Хот төлөвлөлт, барилгын зураг төслийн салбарт 41 ажил ажиллаж буй МУ-ын Зөвлөх архитектор, Монгол Улсын “Гавьяат барилгачин” цол тэмдэгт Хот төлөвлөлт, Судалгааны институтийн Хот төлөвлөлтийн хэлтсийн дарга Л.Ганбатыг урин ярилцлаа. Тэрээр Улаанбаатар хот болон орон нутгийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө, салбарын болон Замын-Үүд чөлөөт бүсийн мастер төлөвлөгөө, ТЭЗҮ, хот төлөвлөлтийн суурь судалгаа, барилгын зураг төсөл боловсруулах олон төсөлд удирдагч, дэд удирдагч, зохиогч архитектор, хот төлөвлөгч зохиогчоор ажилласан.

Одоо Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах ажлын Архитектур, орон зайн төлөвлөлт, Зам тээврийн  ажлын хэсгийг ахлан ажиллаж байна.

Юуны өмнө барилгын салбар үүсэж хөгжсөний 95 жилийн ойн баярын жил Монгол Улсын “Гавьяат барилгачин” цол тэмдэгтээр энгэрээ мялаалгасан танд баяр хүргэе! 

Баярлалаа. Салбарын чухал, хэрэгтэй мэдээллийг түгээн дамжуулдаг энэхүү сэтгүүлдээ ярьсан та бүхэнд талархлаа. Би энэ салбартаа ажиллаад хэдийн 41 жил болсон байна. “Гавьяат барилгачин” цол тэмдэгтийг Барилга хот байгуулалтын зураг төслийн байгууллагад олон жил ажилласныг минь, сүүлийн 10 гаруй жил хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд ажилласныг үнэлэн, хүндэтгэж шагнасан болов уу гэж бодож сууна. Энэ хугацаанд зураг төслийн ажлыг нэлээд сайн судалж, их зүйлийг мэдэж сурсан байна.

41 жил гэдэг мэдээж их урт хугацаа. Тэр үеийн эхлэл цэгээс яриагаа эхэлье?

Би 1956 онд Улаанбаатар хотод төрж, өссөн. Бага насандаа баримлын шавар /пластилин/-аар янз бүрийн дүрс, зүйлс хийх сонирхолтой хүүхэд байлаа. Хотыг төлөвлөсөн байшин, барилгатай баримал их хийдэг байсан. Барилгын салбарын мэргэжилтэй хүн инженер л болно гэж бодож явдаг байснаас биш архитектор болох байтугай тус мэргэжлийн онцлог, мөн чанарыг ч мэддэггүй байсан л даа. Нэг удаа миний модон тавцан дээр хийсэн нэг жижиг суурин газрын баримал /макет/ -ыг миний эцэг, эхийн маань танил Гавьяат барилгачин, Төрийн шагналт Чойжилжав архитектор үзээд намайг “архитектор болох хүүхэд байна” гэж хэлж байсан нь санагддаг юм.  Чойжилжав гуай “архитектор” мэргэжлийн тухай олон сайхан зүйл ярьж өгөн “манай ажил дээр очиж үз” гээд хамт Улсын барилгын зургийн төв институт гэж зураг төслийн том байгууллагад очиж үзэн мэргэжлийнхээ талаар багахан хэмжээний ойлголттой болж билээ. Энэ явдал 1972 оны намар болсон юм.

Тухайн үед одоогийнх шиг хүссэн мэргэжлээ сонгох боломж хомс, төгсөж буй сургуульд ямар мэргэжлийн хуваарь ирэхийг хэн ч мэддэггүй үе байсан. Сургуульдаа улсын шалгалт, сурлагын оноогоор эхний 10-т жагсаж чадсан хүүхдүүд л гадаадын их дээд сургуульд элсэнэ. Би нийслэлийн 10 жилийн 2-р дунд сургуулийг төгссөн ба тэр жил 1973 онд манай сургуульд архитектор мэргэжлийн  хуваарь ирсэн нь аз таарсан хэрэг болсон. Эрхүүгийн бэлтгэл факультет-д Орос хэл сураад 1974 онд төгсөн ОХУ-ын Москва хотын Архитектурын дээд сургуульд архитектор мэргэжлээрээ суралцаж 1980 онд төгсөж ирсэн. 

