Бүрэн автомат ажиллагаатай бетон зуурмагийн узель

Урьдчилан тогтоосон орцын дагуу бүрдүүлэгч материалуудыг хэмжин хольж зуурсны дараах нэг төрлийн найрлагатай холимгийг бетон хольц гэдэг. Хатуу биет болон зууралдамтгай шингэн хоёрын завсрын байдалд орших бетон хольцын шинж чанар нь бүрдүүлэгч материалын шинж чанар, хольцын бүтцээс шууд хамаарна.

Бетон хольц нь механик үйлчлэлийн нөлөөгөөр шингэрч хөдөлгөөнт чанар нь нэмэгддэг, цемент усны физик химийн харилцан үйлчлэлийн нөлөөгөөр барьцалдаж хатуурах хүртэл хөдөлгөөнт шинж чанар нь тогтмол алдагддаг зэрэг онцгой шинж чанартай байдаг. Иймд дүүргэгч материал, барьцалдуулагчийн физик механик шинж чанарын үзүүлэлтийг хэрэглэхээс өмнө өөрийн болон хөндлөнгийн лабораторид шинжлүүлж сорилт туршилт хийлгэсэн байна. Бетон зуурмагийн зохистой найрлагыг цементийн анги, дүүргэгчийн шинж чанар, нэмэлтийн төрлөөс хамааруулан тухай бүр зохицуулан сонгоно. Бетон зуурмагийн хөдөлгөөнт шинж чанарыг конусан суулт, агаар агууламжаар хэсэг тус бүр дээр авч сорилт туршилтаар орцын нормыг нарийвчлан хийнэ.

Бетон хольцын шинж чанарыг сайжруулах зорилгоор зориулалтын нэмэлт хэрэглэн бетон хольцын бэхжилтийн хугацааг түргэсгэх буюу удаашруулах, уян налархай чанарыг нэмэгдүүлэх зэрэг шинж чанарыг хангах бетон зуурмаг үйлдвэрлэнэ.

Бетон хольцын бэхэжсэний дараах бетоны шахалт, гулзайлтын бат бэхийг MNS 1920-1999 /Бетоны бат бэхийг шалгаж үнэлэх зарчим/ стандартын дагуу тогтооно. Үйлдвэрт бетон хольц бэлтгэх, барилгын талбайд цутгах, угсармал хийц эдэлхүүн үйлдвэрлэхэд бетоны бат бэхийг хянаж, статистик дүн шинжилгээг тогтмол хийж байна.

Бетон хольцын хөдөлгөөнт чанар, шахуурга хэрэглэн түгээх нөхцөлд нийцүүлэн конусан суултыг КС18-22 см байх нь практик үйл ажиллагаа, туршилтаар тогтоогдсон. Харин ус цементийн харьцаа бетоны маркаас хамаарах ба бетон хольцын хөдлөмтгий чанарыг уян налархайжуулагч бетонд хэрэглэдэг химийн нэмэлтээр зохицуулах ба түүний зохистой хэмжээ цементийн жингийн 0,8-2,0% байна.

Бетон зуурмагийн зохистой найрлагыг цементийн анги, дүүргэгчийн шинж чанар, нэмэлтийн төрлөөс хамааруулан тухай бүр зохицуулан сонгоно.

ТЕХНОЛОГИ АЖИЛЛАГАА

Үйлдвэрлэлийн технологийн үндсэн зарчим нь урьдчилан тогтоосон орцын дагуу түүхий эдийг тугнуураар хэмжин бетон зуурагчид хольж зуурмаг бэлтгээд зориулалтын тээврийн хэрэгслээр зөөвөрлөн хэрэглэгчдэд хүргэнэ.

