Архитектурын бүтээл нь гоо зүй, чанар, орон зайн төлөвлөлт, аюулгүй байдал, тав тух гээд хүний амьдралын олон талт хэрэгцээ шаардлагатай холбогддог маш өргөн ойлголт билээ. Тиймдээ ч архитектурыг бүхий л урлагийн ээж хэмээн өргөмжилдөг байх. Энэхүү урлагийн бүтээлийг хөгжүүлэхийн төлөө ур ухаанаа зориулж буй архитекторуудыг биежсэн бүтээлүүдийг “Монгол уран бүтээлч” булангаараа хүргэдэг билээ.  

Энэ удаагийн дугаарт архитектор С.Бат-Уянгын биежсэн бүтээлүүдээс түүвэрлэн хүргэж байна. С. Бат-Уянга нь ШУТИС-ийн хэлний боловсролын сургуульд “Солонгос - Англи” хэлний инженерийн орчуулагч мэргэжлээр 2008 онд төгсжээ. Улмаар нарийн мэргэжил эзэмших зорилгодоо хөтлөгдөн Солонгос улсыг зорьж “Jeonbuk National University department of Architectural Engineering” магистрантурт хамгаалсан байна. 

Магистрт сурч байх эхний жилдээ “H architect & engineers” LLC гэх Солонгосын барилгын зураг төслийн компаниас уран бүтээлийн гараагаа эхлүүлжээ. Энэ компанидаа насаар хамгийн бага нь мөн ганц гадаад ажилтан нь байсан гэдэг. 

Тэрээр “Магистраа төгсөөд “Yeil Consultant” LLC гэх барилгын зураг төслийн компанид албан ёсоор ажиллаж эхэлснээр жинхэнэ барилгын ажлын зураг, ажлын ачаалал, захиалагчаас юуг анхаарах, олон улсын тэмцээн гэх мэт зүйлүүдийг чадвартай архитекторуудын хамт хийж хэрэгжүүлснээр хүсэж байсан нарийн мэргэжлээ зөв сонгожээ гэдэг гайхалтай мэдрэмжийг авсан” гэдгээ ярьж байлаа. 

Тус компанид 4 жилийн хугацаанд ажиллахдаа мэргэжлийнхээ хамгийн чухал мэдлэг болон хамт олны нэгдмэл байдал, тус улс болон бусад орны архитектурын түүх, онцлогийг судлан мэдэж, дадлага туршлагаа нэмэгдүүлсэн байна. Харин одоо Сөүл хотноо төв оффистой Солонгосын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай барилгын зураг төслийн “Кёнжин Архитектор Номад” ХХК-ийн Монгол дахь салбарт ахлах архитектороор амжилттай ажиллаж байгаа чадварлаг бүсгүй юм. 

Салбартаа 10 жил ажиллахдаа эх загвар зураг, ажлын зураг нийлсэн нийт 40 гаруй бүтээлд гар бие оролцжээ. Үүнээс Монгол болон Солонгос улсад биежсэн барилга нь 15 байгаагаас Монголд 9, Солонгос улсад 6 нь архитектурын бүтээл болон сүндэрлэжээ. Тэрээр эмнэлэг, сургууль, амины орон сууц, үйлчилгээ, орон сууц, сүмийн барилга зэрэг олон чиглэлт барилгын зургийг гаргасан байна. 

ДОКЖИН ХУДАЛДАА ҮЙЛЧИЛГЭЭ, ОФФИСЫН БАРИЛГА

Солонгос улсын Жонжү хот, Жоллабугду дүүрэгт 2014 он ашиглалтад орсон Докжин худалдаа үйлчилгээ, оффисын зориулалттай уг барилга нь 3 давхар бөгөөд 366.8m2 эдэлбэр газрын талбайтай, нийт 494.21m2 талбайд баригджээ. Барилгын хийцлэл нь карказ араг бүтээц, металл хийцтэй, гадна фасад нь шилэн фасад, угсармал бетон хавтан, гоёлын нэмэлт хавтантайгаар баригджээ.

Концепц санаа: Тухайн төслийн эдэлбэр газрын талбай бага учир талбайн орон зайг ашигласан барилгыг төлөвлөсөн байна. Гаднах авто зогсоолыг 200м хүрээндээ ашиглаж болохоор төлөвлөсөн. Жижиг барилгын хувьд ашиглалтын зардлыг хэмнэх зорилготой мөн өнгөний хувирал бага өгдөг хөнгөн цагаан угсармал хавтанг ашиглаж, шигтгээ болон модон хавтан хийж өгснөөр дулаан мэдрэмж өгөхөөс гадна ойролцоох ой модтой уялдан, байгальд дөхөм байхаар төлөвлөсөн байна.

Төслийн гол зорилго нь оффисын ажилчдын сэтгэл ханамжийг өндөр байлгахыг зорьсон учраас ашиглалттай дээврийг хийж ажилчдад амрах хэсэг, ногоон байгууламжийг бий болгосон байна. Дээврийн хэсгээс ойр орчмыг харахаас илүүтэй тэнгэрийг жижиг цэцэрлэгээр дамжуулан харж ажлын ачааллаа тайлах, ажилчдын ажиллах чадамжийг нэмэгдүүлэх, өөрсдийн гэсэн орон зайг бий болгох боломжийг бүрдүүлсэн давуу талтай аж. Тус барилга нь 4 замын уулзвар дээр байрладаг тул парапедны хэсгийг өндөрлөж дуу чимээг намсгах төлөвлөлтийг хийжээ.

Функц төлөвлөлт: 1 давхарт суудлын жижиг машины үзэсгэлэн худалдаа явуулах, үзэсгэлэнгийн танхимаар ашиглах боломжтой том тааз, өндөр заалыг төлөвлөж, 2 давхарт ажилчдын оффис, жижиг хурлын өрөө, ариун цэврийн өрөө, 3 давхарт ахлах болон санхүү, захиргааны хэсгийн оффис, тус давхрын тал хэсэгт гадна ногоон байгууламжийг төлөвлөөд, дээврийн давхраас доошоо ногоон байгууламжаа харах боломжтойгоор зохион байгуулсан байна.

Гадна тохижилтын хувьд ногоон байгууламжаа дээвэртээ гаргаж, авто зогсоолдоо ойролцоох төлбөртэй авто зогсоолыг ашиглах зарчмаар зураг батлагдаж барилга ашиглалтад орсон байна.

Барилгын 3 давхарт байрлах амралтын хэсэг нь компанийн ажилтнуудын нэгдмэл байдал, найрсаг харилцааг нэмэгдүүлэх, дулаахан орчинг бүрдүүлж өгсөн онцлогтой.

Нийт 140мкв талбайн 40 хувьд ногоон байгууламжтай. Ажилтнууд тухлан суух, амралтын хэсэгтэй. Доод давхрын өрөөнд байгалийн гэрэл шууд тусах зориулалттай шилэн дээвэртэй. 

Барилгын дээвэр дээр байрлах ногоон цэцэрлэг нь дов, байгалийн чулууг оруулсан тул онгон байгалиараа байгаа мэт мэдрэмжийг төрүүлнэ. Нийт 172мкв талбайтай, ногоон байгууламж зүлэгжүүлэлтийн хэсэг 60 хувийг эзэлнэ. Нарны гэрлийг саармагжуулж хүний биед хэт хурц нар шууд тусгахгүй байх зориулалттай сараалжин саравчтай.

Гаднын оронд ажиллахдаа Монгол болон тухайн улсын архитектурын ялгаа, хөгжил, архитекторуудын чадварын талаар таны харсан зүйл юу байв?