Анх сургуульдаа очсон мэдрэмж мэдээж өндөр байсан байх? 

Тэгэлгүй яах вэ. Манай улсын хөгжил тэр үед ямар байсан билээ. Гэтэл шал өөр ертөнцөд очсон мэдрэмж бас л азтай гэмээр шүү. Тэнд очиход намайг Монголоос тэс өөр орчин угтсан. Үнэхээр нүд баясгам, сайхан хот байсан сан. “Гадаад орон ийм л байдаг юм байна” гэсэн бодлын хажуугаар өөрийгөө их голж, амжилттай суралцаж чадах болов уу гэсэн бодол салахаа больсон байлаа. Сургуульдаа заавал хар зургийн шалгалт өгч тэнцсэн нөхцөлд элсүүлдэг журамтайг гадаадын оюутан хариуцдаг деканаас сонсож, маргааш нь Камерун, Болгарын оюутнуудын хамт гурвуулаа хоёр өдөр зургийн шалгалт өгсөн. Шалгалт өгөхийн урд орой нь нэг өрөөнд хамт байсан  оюутнуудын зурсан зургийг харсан чинь нэг л биш санагдаад “яана аа би одоо тэнцэх болов уу” гэсэн айдастай өдөр хоногууд өнгөрсөн. Хэрвээ тэнцэхгүй бол “өөр ямар сургуульд элсэх талаар” бодол салсангүй, болохгүй бол элчин сайдын яаман дээр очно доо л гэж бодоод байлаа. 

Одоо бодоход тэр үед хар зургийн шалгалт өгөх үедээ бэлдэж байсан зургийн хэрэглэл маань 10 жилийн сургуулийн зургийн хичээлийн бэлтгэл шиг л байж. Мэдэхгүй юм чинь яах юм. Зургийн шалгалтаа өгөөд сууж байтал завсарлагааны хонх дуугарч хажуу ангиас нэгдүгээр курсийн уран зургийн хичээл явагдаж байсан, хичээлийн завсарлагаар оюутнууд пир хийж гарч ирэн зурж байгааг минь хараад зогсчихсон. Их л эвгүй, ичээд ямар “хэр бол байна” гэж асуултай нь биш. \Инээв\ Ямар ч байсан хар зургийн шалгалтаа өгч, тэнцсэнээр сэтгэл санаа амарсан. Энэ мэт оюутан байх үед тохиолдсон мартагддаггүй сайхан дурсамжууд зөндөө шүү. 

Архитектурын анги дотроо чиглэл тус бүрлүү хуваагддаг. Таны хувьд яагаад Хот байгуулалтын архитекторын ангийг сонгов? 

Гуравдугаар курсэд ороход оюутнууд мэргэжлийн чиглэлийн сонголтоо хийдэг. Үүнд нь Хот байгуулалтын архитектор, Орон сууц, олон нийтийн барилга төлөвлөлтийн архитектор, Үйлдвэрийн барилгын архитектор гэсэн 3 төрөлтэй байдаг. Би Хот байгуулалтын факультет-д 3.5 жил сураад Хот байгуулалтын архитектороор, “Улаанбаатар хотын төвийн хэсгийн шинэчлэн засварлалт” гэсэн сэдвээр дипломоо хамгаалан төгссөн. Энэ чиглэлрүү тухайн үедээ хотыг төлөвлөн байгуулах нь их л сонирхолтой санагдаж байсан учраас орсон байдаг даа. Харин ажил дээр гараад мөн чанарыг нь мэдэрсэн юмдаг. 

Архитектор, Хот байгуулалтын архитектор хоёрын хооронд ялгаа их үү? 

