Шинэ үеийн ханын цааснууд
- Термо-ханын цаас
Зураг 1. Ханын цаас буюу дулааныг мэдэрдэг ханын цаас
Зураг 2. Өнгө нь өөрчлөгддөг бөгж
Хүмүүс үүнийг дотоод сэтгэлийн байдалтай холбоотой гэж үздэг байв. Үнэн хэрэгтээ бүх нууц нь температурын нөлөө байв.
Энэхүү зарчмыг ашиглан дулааныг мэдэрдэг ханын цаасыг гарган авчээ. Өөрөөр хэлбэл тасалгааны температур бага байх үед нэг төрлийн хээ хуар харагдаж байснаа тасалгааны температур 23ºС-ийн хязгаарыг давах үед жишээ нь цэцгэн хээний нахиа нь дэлбээлж эхлэх бөгөөд тасалгааны температур нэмэгдэх тусам цэцэг нь жинхэнэ утгаараа дэлбээлэн нээгдэж ихэсдэг байна. Ийм хээ нь хамгийн элбэг тохиолддог хээ юм.
Температурын хувьд ханын цаасанд 23-25 хэм хүртэл мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гарахгүй. Цэцэглэж эсвэл тусгай хэв маягийн хувьд цэцэглэхийн тулд халаалтыг +35°C-ийн температур хүртэл нэмэгдүүлэх шаардлагатай. Мэдээж хэрэг ийм халуун байхыг хүн бүр хүсээд байхгүй нь энэхүү ханын цаасны дутагдалтай нэг тал нь бол бас нөгөө нэг сул тал нь үнийн асуудал ажээ. Харин зочдын анхаарлыг татах нь гарцаагүй юм.
Тасалгааны температур нь +35°C-с доош байхад ямар нэг онцгой өөрчлөлт гардаггүй тул нэг өнгийн материалаар бүхэл бүтэн өрөөний ханыг наах нь мөн ач холбогдолгүйн дээр үнэтэй материал учраас дизайнерууд янз бүрийн шийдлийг ашигладаг байна.
Зураг 3. Ердийн ханын цаастай термо-ханын цаасыг хослуулан хэрэглэх
Өөрөөр хэлбэл өнгө нь хувирдаг хэсгийг ердийн ханын цаастай хослуулан ашиглахыг зөвлөдөг аж. Учир нь будагнаас бусад хэсэг нь ердийн ханын цаастай ижил байдаг тул тухайн дулааны мэдрэмтгий будагтай хэсгийн өнгө хээтэй тохирох ханын цаасыг хослуулан наах нь илүү үр дүнтэй гэж үздэг байна. Эдгээрийг радиатор, хэт улаан туяаны халаагуур болон бусад дулааны эх үүсвэртэй газарт ашиглах боломжтой.
Үүнээс гадна дулааны ханын цаас нь зөвхөн хиймэл дулааны эх үүсвэрээс гадна байгалийн нарын гэрэлд мөн "цэцэглэдэг". Тиймээс тасалгаанд нарны тусгал сайтай хана байгаа бол дулаан ханын цаас нааж хэрэглэх боломжтой байна.
Иймээс үйлдвэрлэгчид ердийн ханын цаастай хослуулан ашиглах боломжтой тусгай боодолтой термо-ханын цаасыг үйлдвэрлэж эхэлжээ.
2. Дулаан ба дуу тусгаарлах зориулалттай ханын цаас
Ердийн орон сууцны дулаан тусгаарлалтыг хялбархан сайжруулах аргыг ХБНГУ-ын Эрфурт-Клима Тех компаниас боловсруулжээ.
Тус компаний ханын цаас нь 2 хэсгээс бүрддэг байна. Энэ нь гоёлын зориулалттай ханын цааснаас гадна 4 мм зузаантай нэхмэл тусгаарлагч үеэс бүрддэг.