Барилгын ажлын зургийн хувьд Монгол архитекторууд өндөр түвшинд зурдаг. Солонгос орны ажлын зургийн давуу тал нь зураг эхлэхээс өмнө барилгын материал, тоног төхөөрөмжөө бүгдийн сонгоод үйлдвэрээс shop drawing-г бүгдийн хангаж өгдөг. Тэгэхээр зураг, үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн 2 салшгүй уялдаатай учир ажлын зураг дэлгэрэнгүй, ойлгомжтой, буцаж засагдахгүй, чанартай гардаг. Тийм болохоор гүйцэтгэлийн зураг бараг гардаггүй. Анхнаасаа захиалагч, зураг төслийн байгууллага 2 зөвшилцөөд ямар барилгын материал болон ямар брэндийн тоног төхөөрөмж ашиглах, инженерчлэлийн шугам сүлжээний төрлийн, орж болох бүх зүйлсийг бүгдийн заагаад батлуулдаг. 

Ажлын зургаа батлуулахдаа бүгд онлайн хэлбэрээр өгдөг ба экспертийнхээ царай зүсийг нэг ч харж байгаагүй, оффис нь хөдөө бөглүү газар байсан ч ажил ямар ч төвөггүй явагддаг нь сайхан. Хууль эрхзүйн орчны хувьд ч норм дүрмийн хувьд ч ойлгомжтой нэгд нэгэнгүй заасан байдаг. Норм бол маш хатуу зөв шударга үйлчилдэг. Барилгын тухай хууль, дагалдах норм дүрэм, бөглөх актууд хэрэгтэй бичиг баримтууд бүгд нэг зузаан боть ном болгоод тухайн яамнаас жилдээ нэг хэвлэгддэг. 

Хууль хайхад маш амар бүгдийн нэг дороос үзэх боломжтой. Зургийн компаниудад шинэчлэгдсэн хууль боть номын талаарх өөрчлөгдсөн, хасагдсан хэсгийн тусгай тайлбартай ирдэг. 

Монгол улсад хууль, норм дүрэм их, тэгээд бүгд тус тусдаа байдаг болохоор хайж олж уншихад маш төвөгтэй байдаг учир энэ асуудлыг зөв гаргалгаар шийдээсэй гэж хүсдэг.

Дээрээс нь Солонгос улс барилгын салбартаа өндөр хөрөнгө оруулалт хийдэг орны нэг. Сөүл хот, Жэжү-ду арал, бусад хотууддаа дэлхийн хамгийн алдартай архитекторууд болох Zaha Hadid, Herzog& de Meuron, Seung H-Sang, DA group, Koossino, Kuma Kengo, Dominique Perrault, Tadao Ando, Itamin Jun… нарын бүтээлүүдийг хийлгэсээр байгаа нь цаашлаад аялал жуулчлалын салбарт том нөлөө үзүүлдэгт оршдог. Манай улс ч мөн адил дэлхийн алдартай архитекторуудыг уриад бүтээл хийлгэвэл Монгол архитекторуудын харах өнцөг маш их өөрчлөгдөх болно.

Солонгос улсад сурч байх үед манай лабораториос өөр улсруу архитектур аяллыг жилдээ 2~3 удаа заавал хийдэг байсан. Барилгыг бодитоор харуулж, орон зайг мэдрүүлэхээр суралцагч архитекторууддаа маш том боломжийг олгож байсан. 

Одоо ч мөн адил ажиллаж байгаа компани маань жилдээ 1 удаа тодорхой зардлыг даагаад төв оффисын ажилтнуудтайгаа хамт архитектур аялалд явдаг. Архитектор хүн аль болох ихийг харж, орон зайг нь мэдэрч, өөрийн нүдээр харах шаардлагатай байдаг. 

