“Монгол уран бүтээлч” булангаараа Монгол архитекторуудын онцлох бүтээлүүдийг хүргэдэг билээ. Энэ удаагийн дугаарт дэлхийн стандартад нийцсэн иж бүрэн цогцолбор, Монголын анхны өвлийн спортын ордон болох "Степпе арена" мөсөн өргөөгийн ерөнхий архитектораар ажилласан “Анаграм” ХХК - ийн гүйцэтгэх захирал, архитектор Б.Золбоог урьлаа. 

Тэрээр бага байхаасаа зураг зурах авьяастай, математикийн хичээлдээ тун сайн сурагч байсан тул энэ чадварыг анзаарсан ээж нь мэргэжлээ сонгоход хамгийн их нөлөө үзүүлсэн гэдэг. ШУТИС - ын үйлдвэрлэл дизайны  бүтээгдэхүүний дизайнераар 3 жил суралцаад, гадагшаа суралцах шалгалтанд тэнцэж Туркийн Анадолу их сургуулийг архитектор мэргэжлээр төгсжээ. Истанбул, Эскишехир хотод 7 жил сурч, хөдөлмөрлөх хугацаандаа хувийн компани байгуулан архитектурын олон төсөл дээр ажилласан бөгөөд Монголдоо ирээд "Анаграм" компанийг байгуулсан байна. Салбартаа 18 жил ажиллаж байгаа тэрээ нийт 200 гаруй зураг төсөл гаргасан бөгөөд Үндэсний соёл амралтын хүрээлэн, "Зайсан хилл комплекс", "Шинэ Яармаг" цогцолбор хороолол, “Sky garden” орон сууцны цогцолбор, "Степпе арена" мөсөн өргөө зэрэг 20 гаруй төсөл нь биежээд байгаа юм. 

Ихэнх архитектекторууд нэг сэдэв, салбараа дагнадаг. Таны хувьд? 

Миний хувьд нэг сэдвээрээ дагнах нь сонирхолгүй санагддаг. Аль болох олон сэдвээр оролдохыг хүсдэг. Гэхдээ музей, номын сан гэх мэт өөрийн гэсэн онцлогтой, унших, судлах зүйл ихээр шаарддаг олон нийтийн барилгын зураг төсөл гаргах илүү сонирхолтой. Харин төлөвлөлт хийхдээ хэлбэрээсээ илүү функц буюу агуулга талдаа анхаарч, орон зайгаа хэрэглэгч талдаа шийдэхийг зорьдог.  

Архитектурын бүтээлд архитектор хүний мөн чанар, хүмүүжил нь нөлөөлдөг болов уу? 

Хүний төрж, өссөн орон зай багаасаа тархинд нь суучихдаг учир  нөлөөлдөг гэж бодож байна. Нэг жишээ дурдья. Намайг Туркид сурч байхад мөрөөдлийн хотоо макетаар илэрхийлэх даалгавар өгсөн юм. Тухайн үед би хот гэдгийг хэдэн байшингаар төсөөлж хийсэн. Гэтэл манай ангийн хүүхдүүд стакан дотор шүр, бөмбөлөг хийгээд урнаар сэтгэж, түүнийгээ маш уран яруугаар тайлбарласан. Тэр үед л өөрийгөө ямар хязгаарлагдмал, баригдмал байгаагаа ойлгож, илүү судалж, өөрийгөө задлахыг хичээсэн. Тиймээс хүний харсан, үзсэн, туулж өнгөрүүлсэн зүйлс нь төсөөлөлд нь нөлөөлдөг гэж бодож байна. 

Зураг төслийнхөө санааг хэрхэн олдог вэ?

Аливаа зураг төслийг хийхэд 70 хувь судалгаа байдаг. Судалгаа хийх явцад агуулга гардаг, агуулгаасаа санаа авахыг хичээж ажилладаг. Өөрөөр хэлбэл хэлбэрээс илүү агуулгадаа анхаарч агуулга нь хэлбэрээ дэмждэг гэсэн зарчмаар ажилладаг. Мэдээж уншаад судалсан зүйлээс санаа авах, гялс хийх зүйл байдаг. Гэхдээ багш нар минь ч 70 хувь судалгаа, 30 хувь гүйцэтгэл, болон хэлбэр, төлөвлөлт, процессын судалгаагаа хий гэж хэлдэг байсан.  