Зураг 7. Тусгаарласан болон тусгаарлаагүй үеийг харьцуулсан байдал
Ингэснээр зөвхөн өөрийнхөө байранд гадна талын дулаан тусгаарлах систем байрлуулах боломжгүй эсвэл түрээсээр байранд сууж байгаа хүмүүсийн хувьд бага мөнгөөр дулаан тусгаарлалт хийж тав тухтай амьдрах боломжийг олгож байна.
Өөрөөр хэлбэл угсармал барилгын хүйтэн ханаар дамжин дулааны гүүр үүсгэснээр дулаан ихээр гадагш алдагдах байдлыг тус систем нь ихээхэн хэмжээгээр бууруулж байгаа нь харагдаж байна.
Дулааны гүүр үүсэхэд дулаан алдагдахаас гадна дотор агаарын чийглэг хүйтэн ханан дээр конденсацлагдсанаар тасалгааны чийглэг ихсэн хөгц, мөөгөнцөр зэрэг үүсэх аюултай байдаг.
Зураг 8. Дулааны гүүр үүсэхэд хөгц, мөөгөнцөр үүсдэг
Тэгвэл дулаан тусгаарлах үе хийснээр дулааны гүүр арилж агаарын чийглэг буцаж хүйтэн ханан дээр конденсацид орж буух үйл явц үүсэхгүй тул хөгц, мөөгөнцөр үүсэхээс урьдчилан сэргийлдэг байна. Мөн чийг ихтэй үед өөртөө шингээж аваад агаар хуурай болох үед буцаан тасалгаанд өгсөнөөр өрөөний бичил уур амьсгал болон хүний эрүүл мэндэд эерэгээр нөлөөлнө.
Үүний зэрэгцээ тус систем нь мөн дууг сайн тусгаарладаг. Иймээс угсармал орон сууцад ашиглахад маш тохиромжтой. Дуу тусгаарлалтын коэффициент нь байгаа нь дуу тусгаарлалт сайн байгааг илтгэж байна.
Зураг 9. Тусгаарлах үеийг нааж буй байдал
Мөн ханын өнгөлгөөний үеийн А, В ба С1 ангиллын ан цавыг дахин шавардлага хийлгүйгээр, бага зэрэг барзгар гадаргуу дээр наахад өнгөн үеийг тэгшлэх боломжтой зэрэг давуу талуудтай байна. Тусгаарлах үе дээр ханын цаас нааж болохоос гадна мөн өнгөлгөө үе тавих боломжтой ажээ.
Дуу тусгаарлах шилэн утсархаг материалтай ханын цаас
Орон сууцнаас гадна зуушийн газрууд, эмнэлэг зэрэг олон хүн цуглардаг газруудад дуу тусгаарлалт зайлшгүй шаардлагатай байдаг.
Тэгвэл ХБНГУ-ын “Витрулан” ХХК нь шилэн утсархаг материалан арматуртай, 3 мм зузаан агаарын бөмбөлөг агуулсан ханын цаас дууг маш сайн тусгаарладаг болох нь практик болон лабораторын туршилтаар баталжээ.
Зураг 10. Дуу тусгаарладаг ханын цаас
Тус ханын цаасны дулаан дамжуулалтын коэффициент нь 10ºС-ийн температурт 0.040 Вт/мК байгаа нь эрдэс хөвөнгийн хэмжээний дулаан тусгаарлаж байна гэсэн үг юм. Мөн түүний дуу тусгаарлалтын коэффициент нь байна. Энэхүү ханын цаасыг шилэн утсаар нэхсэн бөгөөд дуу тусгаарлахаас гадна үрэлт болон галд тэсвэртэй ажээ.
Г.Саран, ШУТИС-ийн Материал судлалын төвийн захирал, доктор (Ph.D), дэд профессор
Р.Долгоржав, ШУТИС, Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн ХИС-ын багш, МУ-ын мэргэшсэн инженер
Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд barilga.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү.