“Айвуун-Аргалант” ХХК нь гадаад худалдаа,  барилгын  материалын худалдаа болон барилгын бүх төрлийн үйлчилгээ эрхлэх зорилгоор 2013 онд байгуулагдсан 100% дотоодын хөрөнгө оруулалттай компани юм. Тус компани байгуулагдсан цагаасаа хойш барилгын материалын худалдаа хийхийн зэрэгцээ импортыг орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх чиглэлээр судалгаа шинжилгээ хийсний үндсэн дээр барилгын хуурай хольц буюу дотор, гадна фасадны өнгөлгөө болон бүх төрлийн цавууг 2016 оноос эхлэн үйлдвэрлэлд оруулахаар туршилт хийсээр 2019 онд өдөрт 20 тонн буюу жилд 5000-5500 тонн бэлэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай “Монгол Фасад” үйлдвэрийг барьсан юм.  

БАРИЛГА МН сайтын зүгээс “чанар”-ыг гол зарчим болгодог "Айвуун-Аргалант" ХХК-ийн Ерөнхий Захирал Д.Дамбатай ярилцсан ярилцлагыг хүргэж байна. 

Юуны өмнө анх компани байгуулагдсан талаар ярьвал манай уншигчдад сонирхолтой байх болов уу?

-Би анх 2014 онд хонины ноосоор барилгын дулаалгын материал үйлдвэрлэхээр Швейцарь улсаас үйлдвэр оруулж ирэх оролдлого хийсэн юм. Өөрөөр хэлбэл барилгын салбарт шал өөр замаар орох гэж байлаа.  Манай улс хичнээн хоньтой билээ 30 сая, гэтэл европийн дулаалгын материал болох хонины ноос манайд ямар ч үнэгүй байна шүү дээ. Европийн хувьд хонины ноосон дулаалга гэдэг зүйл химийн хольцгүй, хүний эрүүл мэндэд хоргүй, маш сайн чанарын материалд тооцогддог. Учир нь тэнд манай улс шиг нийтийн орон сууцууд ховор, айл болгон өөрийн амины орон сууцтай. Тиймээс өөрсдийн байшиндаа хүний эрүүл мэндэд хоргүй барилгын материал ашиглахыг илүүд үздэг. Бид энэ үйлдвэрийг Монголд оруулж ирэхээр маш их судалгаа хийж үзсэн ч хоёр шалтгааны улмаас чадаагүй. Нэгдүгээрт манай улсад худалдан авагч байгаагүй, яагаад гэхээр энэ материал их үнэтэй, байгальд ээлтэй химийн бодис агуулаагүй гэдэг утгаараа шүү дээ. Бид оруулаад ирлээ гэхэд Монголд авч чадах нь баячууд гэдэг ч юмуу хувийн сууцтай хүмүүс л авна гэсэн үг. Тэгэхээр их зардлаар тийм зүйл оруулж ирэх нь өөрөө ашиггүй тусна. Манайд барилгын компаниуд дулаалгандаа юу ашигладаг гэхээр чулуун хөвөн, өөр сүүлийн үеийн нийтийн орон сууцуудад ашиглаад байгаа хөөсөнцөр байна. Энэ нь Хятадаас хямд үнээр орж ирдэг, мөн сүүлийн үед Монголчууд дотооддоо хөөсөнцөр үйлдвэрлэдэг болсон. 

Хоёрдугаарт миний ярьж буй хонины ноосон дулаалгын үйлдвэрийг Хятадаас оруулж ирсэн өөр нэг компани байсан л даа. Швейцарь үйлдвэртэй харьцуулахад ноос нь арай нимгэн шинж чанартай байсан. Харамсалтай нь энд худалдан авагч буюу зах зээл байгаагүйгээс тэр компани хөрөнгө мөнгөөрөө хохироод үлдсэн.  Дээрх хоёр шалтгааны улмаас би үйлдвэр оруулж ирж чадаагүй л дээ. Тэгээд дараагаар нь одоо бидний ярьж буй замаскны үйлдвэрийг оруулж ирж “Айвуун -Аргалант” ХХК байгуулагдсан юм. 

