Барилгын салбарынхан, тэр дундаа ахмад, дунд үеийнхний сайн мэдэх МСНЭ-ийн болон МЗЭ-ийн шагналт зохиолч, орчуулагч, сэтгүүлч, “Монгол Улсын Гавьяат барилгачин”, Зөвлөх инженер А.Мягмаржав гуайг “Барилгачны алдар” буландаа урин ярилцлаа.

Юуны өмнө танд “Монгол Улсын Гавьяат барилгачин” хэмээх эрхэм, хүндтэй цол хүртсэнд баяр хүргэе. Төрж өссөн нутаг ус, бага насны тань дурсамжаас ярилцлагаа эхэлье.

Баярлалаа. “Барилга МН” сэтгүүлийн уншигчдад дэлгэр зуны мэнд хүргэе. Би 1955 оны улсын баяр наадмын хоёр дахь өдөр Завхан аймгийн Идэр сумын  нутаг Эмээл толгой гэдэг уул ус, ургамал цэцэг жигдэрсэн диваажинд, нартай бороо асгарч нэг, хүлгэлзэж нэг намирсан өдөр, үдээс хойших саахны хонин холбоо хөвөхүй цаг дор эхээс мэндэлсэн хүн дээ. Долоон хүүхэдтэй айлын ууган хүү намайг бууцан дээр унахад нутгийн суумгай нэгэн эмгэн эх барьж авсан гэдэг. Тэр цагийн малчны хүүхдүүдийн адил эрүүл агаар, сүү цагаан идээн дунд өсч өндийсөөр 1964 онд 9 настай данхар хүү сургуульд суухгүй гэж уйлсаар, ээжээрээ хөтлүүлсээр, эрдмийн өргөө рүү чирүүлэн байж  орсон гэдэг. 

Тэгээд төрөлх сумандаа наймдугаар анги, тэр үеийн Тосонцэнгэл хотын бүрэн дунд сургуульд 10 дугаар анги, 1979 онд МУИС-ийг барилгын инженер мэргэжлээр суралцаж дүүргэсэн. Багаасаа л дуу хөгжим, шүлэг найраг, уран зураг, биеийн тамир спортын гээд сургуулийн бараг бүх төрлийн дугуйланд явдаг, хийсвэрлэн сэтгэснээ үнэн мэт чин сэтгэлээсээ ярьдаг, ангийн ариун цэврийн комиссоос эхлээд бүлгэмийн зөвлөл, сурагчдын зөвлөлийн дарга хүртлээ “дэвшин сонгогдсон”, “Далан  Мийгаа” “Сэнтэг Мийгаа” хочтой хүү явсан даа. 

Таны аав “Улсын аварга тууварч малчин” цолтой хүн явсан гэдэг. Эцэг, эхээсээ өвлөсөн зан чанар тань юу вэ?

Тэнгэрт заларсан аав, ээжийнхээ ач буянд залбирч явдгаас бус “Тэднийхээ ямар зан чанарыг өвлөсөн хүн юм бол, би?” гэж бодож яваагүй юм уу даа. Миний аав илэн далангүй, цагаан цайлган  яриатай, хүн юм гуйвал заавал бүтээж, олж өгч байж санаа нь  амардаг, олох үрэх нь хурдан, ер нь л хөдөлгөөнтэй, нутаг усандаа “Алтан панз” гэдэг хочтой хүн байлаа. Энэ үед  төрсөнсөн бол маш том бизнесмен явах байсандаа гэж хааяа би боддог юм. Хавар тавдугаар сард тууврын мал хүлээж аваад өвөл 11, 12 дугаар сар хүрч байж гэртээ ирдэг, гуч шахам жил туувар туусан, “Улсын аварга тууварч-малчин”цолтой  ясны малч хүнсэн. 