Социализмын үед архитектур дотроо Хот байгуулалтын архитектур гэж байсан. Одоо бодохоор хот байгуулалтын салбар яг архитектур гэхээсээ илүү биеэ даасан салбар бөгөөд архитектор хот төлөвлөгчийн хооронд тодорхой ялгаа зааг бий гэж үздэг. Архитектор хүн хүний амьдралын дотоод орчинг төлөвлөдөг бол хот төлөвлөгч нь гадаад орчинг төлөвлөдгөөр л ялгаа заагтай байх. Нэг ёсондоо хот төлөвлөгчийн цар хүрээ өргөн гэж ойлгож болно. Манай сургууль хот төлөвлөгч, архитектор хоёуланг нь бэлтгэж өргөн мэдлэг олгодог байж. Тэр үед бэлтгэгдэж ирсэн мэргэжилтнүүдийн чадвар одоогийнхоос хамаагүй сайн, чанартай байсан мэт. Тийм ч учраас дотроо чиглэл тус бүрээрээ хөрвөх чадвар сайтай байсан. Ялангуяа МАРХИ-г төгссөн архитекторууд мэргэжилдээ их сайн. Чимэд архитектороос эхлээд нэртэй архитекторууд олон шүү дээ. Харин хамгийн сүүл үеийн төгсөгчдийн нэг нь би байх. 

Таныг төгсөж ирэх үеэс хувийн хэвшлүүд хөгжиж эхэлсэн байх? 

Намайг төгсөж ирэх тухайн үед төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засагтай социализмын үе буюу нэг намын удирдлаган доор тав, таван жилийн төлөвлөгөөгөөр улс хөгждөг, хувийн хэвшил гэж байгаагүй. 1980-д оны сүүлээр хувийн хэвшил гарч ирэх санаачлагыг улс орны хэмжээнд дэмжих бодлого явагдаж хоршооллын хөдөлгөөн өрнөж эхэлсэн. Тэр үед би байгууллагадаа зураг төслийн товчоог ахалж байв. Яг тэр үед манай байгууллага дотор зургийн хоршоолол буюу ААН шиг байгууллага бий болсон ба түүнийг зохицуулах эрх зүйн  механизм байдаггүй их замбараагүй үе болж хувирсан. 

Нэг ёсондоо улсын байгууллага дотор хувийн ААН ажиллаад байсан гэсэн үг үү? 

Тийм. Тэр  үед манай байгууллага /Улаанбаатар хотын Архитектур төлөвлөлтийн газар/-ын дарга, хотын ерөнхий архитектор Т.Жадамбаа дарга дээр орж “энэ байгууллага дотор хоёр үйл ажиллагаа зэрэг яваад байна. Бидний хийх ажлыг дундаас нь өөр хүмүүс авдаг зохицуулалтгүй үйл ажиллагаа яваад байгааг болиулах шаардлагатай байна” гэж хэлээд “Хоршооллын хөдөлгөөнийг эсэргүүцлээ” гэж буруудаж байсан удаатай. Уг нь бол би эсэргүүцээгүй түүнд зохицуулалт хийж, ялгаж салгах хэрэгтэй талаар хэлэхдээ буруу ойлгуулсан байх. 

Хувийн байгууллага, хоршоолол хөгжих үед би хувьруу орж болох байсан ч анхны байгууллагадаа ажиллаад 10 гаруй жил болсон, дээрээс нь бидний сургалтын төлбөрийг улс төлсөн учир улс хаана ажил гэнэ тэнд л ажиллах үүрэгтэй байсан. Ер нь бол манай зургийн товчоо улсын нэртэй л болохоос  адилхан л ААН байгууллага шиг үйл ажиллагаа нь явагддаг байсан. Тэгэхээр өөр газар ажилласан ч ялгаагүй нэг л ажлаа хийх учраас хүсэл байгаагүй гэхүү дээ. 

Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний үе шатны тухай тайлбарлавал? 

Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөг анх 1954-өөс 1986 он хүртэлх ОХУ-ын Москва хотын “ГИПРОГОР” хот төлөвлөлтийн институт-д нийт дөрвөн удаа боловсруулсан байдаг. Хот төлөвлөлтийн зураг төсөл боловсруулахын хувьд тухайн үеийн ЗХУ-ын СНиП норм дүрэм, арга аргачлалын дагуу гүйцэтгэдэг байв. Улаанбаатар хотын хөгжлийн 4 дэх ерөнхий төлөвлөгөөний хэрэгжилтийн хугацаа 1990-д оны дунд үед дуусаж өмнө нь хийлгэж байсан энэ институт /ГИПРОГОР/-р хийлгэх гэтэл үнэ өндөр гарч өөрсдийн мэргэжилтнүүдээр хийлгэхээр болсон гэж ойлгож байна. 