Ер нь монголд зах зээл жижиг, дээрээс нь хүмүүсийн амжиргааны түвшин муу учраас үнэтэй, чанартай дээд зэрэглэлийн бараа оруулж ирэхэд, худалдан авагч нар, зах зээл бэлэн биш, арай л болоогүй гэж би харж байгаа. Манайд ер нь тансаг зэрэглэлийн бүтээгдэхүүн худалдаалахад автомашинаас өөр зах зээл бараг байхгүй л болов уу. 

Манай уншигчдад “Айвуун-Аргалант” компанийн талаар, үйлдвэрлэдэг бүтээгдэхүүнүүдийнхээ тухай танилцуулбал?

-Манай компани анх 2013 онд үйл ажиллагаа явуулж эхлэснээс хойш түр хугацаанд үйл ажиллагаагаа зогсоосон. Учир нь тэр үед барилгын компаниудын хувьд мөнгөтэй компани ховор, түүхий эдийг бартераар авдаг үе байсан. Бид барилга барьдаггүй дээрээс нь компаниуд өөрсдөө барилгаа зарж чадахгүй байхад бид яаж борлуулах вэ гэдэг асуудал гарч ирсэн учраас түр үйл ажиллагаагаа зогсоосон юм. Дараа нь 2018 оноос үйл ажиллагаагаа дахин эхлүүлсэн. Ингэхдээ барилгын материалын үйлдвэрлэлийн хамгийн багаас нь буюу хар замаска үйлдвэрлэлээс эхэлсэн гэж ойлгоход болно. 

Үүний тулд БНХАУ-аас хар замаскны үйлдвэр оруулж ирсэн. Энэ нь цагт 20 тонн замаска үйлдвэрлэх хүчин чадалтай  үйлдвэр байсан. Эхэндээ цөөн хэдэн компанитай хамтарч ажиллаж байсан ч хамгийн гол нь бүтээгдэхүүний чанарт анхаарч ажилласан учраас бусад компаниудад танигдаж эхэлсэн, тиймээс эргэлтийн хөрөнгө нэмэгдэж энэ нь цаашдаа бүтээгдэхүүнийхээ нэр төрлийг олшруулах боломжийг бүрдүүлсэн. Үүнд гадна болон дотор талын хар замаска, цагаан замаска, блок, фасад, плитаны гэх мэтээр нэр төрлөө олшруулж 3 төрлийн цавуу үйлдвэрлэж эхэлсэн юм. 

Эхэндээ бид түрээсийн байранд үйлдвэрлэл явуулдаг байсан бол өөрсдөө үйлдвэр барихаар шийдэж, сэндвичэн хавтангаар үйлдвэр барьсан. Энэ үйлдвэр 200 сая төгрөгийн өртгөөр бүтэж, 2019 оноос хөнгөн бетон блок үйлдвэрлэж эхэлсэн. Эхлээд 24х36х60-ын харьцаатай блок үйлдвэрлэж байсан бол яваандаа 12х30х60, 20х36х60 гэсэн харьцаатай үйлдвэрлэсэн, харин одоогоор бид гадна, дотор талын хананы гэх мэт бүх төрлийн блокыг үйлдвэрлэж байгаа. Манай үйлдвэр өдөрт 56 метр куб блок үйлдвэрлэх хүчин чадалтай ба цельсийн 190 градуст 12-16 цаг чанаж блок бий болдог. 

Энэ нь манай блок нь хүний биед хоргүй, цацраг туяа ялгаруулдаггүй, ялзралт болон хөгцрөлт үүсдэггүй, химийн бодисын нөлөөгүй, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан гэсэн үг. Бидний үйлдвэрлэж буй блок нь бетоноос 10, тоосгоноос 7, модноос 6 дахин илүү дуу тусгаарладаг. Жингийн хувьд бетоноос 4, тоосгоноос 3 дахин хөнгөн өөрөөр хэлбэл модтой адил жинтэй. Уснаас хөнгөн жинтэй, хэрвээ манай блокыг усан дээр тавьбал хөвнө гэж хэлэхэд болно. Угсрахад хялбар, нарийн мэргэжил шаардахгүй, галд тэсвэртэй хөнгөн учраас барилгын суурийн болон карказан бүтээцийн жинг бууруулж барилгын өртөг зардлыг хямдруулдаг зэрэг давуу талтай. Хадаж, нааж, шавардаж ямар ч байдлаар бэхлэж угсрах боломжтой. Хэрчиж, хөрөөдөж ямар ч байдлаар хэлбэрийг нь өөрчилж болно. Манай блок ХБНГУ-ын технологи MNS 6424:2013 MNS 5526:2005 болон Монгол улсын стандарт шаардлагыг хангасан, импортыг орлох бүтээгдэхүүн юм. 

Тиймээс манай бүтээгдэхүүнүүдийг “Жигүүр Гранд” групп, “Номин” ХХК, “Андын зам” ХХК гэх мэт Монголын томоохон компаниуд худалдан авч, хэрэглэдэг. Бид түүхий эдээ Хөтөл, Дарханаас авдаг цемент, шохой гэх мэт чанарын шаардлага хангасан бүтээгдэхүүн авдаг. 

Монголд импортыг орлох бүтээгдэхүүний тал дээр өөр ямар боломжууд байгаа гэж та харж байна вэ?

-Ер нь бол үйлдвэрлэл явуулаад, түүнийгээ өргөжүүлээд явбал маш их боломж бий. Өмнө нь 10-20 жилийн өмнө Монголчууд ихэнх барилгын материалыг урд хөршөөс л импортлодог байлаа шүү дээ. Одоо бол импортлодог зүйл ер нь их багассан, ихэнхийг нь л өөрсдөө дотооддоо хийж байна. Төр засгаас ийм бизнесүүдээ сайн дэмжээд өгвөл Монголчуудад хийж чадахгүй зүйл ховор болсон. 

Төр засгийн дэмжлэг гэснээс, тухайлбал танай компанид төр засгаас ямар дэмжлэг үзүүлж байна вэ? Энэ талаар ярьвал?

-Төрийн зүгээс бизнес эрхлэгчдэд үзүүлдэг дэмжлэг байхгүй гэж хэлэхэд хилсдэхгүй. Бизнес эрхлэгчид бор зүрхээрээ л зүтгэж явна. Уг нь бизнесийн хувьд төр засгийн бодлогоор дэмжээд өгвөл болохгүй зүйл байхгүй л гэж би боддог. Жишээ нь манай 2 үйлдвэрт  20-иод хүн ажилладаг, бид 20- иод хүнийг ажлын байраар хангаж байна. Гэтэл сүүлийн үед НДШ, ЭМДШ нэмэгдэж эхэллээ, энэ нь өөрөө манайх шиг жижиг үйлдвэрүүдэд маш их дарамт болж байна. Энэ мэтийн татвараас ч юмуу хөнгөлөлт олговол жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд нэмэр болох юм л даа. Мөн дээрээс нь хөрөнгө оруулалт ийм их хийж байхад эргэлтийн хөрөнгө дутагдаж байна. Ингээд зээл авья гэхэд энэ нь маш их чирэгдэл үүсгэдэг. Сүүлийн үед жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж 3%-ийн зээл олгох төр засгийн бодлого яригдаад байгаа. Энэ нь ярихад сайхан зүйл мэт боловч яг хэрэгжилт дээрээ маш их асуудал дагуулж байгаа юм. Яагаад гэхээр тухайлбал манай компани үйлдвэрээ барьцаалж зээл авья гэхэд манайд зээл өгөхгүй байна. Манай жишээн дээр л гэхэд үйлдвэрийг маань сэндвичэн хавтангаар барьсан учраас үл хөдлөх хөрөнгөд тооцохгүй гэж үзээд гэрчилгээ олгоогүй. Тиймээс бид банкнаас зээл авах ямар ч боломжгүй болчихоод байгаа. Гэтэл бид чинь 200 сая төгрөгөөр үйлдвэрээ босгосон. Ийм их хөрөнгө зарж босгосон үйлдвэрийг үл хөдлөх хөрөнгөд тооцохгүй гэхээр их шударга бус байгаа биз. Энэ мэтчлэн төрийн захиргааны байгууллагуудын алдаатай бодлого шийдвэрийн  асуудлууд байна. 

Танай компани 100% дотооддоо импортыг орлох бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Тухайлбал таниас цавууны талаар тодруулж асуумаар байна л даа. Түүхий эдийн хувьд импортын цавуунаас юугаараа ялгаатай юм бэ?

