Өмнөх дугаарт бид 1-3 болон 3-6 насны хүүхдүүдийн онцлог, тоглоомын төрөл, тоглоомоос авах мэдлэг болон жишээ болох тоглоомуудын талаар нийтэлсэн бол энэ удаад 6-12 болон 12-16 насны хүүхдүүдэд тохирох тоглоом болон тоглоомоос авах мэдлэгийн талаар хүргэж байна. 

6-12 НАСТАЙ ХҮҮХДИЙН ОНЦЛОГТ ТОХИРОХ ТОГЛООМ болон тоглоомоос юуг олж авах хэрэгтэй вэ?

•      ABC (agility, balance, coordination) буюу уян хатан байдал, тэнцвэр, орон зайны мэдрэмж

•          Дүрэмтэй тоглох

•          Бусдыг ойлгох сэтгэл, ээлж мөрдөх чадвар

БИЕИЙН ЧАДАМЖАА НЭЭХҮЙ

Технологийн хөгжлийн эрин үеийн хүүхдүүд өмнөх үеийнхнээс өөр зан чанартай байдаг. Тэд эцэг эхийнхээ дуртай байсан энгийн, эрч хүчтэй хөдөлгөөнүүдээс огт өөр зүйлсэд дурлаж байна. Дэлгэцтэй ойр байх нь тэдний биеийн чадамжид нөлөөлж, хөдөлгөөний чадамжийг нь сүүлийн 10 гаруй жилийн хугацаанд бууруулсаар байсан.

ДЭМБ 6-с дээш насныханд өдөрт дор хаяж нэг цаг эрчимтэй дасгал хөдөлгөөн хийхийг зөвлөдөг. Харамсалтай нь маш олон хүүхдүүд энэхүү зөвлөмжийг биелүүлж чадахгүй байна. Өнөөдрийн хийгээгүй орхигдуулсан дасгал хөдөлгөөнүүд нь тэдний маргаашийн сайн сайханд сөргөөр нөлөөлөх тул хүүхдийн сонирхлыг татахуйц, урам зориг өгсөн биеийн хөдөлгөөн дасгалуудыг хийх нь юу юунаас илүү чухал байна.

Сургуулийн насны хүүхдүүд эрч хүч шаардсан сорилтуудыг хүсдэг ба энэхүү сорилтууд нь бэлэн байвал тэд өөрсдийгөө дайчлахад бэлэн байдаг. Тэд орчин үеийн хэв маягт нийцсэн, эрч хүчтэй хөдөлгөөнүүд шаардсан авирч, үсэрч, тэнцвэрээ олох боломжтой тоглоомуудад илүү дуртай байх болно. Энгийн мэт санагдах энэхүү хөдөлгөөнүүд нь хүүхдийг илүү эвсэлтэй болгохоос гадна булчингийн хөгжүүлж илүү их ачаалал даах чадвартай болгодог.

6 наснаас 12 нас хүртэлх он жилүүд хүүхдийн хувьд ирээдүйг нь тодорхойлох хамгийн чухал хөгжлийн үе учир хүүхдийн эрүүл мэнд, нийгмийн ухаан болон танин мэдэхүйд нь онцгой ач холбогдол өгөх хэрэгтэй. Энэ цаг хугацаа ахиж олдохгүй маш нандин тул энэ цаг хугацааг хэрхэвч үр дүнгүй зүйлд үрж болохгүй.

ТӨСӨӨЛЛИЙН ТОГЛООМООС ДҮРЭМТЭЙ ТОГЛООМРУУ

Дүрэмтэй тоглоомууд нь хүүхдийг нөхөрсөг өрсөлдөөнийг мэдрүүлдэг. Мөн түүнчлэн бие биенээ ойлгох, бие биедээ хүндэтгэлтэй хандах, ээлж дараагаа хүлээх, хожих хожигдох ухаанд сургадаг. Хүүхэд олны дунд бие зөв зохистой авч явах, хүмүүстэй харилцах, өөрийгөө сорих, тэвчээр үзүүлэх зэрэг хувийн болон нийгмийн олон зан чанар, хэм хэмжээнүүдийг олж ойлгож авдаг. Энэ нь цаашдын амьдрал, хувь хүний хөгжилд хэрэгтэй, үнэтэй сургамж хичээлүүд байх болно.  

АМЬДРАЛЫН УХААНД ИДЭВХТЭЙ СУРАЛЦАХ НЬ

Хүүхдүүд тоглоомоор дамжуулан амьдралд нь хэрэг болох чухал ур чадваруудыг олж авдгийг судалгаа харуулж байна. Жишээлбэл, ээлжээ хүлээх нь хүүхдийг тэвчээртэй болгохоос гадна өөрийгөө бусдын оронд тавих, бусдыг хүндлэх зан чанарт сургадаг. Энэ зан чанар нь хичээл сургуульдаа амжилт гаргахад, цаашилбал амьдралын олон сорилтуудыг давахад тус болдог.