Сургуулиа төгсөж ирээд Улаанбаатар хотын архитектур төлөвлөлтийн газарт хуваарийн дагуу ажилд орсон. Тэгэхэд гол төлөв хотын хэмжээнд засвар тохижилтын зураг төсөл зохиодог, Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөний захиалагч, хэрэгжүүлэгчийн үүрэгтэй байсан. Нийслэлийн ИТХ-ын шийдвэрээр 1998 оноос манай зураг төслийн товчоог түшиглэн “Нийслэлийн хот байгуулалтын хүрээлэн” байгуулагдаж, 1998-2001 онуудад тус хүрээлэнд “Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөө”,  2010-2012 онуудад “Улаанбаатар хотын 2020 оны ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол, 2030 он хүртэлх хөгжлийн чиг хандлага” баримт бичгийг тус тус монгол мэргэжилтнүүд боловсруулан, хэрэгжиж байна. 2017 оноос УБЕТ-2020/2030-н хэрэгжилтийн үнэлгээ, хот байгуулалтын суурь судалгаа, концепци боловсруулагдаж 2021 оноос “Улаанбаатар хотын 2040 оны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө” боловсруулах ажил хийгдэж байна. 

Хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд дагуул хотуудыг байгуулахаар төлөвлөсөн. Харин хэрэгжилт гэдэг том ажил байна даа? 

2017 онд хэрэгжиж буй хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд юун дээр алдав, юу нь буруу байв зэрэг хэрэгжилтийн байдалд дүгнэлт хийхэд хэрэгжилт 29.5 хувийн үнэлгээтэй буюу маш бага байсан. Улаанбаатар хотын өмнө тулгарч буй хамгийн хүндрэлтэй тулгамдсан асуудал бол хотын доторх зүй бус төвлөрөл, тэнцвэргүй суурьшлын тархалт, хот орчмын агаар, хөрсний бохирдол, хотын доторх замын хөдөлгөөний түгжрэл, байх бөгөөд үүнээс улбаалсан олон асуудлууд байв. Энэ байдлаас гарахын тулд Нийслэлийн нутаг дэвсгэрийн хүрээнд дагуул хотуудыг хөгжүүлж, Улаанбаатар хотын төвлөрлийг задлах нь оновчтой гэсэн шийдэл гаргасан.   

Хот байгуулалт гэдэг иргэд оршин суугчдын олон талт хэрэгцээг бүх талаар хангах цогц томоохон бодлого төлөвлөлтийн асуудал. Сүүлийн үед газар хөдлөлт ойр ойрхон болж байна. Тэгэхээр хэдэн баллын газар хөдлөлтийн бүсэд хот төлөвлөх, байгаль орчны нөхцөл байдал, нийгэм эдийн засаг, зам тээвэр, нийгмийн болон инженерийн дэд бүтцийн хангамж гээд бүх зүйлийг төлөвлөх, салбарын бүх мэргэжилтний оролцоотой хамтын цогц бүтээл юм. Дагуул хотуудыг хөгжүүлэхийн тулд ажлын байрыг олноор бий болгож, зам тээвэр, нийгмийн болон инженерийн дэд бүтцийг байгуулан, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалтыг татах, нөхцөлийг бүрдүүлэх нь гол асуудал юм.   

Шинээр байгуулах дагуул хотуудыг одоогийн Улаанбаатар шиг болгохгүйн тулд юун дээр анхаарах нь зөв бол?