Ээж, Гэргий хоёрын хамт

Харин миний ижий “Алаг нүдэн” Дулам гэж  арав гаруй удаа амаржиж долоог нь хүн болгосон, ёстой л гадаа гарч эр, гэрт орж эм гэгчээр үр хүүхдээ эрүүл саруул өсгөх, зөв хүмүүнжүүлэх /хүмүүжүүлэх/ хэмээн чардайж явсан хүний хайлан, энэрлийн тэнгэр явлаа. Би аавынхаа бусдад чин сэтгэлээсээ ханддаг, тусч, нийтэч, ууч өгөөмөр зангаас, ээжийнхээ ажилсаг махруу, тэсвэр хатуужилтай, эрэмгий чанараас бага ч атугай өвлөсөн болов уу хэмээн одоо бодож сууна. 

Улсад 42 жил хүчин зүтгэхдээ  барилгын мэргэжлээрээ 22 жил, хэвлэл  мэдээллийн салбарт 20 жил ажилласан

Таныг хэд хэдэн мэргэжилтэйг мэдэх юм байна. Хамгийн анх ямар мэргэжил эзэмшиж байв. Тэгээд тус мэргэжлүүдээрээ  хаана, хаана ажиллаж байв даа?  

Миний албан ёсоор, бүрэн курсээр нь суралцаж дүүргэсэн мэргэжил бол Иргэний ба үйлдвэрийн барилгын инженер. Харин бичих туурвих мэргэжлийн тухайд тухайн үеийн Намын дээд сургууль бас Москвагийн их сургуулийн Сэтгүүл зүйн факультетад сэтгүүл зүйгээр богино хугацаанд суралцаж, Монголын Хэвлэлийн Хүрээлэнгээс Эдийн засгийн сэтгүүл зүйн багшийн сертификат авч явлаа. 

Зохиол бичих тухайд бага сургуулийн дөрөвдүгээр ангийн хүү ханын сонинд багшийнхаа тухай шүлгээ хэвлүүлснээс эхлээд уран зохиол сонирхох болсон. Энэ хоббидоо улам дурласаар шүлэг яруу найраг, орчуулга, өгүүллэг тууж болж өргөжсөн. Уран зохиол, мэргэжил, барилга, мэргэжлийн хяналт, нутаг шүтээний тухай овоо хэдэн ном хэвлүүлж,  хэд хэдэн баримтат кино бүтээлцэж, олонд түгсэн цөөн дуутай.    

Товчхондоо, Мягмаржав гэдэг хүн улсад 42 жил хүчин зүтгэхдээ барилгын мэргэжлээрээ 22 жил,  хэвлэл мэдээллийн салбарт 20 жил ажилласан байна. 1979 онд Их сургууль дүүргээд тухайн үеийн Сайд нарын Зөвлөлийн Барилга-архитектурын комисс, Барилга-архитектур, техник хяналтын улсын хороонд барилгын улсын байцаагчаар анхалж  ажилласан. Тэгж явтал бүтэц, зохион байгуулалтын өөрчлөлтөөр 1986 онд Улсын барилгын хороо байгуулагдаж, тэр хорооны дарга асан С.Лувсангомбо гуай дуудаж “Барилгачин” сэтгүүлийн хариуцлагатай нарийн бичгийн дарга болгосон.  Нэг их удалгүй Барилгын яамтай болж, төдөлгүй  яам маань зах зээлийн эхэн үеийн шуурганд өртөж мөнгөгүй болсон учир “Барилгачин” сэтгүүлээ хааж, “Барилгын мэдээлэл”,“Үнийн мэдээлэл” нэртэй сэтгүүл гаргаж байлаа. 

1993 оноос тэр үеийн төрийн төв хэвлэл-“Ардын эрх”сонинд сурвалжлагч, тоймч, 1996 оноос “Өнөөдөр” сонинд албаны дарга, орлогч эрхлэгч, 1999 оны сүүлчээс мэдээллийн “Хурд” агентлагийн захирлаар ажилласан. Тэгээд 2006 оноос эргээд үндсэн мэргэжлээрээ Улсын мэргэжлийн хяналтын газар, Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газарт 2015 оны дунд хүртэл Барилгын техникийн хяналтын улсын ахлах байцаагч хийж байгаад тэтгэвэртэй гарсан даа.

Тэтгэвэртэй гарснаасаа хойш  хувийн болон төсвийн хөрөнгө оруулалттай сургууль, цэцэрлэг, орон сууц, худалдаа үйлчилгээний арваад барилгад зөвлөх инженерээр ажиллаж, барьж дуусгасан. Одоо “Монголиан инвестмент корпорэйшн” ХХК-ийн ерөнхий инженер хийж байна. Манай компани Улаанбаатар хотыг утаагүй болгох зорилтын хүрээнд сайжруулсан шахмал түлшний хоёр үйлдвэр, хоёр агуулах, оффис зэрэг иж бүрэн цогцолбор барилгыг дуусгаж ашиглалтад хүлээлгэн өгсөн. Харин одоо “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын Эмульсийн тэсрэх бодисын үйлдвэрийн барилгыг ид барьж байна. Уулын цулыг  тэсэлдэг тусгай зориулалтын бодис үйлдвэрлэдэг технологи бүхий барилга л даа. Энэ жил дуусгах гэрээтэй.  

Монголын барилгачдын холбоог үүсгэн байгуулагчдын нэг нь та байсан гэсэн?

Монголын барилгачдын холбоо бол Монгол улс ардчилсан тогтолцоонд шилжих үед барилгын салбарын сэхээтнүүдийн сэтгэл зүрх, мэргэжлийн дуудлагаар байгуулагдсан, манай орны хамгийн анхны, мэргэжлийн холбоо юм. 1990 онд улс орны эдийн засаг төсөөлж байгаагүй ихээр хүндэрч, хаа сайгүй хувьчлагдсан барилгын салбар уналтад орж, цаашдаа зах зээлийн харилцааны хүнд цохилтод хэрхэн тэсч үдэх вэ гэдэг асуудал хүссэн,  хүсээгүй тулгарсан. Чухам тэр л үед  Б. Буриад, Л. Шагдаррагчаа, Б.Шүхэрт, С.Пүрэв зэрэг сэхээтнүүд цугларч салбараа босгохын төлөө, зах зээлд яаж шилжүүлэх вэ гэж ярилцаад “Их барилгыг өөрчлөн шинэчлэх хөдөлгөөн”-ийг зохион байгуулсан. Тэр үед би тухайн хөдөлгөөний эрмэлзэх зүйл, зорилго, дүрэм журам гээд баримт бичгийг боловсруулах, хөдөлгөөний бодлого, зорилтыг хэвлэл мэдээллээр сурталчлах зэрэгт гар бие оролцож, идэвхийлэн зүтгэж явлаа. Бас тухайн үедээ олны анхаарлыг ихэд татаж байсан 281-ийн холбоотой хамтран Ялалтын талбайд жагсаал цуглаан зохион байгуулж, Ардын Их Хурлын гишүүдийг урьж ирүүлэн нэрт яруу найрагч О.Дашбалбартай цуг цуглааныг хөтлөн барилгын салбараа өмөөрөн улстөржиж явлаа. 

Төдөлгүй  манай хөдөлгөөнийхөн хот, хөдөөгийн барилгачдын өргөн төлөөллийг урьж оролцуулсан Монголын барилгачдын анхдугаар их хурлыг зохион байгуулж, энэхүү их хурлаараа Монголын барилгачдын холбоог үүсгэн байгуулсан түүхтэй. Хожим “Монголын барилгачдын холбоо”-ны 20 жилийн ойгоор надад энэ холбоог сурталчлах, барилгын салбар, барилгачдын үйлсийг олон нийтэд таниулахад их үүрэг гүйцэтгэсэн гэж үзэж Монголын барилгын салбарын “Дууч шувуухай” гэж өргөмжлөн анхдагчийн батламж олгосон нь одоо ч бий.

Таны хувьд үндсэн мэргэжлээрээ төрийн байгууллагуудад олон жил  ажилласан. Тэгэхээр төрийн зүгээс нэн тэргүүнд хувийн хэвшилд хэрхэн, яаж дэмжлэг үзүүлбэл зохистой  бол? 

Нэгдүгээрт, төр хувийн хэвшлийг эдийн засгийн хувьд дэмжих учиртай. Яг үнэндээ одоогийн мөрдөж байгаа хууль дүрмийг ягштал биелүүлж орлого, ашиг, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгал, НӨАТ, үл хөдлөх хөрөнгийн  гээд олон янзын татвар, цахилгаан,  дулааны болон газрын гэхчлэн элдэв төлбөрийг төлөөд, ажилчиддаа сул зогсолтын  хөлс өгөөд явна гэвэл аж ахуйн нэгжүүд эдийн засгийн хувьд оршин тогтноход маш хүнд. Ийм ч учраас хувийн хэвшлийн олон байгууллага татвар, төлбөрөөс аль болох бултдаг, хуурамч тайлан тэнцэл гаргадаг нь нууц биш. Иймд төрийн татвар, төлөөсийн бодлого бодит байдалд тохирсон бүх аж ахуйн нэгжийг хамруулсан, тэдэнд дарамтгүй байх учиртай.

Хоёрдугаарт, барилгын салбарын төсөв, үнэ бүрдлийн бодлого цаг үеэсээ хол хоцорсон. Бага үнээр өрсөлдөн тендер авч барилга барьдаг явдал тус салбарыг үнэхээр туйлдуулж бас элдэв шүүмжлэлийн бай болж байна. Гуравдугаарт, барилгын нэлээд хэдэн нэр төрлийн материалыг дотооддоо үйлдвэрлэхгүй, импортоос хараат байгаа нь энэ салбарын хөгжилд садаа болж байгаа юм. Хамгийн гол материал болох арматурын үнэ  одоо 3 сая гаруй төгрөгт хүрчхээд байна. Гэтэл Монгол улсад төмрийн хүдэр нь байна, үйлдвэр нь байгаа атлаа арматур үйлдвэрлэх сонирхол нь байхгүй. Яагаад гэвэл төмрийн хүдрээ шууд экспортлох эсвэл амраар нь ган бөмбөлөг хийж Оюутолгой, Эрдэнэт үйлдвэрт шахах нь үйлдвэрүүдэд ашигтай байгаа л байхгүй юу. Түүнээс арматур дотооддоо үйлдвэрлэх боломж байгаа, хөрөнгө санхүү болон техник технологийн бага зэрэг асуудлыг шийдчихвэл болохгүй зүйл үгүй.  

Барилга гэдэг хүссэн бүхний хийдэг мөнгө олох шуналыг биелүүлдэг талбар бус

Хуучин тогтолцооны үеийн барилгын салбар, барилга, хот байгуулалтын өнөөгийн байдал хоёрын ялгааг та хэрхэн харж байна вэ? 

Яг үнэндээ 1960-аад он хүртэл Монголд үндэсний, мэргэжлийн барилгачид бараг байгаагүй гэж хэлж болно. Улаанбаатарын барилгажилтын дүр төрхийг Хятад, Япончуудын  барьсан  цөөн хэдэн барилга л чимдэг байлаа. Тэгээд 1960-аад оны дунд үеээс ТМС төгссөн Монгол барилгачид бий болж, анхны инженерүүд бүтээн байгуулалтын ажлыг удирдаж эхэлсэн түүхтэй. Хуучин тогтолцооны үед барилгыг маш удаан, 75 хүүхдийн цэцэрлэг, 320 хүүхдийн сургуулийн барилгыг гэхэд л  3-4 жил барьдаг  байсныг мэдэх юм. Материалын үйлдвэрлэлийн хөгжил муу, барилгын талбай дээр цемент, элс, хайргыг хольж зуураад  тэвшинд хийж, кранаар дээш нь өргөдөг. Ер нь нойтон  голдуу технологиор угсралтын ажил хийдэгсэн. Харин одоо цаг өөр болж гадаад харилцаа тэлэхийн хэрээр манай салбарт орчин үеийн шинэ техник, технологи нэвтэрсээр, манайхан  барилгыг богино хугацаанд , чанартай барьдаг болсон.

Хуучин тогтолцооны үед төр, засаг “Их барилга-тэргүүн фронт” хэмээсэн лоозон дэвшүүлж, энэ салбарыг боловсон хүчин, материал-техникийн баазаар  бэхжүүлэх бодлого явуулж байлаа. Үүний үр дүнд салбар маань эдийн засгийн шинэ тогтолцоонд шилжих үед  60 гаруй мянган мэргэжлийн барилгачдын бүрэлдэхүүнтэй бүхэл бүтэн арми бүтээн байгуулалтын талбарт хөдөлмөрлөж байлаа. Одоо голдуухан л “Би чадна” гэж өөрийгөө дөвийлгөсөн, мэргэжлийн бус, халтуурчингууд хэсэг бүлгээрээ нэгдэн ”Бид бригад” гээд явж байгаа нь эмгэнэлтэй.  Хэн бүхэн “Би барилга барьж чадна” гээд шавар зуурдаг, обой наадаг дөртэй байж болох хэдий ч жинхэнэ чанартай барилгыг мэргэжлийн хүмүүс чадварлаг инженерүүдийн удирдлага, хяналтан доор л барина. Барилга гэдэг хүссэн бүхний хийдэг мөнгө олох шуналыг биелүүлдэг талбар бус. Тиймээс барилгын зураг төсөл хийдэг, угсралтын ажил гүйцэтгэдэг компаниудад олгодог тусгай зөвшөөрлийн асуудлыг ч төрөөс сайтар нягтлан үзэж хууль дүрэмд өөрчлөлт хийх шаардлагатай.  

Тэгвэл том зургаар нь харвал манай орны барилга, хот байгуулалтын салбарт нэн түрүүнд төр засгаас ямар бодлого явуулаасай, өөрчлөлт шинэчлэлт хийгээсэй гэж та бодож явдаг вэ?

Энэ бол угтаа миний биш, харин төр, засгийн эрх мэдэл барьж байгаа хүмүүсийн хариулбал зохих асуудал. Гэхдээ мэргэжлийн хүний хувьд, ахмад инженерийн тухайд санал бодлыг минь сонсох гэж байгаа бол нэн түрүүнд Монгол улсынхаа бүх нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хүн амын нутагшил суурьшлын схем гаргах хэрэгтэй. Түүн дээрээ тулгуурлан аймаг, сум, хот, тосгон болгоны эдийн засгийн чадавх, байгаль-цаг уурын хүчин зүйл, ашигт малтмалын нөөц, мал аж ахуй, үйлдвэржилтийн байдал, дэд бүтцийн хөгжил зэрэг бүх хүчин зүйлийг хамааруулсан нарийвчилсан судалгаа хийгээд хот, суурин газар бүрийг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнүүдийг батлах хэрэгтэй. Дараа улс орны ирээдүйн хөгжил, эдийн засагт аль нь хамгаас түрүүнд түлхүү нөлөөтэй вэ гэдгээр нь эрэмбэлээд, зам харгуй, инженерийн төвлөрсөн хангамжийн асуудлыг улсын хөрөнгө оруулалтаар байгуулах хэрэгтэй. Тэгээд хувийн хэвшлийнхнийг уриалах юм бол, тэд тухайн суурин газарт шаардлагатай орон сууц, соёл-ахуй, боловсрол, эрүүл мэнд үйлдвэрлэлийн барилгуудыг удаж төдөлгүй барьж орхино. 