Олон төсөл дээр зэрэг ажиллах үедээ ямар зохион байгуулалттай ажилладаг вэ? 

Ажлын явцад сурахаас өөр аргагүй нөхцөлд хүрдэг. Цаасан дээр буулгахаасаа өмнө тархиндаа боловсруулдаг учраас зэрэг бодоод явахад асуудалгүй санагддаг. Ажлын явцад зарим төсөл гацах үе байна. Тиймээс өөр нэг төсөл дээр ажиллаад дуусахад гацсан төслийн асуудал шийдэгдсэн байх тохиолдол цөөнгүй. Би үүнийг давуу тал гэж хардаг.   Ид ачаалал ихтэй үед 10 орчим төсөл дээр зэрэг ажиллах шаардлага тулгардаг учир сүүлийн жилүүдэд яг л ингэж хувирч, хөрвөж ажиллаж байгаа. 

Зураг төсөл гаргахдаа хэр цаг хугацаа шаардагддаг вэ?  "Степпе арена" мөсөн өргөө дээр ярьвал? 

Тухайн төсөл, сэдвээсээ хамаараад янз бүр. Жишээ нь орон сууц сэдэв, агуулга, цар хүрээ нь тодорхой байдаг учраас богино хугацаанд гаргаж болдог.  Харин Степпе Аренагийн хувьд 8 сарын туршид зөвхөн судалгаа хийсэн. Монголд анх удаа өвлийн спортын ордон барьж байгаа учраас Орос, Канад руу явж ижил төстэй олон улсын мөсөн орднуудын барилга байгууламж ямар байдгийг судалсан. Зөвлөхөөр Канад улсын архитектурын компани ажиллахаар болсон юм. Зөвлөх архитектор нь өмнө хоккейчин байсан учраас функцүүдээ маш сайн мэддэг байсан нь бидний хувьд азтай хэрэг болсон. Харин хэлбэрийг бол 2 сарын дотор гаргасан. 

Төслөө судалж, ойлгохын тулд багагүй хугацаа зарцуулдаг. Жишээлбэл, тэмцээний үед багууд хоорондоо тааралдахгүй, тамирчид шүүгчидтэйгээ уулзалдахгүй байхаар зохион байгуулах ёстой юм билээ. Мөн хожигдсон тамирчин ихэвчлэн уурандаа хана, хаалга цохиж гараа гэмтээдэг. Энэ нь дараагийн тэмцээнд өнжих нэг шалтгаан болдог. Тиймээс хана, хаалганы материал ямар байх, өнцөг буланг хэрхэн хийх гэх мэт нарийн төлөвлөх зүйл ихтэй. Дасгалжуулагч бүх тамирчдын нүд рүү харж байх ёстой учраас энэ нөхцөлд тохирсон орон зайг бий болгосон хувцасны өрөөний зохион байгуулалтыг хийх гэх мэт нарийн зүйл маш их байсан. Өөрөөр хэлбэл, хоккейн спортыг маш сайн ойлгож, мэдсэний дараа хийх шаардлага үүссэн. 

Суудал нь тойрог хэлбэрийн байдаг нь шинжлэх ухаанчаар гаргасан шийдэл үү? 

Тах хэлбэрийн, хоёр талдаа, бүтэн тойрог гэх мэт 3-4 төрлийн зохион байгуулалт байдаг. Энэ нь тухайн хоккейноос гадна ямар арга хэмжээ зохион байгуулагдахаас шалтгаалдаг. Энэхүү спорт ордон нь уран гулгалт, шорт трейк, хоккей гуравт зориулагдсан. Гэтэл Монголын зах зээл зөвхөн хоккейноос өртөгөө нөхөж чадахгүй учраас сагсны тэмцээн, концерт зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Тиймээс хамгийн тохиромжтой нь тойрог хэлбэр байсан юм. 

Мөсөн дээр зориулалтын хавтан дэвсээд энгийн заалны шал шиг болгох боломжтой. Энэхүү спорт ордны хэмжээ болон шал нь олимпын стандартаар баригдсан гэдгээрээ мөн онцлог. Суудлын тоог хоккейн тэмцээн зохион байгуулагдахад 2600, бусад арга хэмжээнүүдэд 3500 хүртэл нэмэх боломжтой.

Агаар сэлгэлт, дулаан хангамжийн хувьд ихээхэн онцлогтой болов уу?

Өвлийн спортын ордон учраас заалны дотор агаарын температур энгийн заалнаас илүү онцгой шийдэл шаарддаг. Жишээлбэл, мөсөн талбай дээр мөсийг хайлуулахгүйн тулд хасах /-/ градус, шалнаас дээш 1 метрийн орчимд 5 градус байх ёстой бол үзэгчдийн суудлын хэсэгт 18 градус байхаар төлөвлөдөг. Тиймээс агаар сэлгэлтийн системийн хувьд онцгой шийдлийг эрэлхийлсэн. Энэ нарийн төвөгтэй агаар сэлгэлтийг хийхэд гадныхан болон дотоодын компаниуд хамтарч ажилласан. Мөн  мөсөө юугаар хөргөх вэ гэдэг улс орнуудад өөр өөр стандарттай байдаг юм билээ. 

Дээврээс ирэх нарны дулаан, шалнаас үүсэх хүйтэн агаар хооронд кондесаци үүсгэхгүй амьсгалдаг болгохын тулд ашигласан технологи зип дээврийн систем /ZIP roof system/ юм. Степпе Арена төслийн барилгын үндсэн дизайн нь энгийн уламжлалт барилгын хэлбэрийг эвдсэн уян налархай хэлбэртэй бөгөөд үүнийг хучих нь технологийн хувьд онцгой шийдэл болох ямарч гадаргуу аль ч хэлбэрийг дагаж уусч чадах шинэ, чанартай материал сонгох шаардлагатай болсон. Үүний үр дүнд зип дээврийн систем болох хөнгөн цагаан хуудсан дээврийг сонгож ашигласан. Энэ технологи нь угсарч суурилуулахад хялбар, цаг хугацаа хэмнэсэн, төвөгтэй хэлбэрийг хучихад зориулагдсан бөгөөд олон жилийн эдэлгээ даах метал дээвэр юм. Дээврийн бүтцэд орох материалууд нь байгалийн гаралтай минерал чулуулгууд байдаг тул энэ нь дээврийг амьсгалах боломжтой болгодог.

Түүнээс гадна дотор болон, гадагш чиглэсэн хүний урсгалыг бодолцож төлөвлөсөн. Барилгын гадна үйл ажиллагаа зохиох том талбайтайгаас гадна өвлийн цагт ашиглах гадна мөсөн гулгуурын талбайг мөн төлөвлөсөн. Тиймээс өвөл дотроосоо үйлчилгээгээ аваад гадна гарч гулгах зэргээр дотоод, гадна хөдөлгөөний харилцан уялдааг холбож өгсөн.

Хэлбэрийн хувьд мөн л онцгой юм. Ямар шийдлийг гаргахыг зорьсон бэ? 