Анхнаас нь төлөвлөлтийн бодлогоо хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Улаанбаатар хот шиг биш маш хатуу бодлоготой байх хэрэгтэй л дээ. Хамгийн хүнд асуудал нь хотуудын ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулаад, батлуулаад, төлөвлөлтийн шийдэлд тусгагдсаны дагуу газар олголт, хот төлөвлөлтийн бодлого явах ёстой. Дагуул хотуудыг бий болгох тэр  газруудад одоо суурьшил бий болчихсон бөгөөд дахин төлөвлөж хөгжүүлэх арга хэмжээг авах шаардлагатай. Энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд дахиад л эрхзүйн асуудал руугаа орж байгаа юм. Газрын тухай хууль болон хот байгуулалтын хуулинд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, зураг төсөл боловсруулах норм дүрэмд мөн өөрчлөлт оруулах гээд олон асуудал байдаг. Одоо хот төлөвлөх норм дүрмийн дагуу явах гэхээр суурьшил үүсчихсэн байгаа газруудад өөрчлөлт оруулж болохгүйгээр гацаа үүссэн тул шийдэл гаргаж болохгүйд хүрсэн. Тэр газрыг чөлөөлж байж шинээр нөхцөлүүдээ тавина. Товчоор одоогийн энэ төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх гэсээр байтал суурьшил үүсчхээд байна л гэсэн үг юм.

Нийслэл хотод барилга барих зай талбай бараг үлдсэнгүй гэж хэлж болохоор нөхцөл байдалтай байна? 

Хотын бүтээн байгуулалтад оролцогч хувийн хэвшлүүд олон давхар барилга барих сонирхол маш их болчихсон. Шинэ барилгууд дандаа есөөс дээш давхартай байна. Үүнийг үгүйсгэх аргагүй. ААН байгууллага суурьшлын нягтралыг нэмэгдүүлж хөрөнгө оруулалтын үр ашгаа нэмэгдүүлэх сонирхолтой. Үүнд хот байгуулалтын хяналтын тогтолцоо байхгүй учир нөлөөлж чадахаа больчихсон. Улаанбаатар хотын нутагт шинээр барилга барих зай, талбай байхгүй, хотын суурьшлын хяналтгүй, эмх замбараагүй тэлэлт явагдаж байгаа нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлж байна. Иймд цаашдаа нийслэл хотын нутаг дэвсгэрт хот суурингуудыг тодорхой хилийн цисийн хүрээнд хөгжүүлэх шаардлагатай. Улаанбаатар хотын хувьд одоогийн тогтсон хилийн цисийн хүрээнд ашиглалтын шаардлага хангахгүй, чанар муу, насжилт өндөр, түүхийн соёлын тодорхой үнэ цэнэгүй барилга байгууламжуудыг буулгаж, дахин төлөвлөж хөгжүүлэх бодлого баримтлах нь оновчтой юм. Гэр хорооллын суурьшлыг дахин төлөвлөж орон сууцны хороолол болгон хөгжүүлэх болон оршин суугчдын оролцоотой газрыг шинэчлэн хөгжүүлснээр амьдралын орчинг сайжруулна. Энэ нь гэр хорооллын хэмжээ багасаж,  агаар орчны бохирдол буурах юм.  

Дэлхий нийтээр ухаалаг хотруу шилжиж байна. Дагуул хотууд мэдээж ухаалаг хотын жишгийг дагах байх? 

Ерөнхий төлөвлөгөө гэдэг бодлогын баримт бичиг юм. Энэ төлөвлөгөөнийхөө дагуу хэрэгжүүлэх арга хэмжээ гэдэг зүйл бий. Тэгэхээр төлөвлөгөөг тодорхой хугацааны давтамжтайгаар тэр хугацаандаа тохируулан хэдий хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардлагатай байгаагаа бий болгох хэрэгтэй. Ухаалаг хотын төлөвлөлт бол технологийн талын асуудал учраас технологи хувьсах тутамд хувьсан өөрчлөгдсөөр байна. Энэ хүрээнд хотын хөдөлгөөн зохион байгуулалтад цахим хэрэглээг өргөнөөр хэрэглэнэ. Одоогийн байдлаар нийслэл хотын замын хөдөлгөөнд 380 мянга орчим тээврийн хэрэгсэл тогтмол оролцож байгаа нь хөдөлгөөний түгжрэл үүсгэж байна. Энэ байдлаас гарахын тулд хувийн автомашины тоог цөөлөх, нийтийн тээврийг хөгжүүлж, хэрэглээг нэмэгдүүлэх, хотын хэмжээнд автомашины хэрэглээг бууруулж, буруу талдаа жолооны хүрдтэй, насжилт өндөр тээврийн хэрэгслийг үе шаттайгаар хэрэглээнээс гаргах менежментийн арга хэмжээ авах нь чухал юм. Нийтийн тээврийг хөгжүүлэхийн зэрэгцээ автомашины түрээсийн үйлчилгээ, такси үйлчилгээ, моторт бус тээврийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авахаар төлөвлөлт хийгдэж байна.  

