Барилгын салбарын зураг төсөл, захиалагч, гүйцэтгэгч, ханган нийлүүлэгч зэрэг идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж буй компаниудад ажлын төлөвлөгөө, төсөв, түгээмэл тулгардаг асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх, зураг төсөл гаргахдаа юун дээр анхаарах, чанартай барилгын материал сонгож, чанартай барилга бүтээн байгуулалтыг хэрхэн бий болох талаар барилгын салбарт нэр хүнд бүхий олон жилийн туршлага, чадвар хуримтлуулсан Зөвлөхүүдийн зөвлөгөөг тодорхой 5 асуултын хүрээнд хүргэж байна. Энэ удаагийн дугаарт Монгол улсын Зөвлөх инженер Ц.Эрдэнэбатыг урилаа.  

Барилгын компани нь ажлын төлөвлөлт, стратеги хэрхэн гаргах вэ?

Барилгын Гүйцэтгэгч Байгууллагуудын нэн тэргүүний тулгамдсан асуудал нь Үйлдвэрлэлийн удирдлага зохион байгуулалтын асуудал юм. Барилгын үйлдвэрлэлийн удирдлага зохион байгуулалтыг Төслийн удирдлагын тогтолцоонд шилжүүлэх асуудал. Төслийн удирдлагын хамгийн гол асуудал нь Үе шатны ажлын Чанарын удирдлага учир бид барилгын Үе шатны ажлын чанарын төлөвлөлт, хэрэгжүүлэлт, хяналт шалгалт болон сайжруулалт гэсэн циклээр \ISO-ийн үндсэн зарчим\ үе шатны ажлын гүйцэтгэлийг зогсолтгүйгээр хөтлөн явуулах арга барилд нэн даруй шилжих хэрэгтэй.

Барилгын үйлдвэрлэлийн процесст Үе шатны ажлын чанарын удирдлагыг нэвтрүүлэхийн тулд  Үе шатны ажилд тавигдах техникийн шаардлага, технологийн зааварчилгаа, техникийн баримт бичгүүд, ХАБЭА-н зааварчилгааг өөртөө агуулсан Ажил Гүйцэтгэх Аргачлал - \АГА\ гхэрэглэх нэгдсэн тогтолцоог бий болгох нь энэ цаг үеийн чухал зорилтын нэг болоод байна.

Чанартай барилгын материалыг сонгохын тулд анхаарах гол хүчин зүйлүүд юу вэ?

Барилгын материалын сонголтын асуудалд хүний хүчин зүйлийн нөлөөллийг багасгадаг гол арга нь Барилгын зураг төсөлд нэн тодорхой, дэлгэрэнгүй, нэг бүрчлэн дурдагдсан байх ёстой зүйл бол ТЕХНИКИЙН ШААРДЛАГА юм. Харамсалтай нь манай зураг төсөвт тавигдах шаардлага, стандартад энэ нь журамлагдаагүйгээс болж Зургийн байгууллагууд ТЕХНИКИЙН ШААРДЛАГЫГ нь боловсруулж өгдөггүйгээс Захиалагч этгээд, зарим тохиолдолд Гүйцэтгэгч байгууллагууд дур мэдэн сонголт хийж хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хохироох нь маш түгээмэл болсон. Үүнээс салах гарц бол Зураг төсөвт ТЕХНИКИЙН ШААРДЛАГЫГ нарийвчлан тусгах асуудлыг хуульчлаж өгөх юм.  

Угсралтын компаниуд ямар алдааг түгээмэл гаргадаг вэ?

Хамгийн түгээмэл алдаа нь  АЖИЛ ГҮЙЦЭТГЭХ ГЭРЭЭ. Ямар ч хамаагүй аргаар ажил олж авахын тулд Захиалагчийн тулгасан нөхцөлөөр өөртөө хохиролтой хувилбараар хүлээн зөвшөөрдөг явдал.

Барилгын Үйлдвэрлэлд оролцогч талуудын үүрэг хариуцлагыг тодорхойлсон, сайтар  заагласан, төрийн болоод хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалсан НОРМ ДҮРЭМ, журам байхгүйгээс мөн ФИДИКИЙН ГЭРЭЭ шиг загвар гэрээний журам байдаггүйгээс болж манай Улсын Барилгын захзээл дээр Төсөв үнэ бүрдлийн “зэрлэг капитализм” үйлчилж, Захиалагчийн бүрэн ноёрхол, дураараа загналт хирээс хэтэрч, хууль дүрэмгүй тоглолтууд явагдаж Гүйцэтгэгч Байгууллагууд, барилгын салбарын ажиллагсад, УЛСЫН ТӨСӨВ, жирийн хэрэглэгчид хохирсоор байна.

Тод жишээ нь ХАМГИЙН БАГА ҮНИЙН САНАЛААР шийддэг тендер...

Хоёр дахь том алдаа нь ихэнхдээ Мэргэжлийн удирдлагын бүтэцгүйгээр \Технологийн удирдлагын алба\  барилга угсралтын ажил эрхлэн явуулдаг үйл явц юм. Тусгай зөвшөөрөл бүхий  6000 компаниас хамгийн багадаа л 5000 компаниийм байдлаар дур мэдэн ажилладаг бөгөөд Захиргааны удирдлагын бүтцээс хэтрэхгүй бүрэлдэхүүнээр технологийн хатуу сахилга бат мөрдөх ёстой үйлдвэрлэлийг эрхлэн явуулж байна. Энэ байдлаасаа болж Технологийн болон Үйлдвэрлэлийн удирдлага зохион байгуулалтын асар том алдаанууд гаргаж, Санхүүгийн маш том эрсдэлүүдэд орж байна. Ийм нөхцөл байдал үүсэхэд Цүнхний компаниудаараа дамжуулан авилгалаар авдаг ТӨРИЙН УДИРДЛАГА ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ДАЛД МЕХАНИЗМ  гол үүргийг гүйцэтгэж байгаа.