ЖИШЭЭ 3: ГУЛСДАГ ЗАМТАЙ ЦАМХАГ

Гулсдаг замтай цамхаг нь сургуулийн насны хүүхдэд тохирсон бие бялдрын сорилтууд агуулсан олуулаа дүрэмтэй тоглох боломжийг бүрдүүлсэн тоглоом. Энэхүү тоглоом дээр тоглосноор хүүхэд: тэнцвэрээ олох, биеэ удирдах, хүндийн төвөө шилжүүлэх зэрэг моторт ур чадваруудад дээшлүүлж, суурь булчингуудаа хөгжүүлж, ясаа бэхжүүлдэг.

6-12 НАСНЫ ХҮҮХДИЙН ТОГЛОХ ХЭРЭГЦЭЭ

• Бие бялдрын (ногоон)

• Нийгмийн / сэтгэл хөдлөлийн (хөх)

• Танин мэдэхүйн (шар)

• Бүтээлч / сэтгэн бодох (улаан)

12-16 НАСТАЙ ХҮҮХДИЙН ОНЦЛОГТ ТОХИРОХ ТОГЛООМ болон тоглоомоос юуг олж авах хэрэгтэй вэ?

•       ABC (agility, balance, coordination) буюу уян хатан байдал, тэнцвэр, орон зайны мэдрэмж

•          Хурд, тэсвэр тэвчээр, хүч чадал

•          Нийгэмших газар

ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛ

Өсвөр насныхны өсөлт маш хурдацтай явагддаг тул тэдний биеийн тэнцвэр тогтмол өөрчлөгдөж байдаг. Тиймээс тэд хүч чадал, тэсвэр тэвчээр, хурдаа нэмэх тал дээр анхаарах хэрэгтэй. Идэвхтэй амьдралын хэв маягаас гарч байгаа өсвөр насныханд найзуудтайгаа уулзах, хамтдаа дасгал хөдөлгөөн хийх газартай байх нь нэн чухал. Статистик тоо баримтуудаас үзвэл хөдөлгөөний дутагдалд орсон өсвөр насныхны тоо улам өссөөр байгаа нь түгшүүр зарлаж байна.

Өсвөр насныхны дунд явуулсан судалгаагаар тэдний сонирхлыг савлуур, авирдаг тоглоом, дамжлагатай зам, спорт талбай илүү их татдаг гэж тайлбарласан байдаг. Тэр дундаа хүнд хэцүү сорилттой, эр зоригийг нь шалгасан тоглоомуудад илүү дуртай байна.

НАЙЗ НӨХӨД

Өсвөр насныханд үе тэнгийнхэнтэйгээ харьцах харилцаа нэн чухал. Тэд найз нөхөдтэйгөө олуулаа цагийг өнгөрөөхийг хүсдэг. Тиймээс өсвөр насныханд зориулсан тоглоомын талбайн төлөвлөлт хийхэд энэ хэрэгцээг нь мөн хангасан байх хэрэгтэй.

АНХААРЛАА ТӨВЛӨРҮҮЛЭХ 

Хичээлийн өдрийн дундуур нэг удаа гадаа тоглож биеийн идэвхтэй хөдөлгөөн хийх нь хүүхдийн төвлөрөх чадварт эерэг нөлөөтэй байдаг. Статистик судалгаанаас харахад хөдөлгөөн дасгал хийсэн хүүхдүүд ширээнийхээ ард эргэж суухдаа анхаарлаа илүү сайн төвлөрүүлдэг бөгөөд 3 жилийн хугацаанд шалгалтын дүнгээ дунджаар 6%-иар ахиулсан байна. Хичээл зааж байгаа багш нарын хувьд ч гэсэн энэ нь ашиг тусаа өгдөг ба хүүхдийг хичээлдээ анхаарах тал дээр зарцуулдаг байсан цаг нь 21%-иар буурсан байна.

ЖИШЭЭ 4: ЭРГЭЛДЭХ, АВИРАХ ТОГЛООМ

Эргэлдэх болон авирах боломжтой энэхүү тоглоом нь өсвөр насны хүүхдэд тохирсон бие бялдрын сорилтууд агуулсан тоглоом. Энэхүү тоглоом дээр тоглосноор хүүхэд: тэнцвэрээ олох, биеэ удирдах, хүндийн төвөө шилжүүлэх зэрэг моторт ур чадваруудад дээшлүүлж, гар, хөлний болон суурь булчингуудаа хөгжүүлэх, түлхэх, татах, үсрэх зэрэг хөдөлгөөнөөр дамжуулан амьсгалаа задалж, ясаа бэхжүүлдэг.

12-16 НАСНЫ ХҮҮХДИЙН ТОГЛОХ ХЭРЭГЦЭЭ

• Бие бялдарын (ногоон)

• Нийгмийн / сэтгэл хөдлөлийн (хөх)

• Танин мэдэхүйн (шар)

• Бүтээлч / сэтгэн бодох (улаан)