“Улаанбаатар хотыг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө” бүрэн хэрэгжсэн нөхцөлд хотын оршин суугчдын амьдралын орчин таатай болсон байна. Энэ байдал нь маш энгийн зүйлээр илэрхийлэгдэнэ. 

Үүнд:

• Хотын агаарын бохирдолгүй болно
• Хотын замын түгжрэлгүй болж, хөдөлгөөний хурд нэмэгдэнэ. 
• Нийгмийн үйлчилгээний хүртээмж эрс сайжирна 
• Иргэдийн амарч, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх парк цэцэрлэгүүд нэмэгдэнэ

Та мэргэжлийн ажлын хүрээнд салбартаа оруулсан хувь нэмрээ хэрхэн үнэлж, дүгнэдэг вэ? 

Ажиллах хугацаандаа янз бүрийн л зураг төсөл зохиож байлаа. Үүний дотор хэд, хэдэн орон сууц, олон нийтийн барилгын зураг төслийг улсын болон хувийн хэвшлийн захиалгаар боловсруулсан. Анхны зохиосон барилга нь Хаяг тогтоож хуваарилах байр /хуучин захын хашаанд 2 давхар саарал барилга/, Ватиканы төлөөлөгчийн газар, Монгол шуудан банкны офисс, ИНЕГ-ын Техникийн төвийн барилга гээд нэлээд барилгын зураг төсөл, барилга байна. Хамгийн сүүлчийнх нь Танан ХХК-ын оффис, Их дэлгүүрийн баруун талд хүүхдийн номын сангийн барилгууд юм.

Тантай ярилцахдаа бүх зүйлд тууштай зан чанартай хүн юм гэдгийг мэдэрлээ? 

Ер нь мэргэжилтнүүдийн мэргэжлийн ур чадвар бол ажлын туршлагаар баяжиж, сайжирч байдаг. Архитектор хүмүүст суучихсан нэг зан байдаг нь хүмүүстэй уулзах бүрдээ шинэ санааг амархан олж тусгах чадвартай байдаг. Харин би бусдыг ажилдаа дурлаж түүнийгээ сэтгэлээсээ хийгээсэй гэж хүсдэг. Сэтгэлийн биш үйлдэлд яриа өрнөдөггүй. 

Тууштай байдлын хувьд би их үнэнч зан чанартай хүн. Дааж авсан ажлаа чанарын өндөр шаардлага ханган биелүүлэн ажиллах, хүнд амласандаа хүрэх гэдэг хүсэл миний ажил, амьдралын зарчим болон үлдсэн байна. Энэ үзэл бодолд оюутан ахуй цагаас л суралцаж ирсэн. Салбарын хамгийн нарийн мэргэжлийн ажил болох зураг төслийн салбарт ажиллаж байгаа мэргэжилтнүүд маш их ачаалалтай ажилладаг. Би 41 жил ажиллахдаа цөөн удаа амарч, одоо ч амралттай байгаа хэрнээ ажилласаар л байна.

Салбарын 95 жилийн ой тохиож байна, салбарынхандаа   зориулсан таны мэндчилгээгээр яриагаа өндөрлөе?

Барилгын салбарын хөгжил дэвшил жил ирэх тутамд сайжирч байна гэж хардаг. Хэдийгээр сүүлийн 2 жил бид цар тахлаас шалтгаалан хүнд цаг үед ажиллаж, амьдарч байгаа хэдий ч төр, хувийн хэвшлүүд аль, аль нь хичээнгүйлэн ажилласаар байгаа нь сайшаалтай. Барилга, хот төлөвлөлтийн зураг төслийн салбарт хүчин зүтгэж яваа болон бусад бүх барилгынхандаа хөгжлийн гол түлхүүр болсон барилгын салбарын түүхт ойн баярын мэндийг хүргэе.

Танд ч мөн баярын мэнд хүргэе. Ярилцсанд баярлалаа.