Ингэж чадвал, түүн дээр нь эдийн засгийн оновчтой хөшүүрэг бий болговол иргэд хотруу нүүх биш харин сүүлийн он жилүүдэд улам бүх эзгүйрсээр байгаа зах хязгаар нутаг, говь руугаа тэмүүлж бүх юм нь бүрэн цогцолсон нутаг усандаа аж төрнө. Эх орны минь хөдөө нутгийн хаа ч очсон эзэдтэй байх болно. Монгол улсын хотжилтын бодлогын тухайд миний мөрөөдөл ийм.

Бас нэг зүйлийг нэмж хэлэхэд, хүн ам нэгэнт олноор суурьшсан Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотын тухайд газар доорх хотын бодлогыг одооноос боловсруулж эхлэх хэрэгтэй. Дэлхий томоохон хотууд олон дагуул хот барихтайгаа зэрэгцүүлэн газар доорх хотоо газар дээрхээсээ дутуугүй хөгжүүлсэн байдаг юм билээ. Бараг бүх нийтийн тээвэр, худалдаа, үйлчилгээний газрууд нь хотын доорх хотдоо “шургачихсан”, иргэд нь өдөр шөнийн аль ч цагт үйлчлүүлж байдаг. Бас дээр нь дулаан, цэвэр, бохир ус, цахилгаан, холбоо-мэдээллийн төвлөрсөн шугам сүлжээнүүд нь хонгилын системээр баригдсан, эвдрэл гэмтэл гарвал манайхан шиг газар ухаж бөөн ажил болохгүйгээр тэр доор нь тун ч амархан сольчихдог сайн талтай.

Та барилгын инженер хүний хувьд ажил, мэргэжилдээ хамгийн гол ямар зарчим баримталж ирсэн бол?   

Мэргэжлийн хүний хувьд өөрийнхөө бодол санаа тэр дундаа тухайн асуудлыг мэргэжлийн талаас нь хэрхэн үзэж байгаагаа бусдад аль болох нотолгоо,  баталгаатайгаар  ойлгуулж байхыг хичээж ирсэн. Хоёрт, өөрийгөө боломжийн хэрээр “цэнэглэж” байхыг эрмэлзэж явжээ гэж хэлж болно. Төрийн өмнөөс хууль тогтоомж, барилгын норм дүрэм, стандартыг хангуулах, зураг төслийн боловсруулалт, материалын үйлдвэрлэл, барилга угсралтын алдаа мадгийг олж илрүүлээд зохих  шийдвэр гарган, засч залруулахын тулд цаг үргэлж уншиж өөрийгөө чадавхжуулж байх хэрэгтэй болдог юм. Өөрөө техникийн асуудлаар юу ч мэдэхгүй байж төрийн хууль дүрмээр гул барин дүрэмдэж суух нь мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагчийн ёс зүйд таарахгүй. Тиймээс би барилгын норм дүрэм, стандарт, мэргэжлийн ном, хэвлэлтэй насан туршдаа л нөхөрлөлөө. Гуравт, би мэргэжлийн хувьд юунаас болж алдах вэ, эсвэл юунаас болж алдсан бэ гэдгээ маш сайн мэдэрдэг байх хэрэгтэй. 

Таны ажлаас гадуур хобби болгож чадсан зүйл тань юу вэ? 