-Монголчууд ихэнхдээ цавууг импортоор оруулж ирдэг. Харин “Айвуун-Аргалант” компанийн хувьд бид өөрсдөө дотооддоо цавуу үйлдвэрлэж байна. Хамгийн гол нь найрлагад нь ордог хуурай хольц, химийн бодисыг оруулж ирэх асуудал байгаа юм л даа. Гэхдээ энэ бодисыг хэн дуртай нь гаднаас оруулж ирж чадахгүй, химийн бодисын тусгай зөвшөөрөл гэж бий. Энэ зөвшөөрлийг авахын тулд төрийн захиргааны байгууллагын маш олон зөвшөөрөл шат дамжлагыг давах хэрэгтэй. Цаашлаад оруулж ирсэн химийн бодисоо хадгалах сав баглаа, боодлын асуудал гэх мэт ер нь бол процессын хувьд тун амаргүй боловч бид өөр оруулж ирсэн компаниудаас худалдаж авах  зэргээр үйлдвэрлэл явуулсаар байна. 

Аливаа бүтээгдэхүүнийг өөрсдөө оруулж ирэхгүйгээр худалдаж авна гэхээр өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн л авна гэсэн үг. Тэгэхээр манайд ямар ч ашиггүй тусах нь ойлгомжтой. Ингээд л үнэ өсөх шалтгаан болоод байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл төрийн байгууллагуудын шат дамжлаганаас болоод л үнэ өсөх шалтгаан болж байна гэхэд болно. 

Монголдоо бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа танай компани эсвэл танайх шиг компаниудад гадагшаа бүтээгдэхүүнээ экспортлох ямар бололцоо байна гэж та харж байна вэ?

-Манай дээр тухайлбал экспортын талаар ярихад арай л эрт байна гэж би харж байна. Яагаад гэхээр эхлээд бид дотоодын хэрэгцээгээ 100% хангаад, тэгээд илүү гарсан бүтээгдэхүүнээ гадагшаа борлуулах боломж бий юу гэвэл бий. Гэхдээ БНХАУ-ын үйлдвэрлэлийг “давж” гадагшаа гарна гэдэг зүйл Зүүн Азийн бүс нутагт бараг байхгүй л болов уу. Ер нь аль ч орны үйлдвэрлэгчдэд энэ бол бэрх даваа. Яагаад гэхээр Хятад өөрөө маш том зах зээл, үйлдвэрүүд нь аливаа бүтээгдэхүүнийг маш их хэмжээгээр үйлдвэрлэдэг учраас нэгжийн өөрийн өртөг хямд байдаг. Монголын хувьд яагаад энэ нь эсрэгээрээ эргээд байна гэхээр хэрэглээ бага учраас масс үйлдвэрлэл байхгүй, ингэхээр үнэтэй болоод ирдэг. 

Танай компани бусад ижил нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг, импортлодог компаниас юугаараа ялгарах вэ?

-”Айвуун-Аргалант” компанийн хувьд юуны өмнө ямар ч бүтээгдэхүүн чанарын стандарт хангасан байх ёстой, хичнээн цөөн тоогоор хийсэн ч стандартаа барихыг илүү чухалчилдаг. Ер нь чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ гэдэг нь бид хэрэглэгч хайж гүйх биш хэрэглэгчид өөрсдөө ирнэ гэсэн үг. Энэ бол бизнесийн хамгийн том менежмент юм. Чанаргүй юм хийчихээд энд тэнд рекламдаж, хүний чихэнд улиг болгож байснаас сайн чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэчихээд нүүр бардам байх сайхан шүү дээ. Ерөнхийдөө цөөн тоогоор чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх бодлогыг баримталж байна. Дээрээс нь манайх бүтээгдэхүүний сав, баглаа боодолд их анхаарч, мөнгө зардаг. Тухайлбал манайх шиг ийм эко бор цаасан ууттай цавуу, замаска гадуур тун ховор. Манайх гялгар уут огт ашигладаггүй, тусад нь зориулалтын 3 давхар  уут захиалж хийлгэдэг. 

Ярилцсанд баярлалаа. Танд ажлын амжилт хүсье

-Баярлалаа