөд технологи хөгжихийн хэрээр бид илүү гайхалтай бүтээлүүдийг харах болно. 

Орчуулсан: С.Мөнхцэцэг