Үүссэн нөхцөл байдлаас гарах арга замуудын хамгийн үр дүнтэй нь Далд фронтын цүнх баригчид 10-20 тендер авчхаад Гүйцэтгэгч Байгууллагуудад 10% -ийг нь авч зардаг биш эсрэгээрээ Гүйцэтгэгч Байгууллагуудыг цүнх баригчид дагаж гүйдэг, энэ ажлыг хамтарч авъя гээд гэдэг болгосон цагт байдал өөрчлөгдөнө.

Гол гарц нь Техникийн чадамжаар нь урьдчилсан тендер шалгаруулалт хийж Тухайн жилдээ барилга угсралтын ажил гүйцэтгэх эрхийн босго давсан компаниудыг зарладаг болчихвол цүнх баригчид эдгээр компаниудаас сонголт хийдэг болчихно.

Техникийн үзүүлэлт нь их амархан цөөхөн үзүүлэлттэй байх. Үүнд хамгийн гол үзүүлэлт нь Улсын комиссоор ашиглалтад оруулсан барилга обьекийн тоо хүчин чадал. инженерийн бүрэлдэхүүний чадамж \Татвар нийгмийн даатгалын төлбөр, инженерийн бүртгэл мэргэжлийн  зэргээр ньтогтоох\ Техникийн баримт бичгийн иж бүрдэл түүний хөтлөлтийн байдал гэх мэт.

Ажиллах хүч болсон хүний нөөцөө хэрхэн бүрдүүлдэг вэ?

Барилгын салбарт ажиллах хүчний бүтэц зохион байгуулалтын онцгой өөрчлөлт гарсан. Захиргааны аргаар зохион байгуулагддаг ажиллах хүчний бүтэц удирдлага зохион байгуулалтын механизм бүрэн устаж, бүр мөсөн байхгүй болсон. Ажилчдыг мэргэжлийн зэргээр үнэлдэг тогтолцоо байхгүй болсон. Одоо зөвхөн хуучирсан коммунист удирдагч байсан хүмүүс л хааяа мэргэжлийн цаг зэрэг ярьдаг болж.

Бидний мэддэг нэгдсэн бригад хөдөлмөрийн хамт олон зэрэг ойлголтууд бүр мөсөн устаж, одоо хөдөлмөрийг цаг зэргээр биш УР ЧАДВАРААР үнэлдэг болсон. Энэ ажлыг ямар  хугацаанд, ямар  чанартай гүйцэтгэж чадах вэ?гэдэг үзүүлэлт л чухал. Цаг үеийн энэ шаардлагаа дагаад бригад хэсгийн зохион байгуулалтын оронд мэргэжил ур чадвараараа нэгдсэн бүлгүүд үүссэн. Энэ бүлгүүдийн гол зорилго нь зах зээл дээр байгаа ажлуудыг богино хугацаанд ГЭРЭЭЛЭН гүйцэтгээд явах. Нэг байгууллага нэг төсөл дээр уягдах сонирхол хэрэгцээ огт байхгүй болжээ.

Иймд Барилгын Гүйцэтгэгч Байгууллагуудын хувьд Үндсэн ажилчид гэх коммунист тогтолцооноос татгалзаж, бие даасан бүлгүүдтэй ажиллах, хөдөлмөр зуучлалын тогтолцоогоо хүчирхэг болгох, мэдээллийн баазтай байх, төслийн удирдлагын бүтэц зохион байгуулалтаа төгөлдөржүүлэх, бага зардлаар их ажил гүйцэтгүүлэх арга механизмаа бий болгох зэрэг цоо шинэ зорилтууд тавигдах болсон.

Энэ бол тусдаа том сэдэв бөгөөд маш сонирхолтой шинэ орон зай юм. Менежер, Super visior гэдэг үгнүүд одоо барилгын салбарт жинхэнэ утгаараа хэрэглэгдэж, ажиллах хүчний нарийн мэргэшсэн, сайтар зохион байгуулагдсан ЧӨЛӨӨТ ЗАХ ЗЭЭЛ жинхэнэ утгаараа бий болж байна. Гүйцэтгэгч Байгууллагуудын Хүний нөөцийн бодлого хэрхэн өөрчлөгдөх шаардлагатай болж байгааг үүссэн нөхцөл байдлаас харагдах байх.

Ковидын үед ажилтнууд халдвар хамгааллын  дэглэмийг хэрхэн мөрдөж ажиллах вэ?

Ковидын үед ТӨР эсвэл Байгууллага ингэх, тэгэх ёстой гэж нэхэж шаардсан хандлага их давамгайлах юм. Ковидоос өөрийгөө хамгаалах нь хамгийн түрүүнд иргэн хүний, ажилтны өөрийнх нь эрх бас үүрэг юм. Давхар байгууллагаас тогтоосон журмыг мөрдөх хэрэгтэй.