Захиалагчаас бетон зуурмагийн захиалга хүлээн авахдаа бетоны анги, маркаас гадна хэрэглэх талбай, бэхжүүлэх орчинг нарийвчлан судалж, конусан суулт ямар байх, цутгалт хийх арга, бетон зуурмагийг юунд хэрэглэх зэргийг судалсан байна. Мөн бетон зуурмаг нийлүүлэлт, хангалтын гэрээг хэрэгжүүлэх явцад цутгалт хийж байгаа талбайд хүрэлцэн очиж, бетон нийлүүлэлтийн явц байдалтай танилцаж, санал хүсэлтийг сонсож хамтран ажиллана. Үүнээс гадна бетон зуурмагийн бэхжүүлэх үед хийх арчилгааг зааварлаж талбайн захиалгын дагуу бетон зуурмаг ирсэнийг Монгол улсын стандартын дагуу туршилт хийн шалгаж зургаар баримтжуулж өгнө.

Бетон зуурмагийн үйлдвэрлэл нь компьютер удирдлагатай, технологи нь бүрэн автомат тул аюулгүй ажиллагааны сургалтад хамрагдсан мэргэжлийн үнэмлэх зэрэгтэй тоног төхөөрөмжийн оператор хариуцан ажиллуулна. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанд технологич инженер тогтмол хяналт тавьж ажиллана.

Технологи дамжлага нь дараах үндсэн зарчмуудаас бүрдэнэ. Үүнд:

Түүхий эд материал хүлээн авах

Түүхий эд материалыг шинжлэн орц найрлага тогтоох

Бетон зуурмаг зуурахад бэлтгэх

Түүхий эд материал зөөвөрлөх, тугнах

Бетон зуурмаг зуурах

Бетон зуурмаг тээвэрлэх гэсэн үндсэн зарчмуудаас бүрдэнэ.

Түүхий эд материал хүлээн авах:

Дүүргэгч материал хайрга, дайрга, элсийг бутлан ангилах үйлдвэрлэл эрхлэх тусгай зөвшөөрөл /бүтээгдэхүүний тохирлын баталгаажуулалт хийлгэсэн/ бүхий байгууллагаас тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэн авч, зориулалтын хадгалах талбайд нөөцлөн бэлтгэнэ. Түүхий эдийн дагалдах чанарын гэрчилгээ болон бусад баримт бичигт заасан хэсгийн дугаар, хэмжээ, чанарын үзүүлэлтүүд тохирч байгаа эсэхийг гадна байдлаар болон лабораторид магадлан шалгаж, шаардлага хангаж байна гэж үзвэл тус бүрийн агуулахад хүлээн авна.

Барьцалдуулагч материал цементийг зориулалтын сав /силос/-д хадгалах ба савлагаатайгаар хүлээн авсан тохиолдолд холбогдох стандартад зааснаар битүү агуулах буюу бороо, цас орохоос хамгаалсан саравчинд газраас 50 см-ээс багагүй өндөртэй тавцан дээр хураан хүлээн авч хооронд нь болон бусад ижил төстэй өөр материалуудтай холилдохооргүй хурааж хадгална. Дүүргэгч материалын ширхэглэл холилдох, бохирдол орохоос хамгаалж хамар ханаар тусгаарлагдсан талбайд хүлээн авна. Хадгалах хугацаа 14 хоногоос хэтэрсэн үед 7 хоног бүр давтан шинжилгээг хийж байна. Дүүргэгч материалыг бэлдсэн ил талбайд ширхэглэл, төрлөөр нь ангилан овоолго буюу нуруулдаж хадгална. Нэмэлт бодисуудыг MNS 6458:2014 /хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй. Химийн хорт болон аюултай бодис, бүтээгдэхүүний агуулах. Ерөнхий шаардлага/ стандартад нийцсэн нөхцөлд хадгална.

Түүхий эд материалыг шинжлэн орц найрлага тогтоох:

Хүлээн авсан түүхий эд материалд шинжилгээ хийж физик механик шинж чанарыг тодорхойлсны үндсэн дээр бетон зуурмагийн аргуун чанар, бусад шинж чанарт тохируулан технологийн шаардлагыг хангуулж тооцоо туршилтын аргаар бетоны найрлагыг тогтооно. Бетоны найрлага нь гарган авах бетоны марк болон түүхий эд, барьцалдуулагчаас шууд хамаарна. Зөвхөн лаборатори, технологийн туршилтан дээр үндэслэж бетоны найрлагад өөрчлөлт, зохицуулалт хийнэ.