Унших, бодож сэтгэх, бичиж туурвих, бас ажил мэргэжил минь миний хамгийн том хобби. Насан туршаа л бичиж, бусдын бүтээлийг хянан тохиолдуулж, хэвлэн нийтэлж ирлээ. Сүүлийн үеийнхээс дурдахад энэ онд өгүүллэг, тууж, эссэний “Сэрүүн сүндэр Идэр минь” түүвэр, Орос-Зөвлөлтийн нэрт зохиолч М.Пришвины өдрийн тэмдэглэлүүдийн эмхтгэлийг хүүхэд залууст зориулан орчуулж “Найздаа хүрэх зам” нэртэйгээр хэвлүүллээ. Хар залуугийн найз, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, Д.Нацагдоржийн шагналт зохиолч Д.Нямаатай хамтран тухайн цагийн ЗХУ-аас хамгийн анх Нобелийн шагнал хүртсэн зохиолч М.Бунины шүлгүүдийг орчуулан хэвлэхэд бэлэн болгосон. Бас өөрийн сүүлийн жилүүдэд бичсэн шүлгүүдээ эмхтгэж ном болгох, дөрвөн мөрт шүлгүүдээрээ бие даасан эмхтгэл гаргах, олон жил бичиж уншигч олны анхаарлыг тодорхой хэмжээгээр татсан сэтгүүл зүйн бүтээлүүдээ шигшин нэгтгэж хэвлүүлэх гээд амжуулах ёстой ажил их бий. 

Харин миний өөрийгөө амраадаг хобби гэвэл хөдөө гарч байгалийн сайханд амран дотор хүнтэйгээ “ярьж” сэтгэл зүрхээ хөглөн, найргийн мөрүүдээ олдог юм. Бас гол нуурын эрэг сахиж загасчлах дуртай. Би чинь гуч гаруй жил загастай “нөхөрлөж” яваа хүн. 

Гавьяатын хувьд, зөвлөх инженерийн тухайд залуу инженер, архитекторуудад ярилцлагынхаа төгсгөлд ямар зөвлөгөө өгөхсөн бол?

Дэлхийд нэрд гарсан  шилдэг сайхан барилга байгууламжууд тухайн улс, орон бүс нутагт мөрдөгдөж байгаа норм дүрэм, сэтгэлгээний хэв маягийг тодорхой хэмжээнд зөрчсөн, илүү дэвшил авчирсан байдаг. Тийм шилдэг, адбиш бүтээлүүдийг дагаж норм дүрэм шинэчлэгдэх нь бий. Түүнтэй адил архитекторууд зүгээр л нэг хэвшмэл маягийн, их сайндаа шилэн фасадтай эсвэл энд тэндээ “унжлага, санжлагатай” барилга төлөвлөдөг зуршлаасаа салмаар л санагддаг. “Ялла” гэж хаанаас нь ч харсан, хэзээ ч сонссон эстрад атлаа узбек мэдрэгддэг хамтлаг байдаг даа. Яг түүн шиг архитекторууд хаанаас нь ч харсан Монгол гэж танигдахаар өвөрмөц төлөвлөлт, шийдэл, ансамбльтай барилга, хороолол, хот тосгоны үүдэл санааг гаргаасай, тийм төсөл хийгээсэй гэж боддог. 

Энэ утгаараа манай архитекторуудад цуцашгүй эрэл хайгуул, этгээд гэмээр, бусдаас тэс ондоо, тэгсэн атлаа монгол үндэстнийхээ соёл, онцлогийг яруу тодорхой илэрхийлсэн сэдэл санаа, зоримог бүтээлч хандлага зайлшгүй хэрэгтэй юм шиг ээ.

Инженерүүдийн тухайд архитекторын гаргасан төлөвлөлтийн хүнд хэцүү байдлаас төвөгшөөж, өөрсдийнхөө хүсэл зорилгод нийцүүлэх гэж санаархахын оронд яавал энэ бүтээн байгуулалтыг найдвартай бөгөөд хямд зардлаар босгох вэ гэдэгт мэдлэгээ уралдуулмаар санагддаг даа. Угтаа бол архитектор инженер хоёр мэргэжлийн хувьд нэг зорилготой, бие биенээ нөхөн тэтгэж ажиллах учиртай.

Танд баярлалаа.  

Сэтгүүлч. Ц.СОЛОНГО