Мөсөн ордон нь нарны шууд гэрэл авч болохгүй, шууд мөсөө хайлуулах аюултай. Мөн тухайн газар нь өөрөө хойшоогоо налуу байсан учраас урд талдаа ямар ч цонхгүй байх ёстой. Тиймээс цахилгаан хэмнэхийн тулд хойноосоо тогтмол өдрийн гэрэл авах шийдлийг гаргасан. Мөн хоккей, уран гулгалт өөрөө динамик хөдөлгөөнтэй спорт учраас барилгын тектоникийг бодолцохдоо мөсөн дээр гулгаж байгаа хүний динамик хөдөлгөөнийг илэрхийлэхийг хичээсэн. Дотор нь төрөл бүрийн мөсөн спортын тэмцээнүүд явагдах учир мөсөн дээр гулгаж буй хүний уран нарийн хөдөлгөөнийг илэрхийлэх боломж хайсан юм. Тиймээс зүгээр нэг дөрвөлжин хайрцаг хэлбэртэй барилга зохимжгүй учир хойноос урагш хурдтай хөдөлж буй мэт хэлбэрийг сонгосон. Өнгөний хувьд бол өвлийн улирал, мөсөн спорт гэхээр цагаан өнгө төсөөлөгддөг учраас ийм өнгөтэй байхаар төлөвлөсөн.   

Зураг төслөө гаргахдаа ямар програм ашигласан бэ? 

Манай компани байгуулагдсан цагаасаа программын хувьд BIM - ыг дэмжигч Graphisoft Archicad программыг хэрэглэдэг байсан учраас 3 хэмжээст моделийг техник зураглалтай нь хамт гаргасан. Хийцлэлийн зураглалыг гаргахдаа Tekla Structure метал моделлинг хийдэг програм ашигласан. Олон улсын жишгийн дагуу хийгдсэн гэж хэлж болох юм.

Өөрийгөө мэргэжлийн ур чадварыг хэрхэн хөгжүүлдэг вэ? 

Архитектор нь олон салбар луу хөрвөдөг мэргэжил. Тиймээс зөвхөн геометр эсвэл программ тал руугаа биш жигд хөгжүүлж, шинэ технологиос хоцрохгүй байх ёстой. Мөн орон зайг оновчтой зөв төлөвлөхийн тулд хүний зан араншинг ч судлах шаардлагатай байдаг. “45 - аас доош настай бол залуу, 45- аас дээш настай бол жинхэнэ архитектор” гэдэг үг байдаг. Учир нь амьдралыг танин мэдэж байж, хүмүүсийн амьдрах орон зайг зохиох чадвартай болдог аж. Ер нь анализ хийж, гаргалгаа гаргах чадварт суралцах нь тун чухал гэж хэлмээр байна. 

“Мөсөн өргөө” спорт ордон танилцуулга 

Концепц 

Эстетик - Мөсөн өргөө төслийн барилгын концепц болох үндсэн хэлбэр нь газрын хэвгийг ашиглан мөсөн дээр гулгах хөдөлгөөнөөс санаа авч тектоникийг уран сайхны болон архитектурын хэлбэрийн  харьцаа болон хуваагдал хоорондын илэрхийлэмж үүсгэсэн налуу барилгуудын нийлмэл бүтэцтэй.  

Хийцлэл

Огторгуйн ферм- Үндсэн метал хийцлэлийг эдийн засгийн болон цаг хугацааны хувьд хол алслалыг хучих хамгийн үр ашигтай шийдэл болох огторгуйн фермийг сонгож, тооцож төлөвлөсөн.

Дээврийн шийдэл 

Степпе Арена төслийн барилгын үндсэн дизайн нь энгийн уламжлалт барилгын хэлбэрийг эвдсэн уян налархай хэлбэртэй бөгөөд үүнийг хучих нь технологийн хувьд онцгой шийдэл болох ямар ч гадаргуу аль ч хэлбэрийг дагаж уусч чадах шинэ, чанартай материал сонгох шаардлагатай болсон бөгөөд Монголд анх удаа том талбай хамарсан зип дээврийн системийг ашигласан. Дээврийн бүтцэд орох материалууд нь байгалийн гаралтай минерал чулуулгууд байдаг тул энэ нь дээврийг амьсгалах боломжтой болгож мөсөн талбайн таазны хөлрөлтийг бууруулна.

Заалыг хормын дотор өөрчилж үйл ажиллагааг хурдан хугацаанд солих боломжтой эвхэгддэг  шал төлөвлөсөн бөгөөд ямарч урлагийн тоглолт, спортын арга хэмжээ зохион байгуулах боломжтой.