Лабораторийн тоног төхөөрөмжүүд

Бетон зуурмаг зуурахад бэлтгэх:

Бетон зуурмагийг бүрэн автомат ажиллагаатай зуурагчаар зуурна. Марк тус бүрийн туршилт, судалгаа шинжилгээний үр дүнгээр батлагдсан орцоор компьютерын санамжид хадгална. Зуурмаг зуурч эхлэхийн өмнө бүх тоног төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хянан шалгана.

Түүхий эд материал зөөвөрлөх, тугнах:

Узелийн ажилчид болон узелийн эргэн тойронд байгаа хүмүүст тоног төхөөрөмж ажиллуулах гэж буй дуут дохиог өгсний дараа компьютерт зуурах команд өгч конвейрь болон зуурагчийг ажиллуулна. Командын дагуу ширхэглэлээр нь ангилан хураасан 0 – 5мм-ийн элсийг 1-р бункерт, 10-20мм-ийн дайргыг 2,3-р бункерүүдэд тус тус гидро ачигч (ковш)-аар ачаалж өгнө.

Түүнээс тугнуураар хэмжин туузан дамжуулагчаар зөөвөрлөгдөн хашлагат шанаган дамжуулагчаар завсрын бункерт нөөцлөгдөнө. Цементийг силосны шурган дамжуулагчаар шнекээр зөөвөрлөн цементийн засврын бункерт нөөцлөгдөнө. Мөн нэмэлт болон ус нь хадгалах бункерээс завсрын бункерт нөөцлөгдөнө.  Материалыг тугнах үйл ажиллагаа нь компьютерын удирдлагаар явагдах бөгөөд хэмжих хэрэгсэл тугнуурын үнэн зөв ажиллагааг тогтмол хянаж байхаас гадна жилд нэг удаа Улсын стандартчилал хэмжил зүйн албаар шалгуулж баталгаажуулна.

Түүхий эдийн хэмжих хэрэгслийн нарийвчлал нь:

Дүүргэгч материалд ±3%

Барьцалдуулагч материалд ±1%

Химийн нэмэлтэд ±2% - иас ихгүй байвал зохино.

Компьютерийн программд суулгасан нэг удаад хэмжих тухайн материалын орцын хэмжээ болмогц хэмжих хэрэгслийн тугнуурын хаалтууд автоматаар хаагдана.

Бетон зуурмаг зуурах

Зуурагч руу марк тус бүрийн туршилт, судалгаа шинжилгээний үр дүнгээр батлагдсан орцоор компьютерийн удирдлагад нэг удаагийн зууралтад тохирох хэмжээг өгнө. Завсрын бункерт нөөцлөгдсөн дүүргэгчийг зуурагчид дараа нь барьцалдуулагч цемент, зууруулын ус, уян налархайжуулагч нэмэлтийг мөн зуурах тогоонд ачааллаж, орсон материалууд жигд холилдож 16 – 18 секундэд нэгэн төрлийн болж зуурагдана. Бетон зуурмагийн хөдөлгөөнт чанарыг лабораторийн туршилтаар хийсэн судалгааны дагуу тааруулна. Зуурагчийн хаалтыг онгойлгож бэлэн болсон зуурмагийг цоргоор дамжуулан тээврийн хэрэгсэлд юүлнэ. Зуурмагийг зуурсны дараа зуурагч болон юүлэх цоргонд удаан хугацаагаар байлгахаас зайлсхийх хэрэгтэй.

Бетон зуурмагийг тээвэрлэх

Бетон зуурмагийн бүтцийн нэг төрлийн шинж байдлыг хангах, тээвэрлэлтийн явцад түүнийг алдагдуулахгүй байх шаардлагын үүднээс зориулалтын бетон зөөгч машинд /автомиксер/ ачиж тээвэрлэн талбайд нийлүүлнэ. Зориулалтын тээврийн хэрэгсэл нь зуурмагийг гадна орчноос бүрэн тусгаарлан хамгаалж, алдагдалгүй, тээвэрлэлтийн явцад суулт, үелэлт үүсгэхгүй, зуурмагийн найрлагад өөрчлөлт оруулахгүйгээр тээвэрлэдэг зориулалтын технологийн төхөөрөмж байна. Бетон зуурмагийг тээвэрлэх хугацаа 1,5 цагаас илүүгүй байна. Бетон зуурмагийн барьцалдуулах хугацааг удаашруулах тусгай зориулалтын нэмэлт хэрэглэсэн үед туршилтын үндсэн дээр тээвэрлэх хугацааг уртасгаж болно.

Бетон зуурмагийн узель

Технологийн бүдүүвч

ТЕХНОЛОГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ТАВИХ ХЯНАЛТ

Үйлдвэрлэлийн явцад тавих хяналт шалгалтыг

-Түүхий эд материалын

-Бэлэн бүтээгдэхүүний

-Үйлдвэрлэлийн технологи ажиллагааны гэж гурван үндсэн хэсэгт хувааж явуулна.

Түүхий эд материалын тухайн хэсэгт хамаарах чанарын сертификатыг үндэслэн үндсэн түүхий эд материалыг тавигдах шаардлагуудыг хангуулан хүлээн авна. Түүхий эд материал бэлэн бүтээгдэхүүний сорилт шинжилгээг гэрээний үндсэн дээр итгэмжлэгдсэн лабораториор гүйцэтгүүлнэ. Өдөр тутмын гүйцэтгэх тогтмол хяналтын сорилт шинжилгээг өөрийн лабораторит гүйцэтгэнэ.

Бэлэн бүтээгдэхүүн болох бетон зуурмагийг MNS 1170:2009 /Бетон зуурмагийг турших арга/, MNS1185-1998 /Бетон зуурмаг. Техникийн шаардлага/, MNS EN 206:2017 /Бетон. Шаардлага, гүйцэтгэл, үйлдвэрлэл, тохирол/ стандартуудын дагуу шалгаж хүлээж авна.

Хэрэглэгчийн захиалгад тусгагдсан бетон зуурмагийн болон бетоны шинж чанарын үзүүлэлтийг тохиролцсон хэсэг бүрдээ заавал тодорхойлж, үр дүнг нь чанарын гэрчилгээ бичиж өгнө.

Шинээр бетон зуурмаг гарах бүрт /Хэрэв ээлжээр ажиллаж байгаа бол ээлж бүрт/ зуурсан зуурмагаас дээж авч бетоны температурыг үзэн бетоны бат бэх, нягтыг тодорхойлох дээж бэлтгэх стандартын дагуу 9 ширхэг сорьц бэлтгэнэ. Бэлтгэсэн дээжийг MNS 1272:1999 /Бетон сорьцоор бат бэхийг тодорхойлох арга/ стандартад зааснаар 7 ба 28 хоногийн шахалтын бат бэхийг тодорхойлж маркандаа хүрч буйг шалгана. Мөн хөндлөнгийн итгэмжлэгдсэн лабораториор 28 хоногийн бат бэхийн сорилт туршилтыг хийнэ.

Бетон зуурмагийн жишиг орц /1м³/

Бетон зуурмагийн зохистой найрлагыг цементийн анги, дүүргэгчийн шинж чанар, нэмэлтийн төрлөөс хамааруулан тухай бүрт нь зохицуулан сонгоно.

Бетон сорьцын хөдөлгөөнт чанар болох конусан суулт, агаар агуулалтыг хэсэг тус бүр дээр дээж авч, зохих стандартын дагуу туршилтыг явуулна.

Бетоны шахалтын бат бэхийн анги,маркийн харьцаа  /MNS EN 206:2017/

Ердийн болон хүнд бетонд:

У.Гэрэлчимэг -МУ-ын зөлөх инженер