Архитектур аяллаас Азийн орон тэр дундаа Япон улсын барилга энгийн, чамин хирнээ илүү нэмсэн зүйлгүй, очоод хархад ийм бага талбайг ямар сайн ашиглаа вэ гэсэн бодол байнга төрдөг. Мөн Солонгос, Япон орнуудад хаадын ордны барилга, эртний сүм хийд, самурай нарын амьдарч байсан ордон гэх мэт олон жил болсон барилгаа тэр чигээр нь одоог хүртэл ашиглан, засварлаад хэдэн 100 жил болсон. Монголд ч бас эртний барилга, соёлын өв болсон барилгуудаа хамгаалан засварлаж дахин ашиглах, хуучин түүхээ хөгжилтэйгөө хамт авч үлдэж хойч үедээ барилгын салбарын түүх болгон үлдээх нь зайлшгүй зүйлсийн нэг юм.

Таны архитектурын концепцод баримталдаг зарчим?

Эхлээд захиалагчийн хүсэл зорилгыг хангалттай сайн сонсох. Дараа нь хууль эрхзүйн орчноо шалгаад өөрийн концепц санаагаа тусган гар зураг дээр санал солилцдог. 

“Юу ч болоогүй байхад зургаа программруу битгий оруулаарай, гараараа дахин, дахин зураад сайн бод. Архитектор хүн бүх талын мэдлэгтэй байх хэрэгтэй” гэж манай захирал байнга хэлдэг юм.

Барилга барих нь цаанаа маш их хэмжээний хөрөнгө яригдаж явагддаг. Хөрөнгө, санхүүжилт нь зураг төсөлтэй шууд хамааралтай. Эх зураг эхэллээ л бол цаана нь санхүүжилтийн хүү нь бодогдож эхэлдэг учраас ажлын зургийг зөв, сайн гаргаж өгөх хэрэгтэй. Тэгж байж захиалагчдад тэр хэмжээгээр хэмнэлт үзүүлнэ. Тиймээс ажлын зургийн үнэ өндөр байх тусам барилга угсралтын явцад хэмнэлт сайн гарна гэсэн үг.

Архитектурын шинэ, содон санаа ямар үед хэрхэн төрдөг вэ?

Гадаадын барилгын тухай сэтгүүл болох C3, Concept, Architect, Yunsung housing  гэх мэт сэтгүүлүүдийг их уншдаг. Сод ухаантан шиг нэг суугаад л гардаг санаа биш учраас үйлчилгээний зориулалттай төсөл хийлээ гэхэд өөрт таалагдсан барилгуудыг судалдаг. Судалгаанаасаа дахин шүүн концепц санаагаа гарган ажилладаг. 

Монголд ерөнхий "Барилга МН" сэтгүүл байдаг ч яг төлөвлөлт, орон зайн хуваалт, олон улсын стандарт талдаа зориулсан зураг төслийн сэтгүүл, ном маш ховор. Хүн ном , сэтгүүл уншиж, алдартай архитекторуудын бүтээлийг дахин, дахин харж, судалж байж түүнээс шинэлэг санаа төрдөг.

Дотроо төсөөлсөн барилгаа макет болгоод түүнийгээ бодитоор барилга болгон дотор нь хяналт хийж, орон зайг нь мэдрээд явах тэр мэдрэмж хамгийн сайхан. Өөрийн оролцсон барилгын хажуугаар явах, холоос харахад маш гоё мэдрэмж авдгаас гадна тухайн үед ажиллахдаа нойргүй хоносон, шантарсан, загнуулсан, хамт ажилласан инженер, архитекторууд гээд бүхий л дурсамжууд сэргэдэг дээ.

Таны одоо ямар ажил дээр ажиллаж байна. Мөн цаашдын зорилгоо хуваалцаач? 

Яг одоо манай ажлын хамт олон нийлээд барилга төлөвлөлтийн талаар ном орчуулж байна. Энэ нь цаашлаад олон улсын стандартыг Монгол улсад нутагшуулах арга хэмжээний нэг хэсэг нь юм. Энэ ном албан ёсоор хэвлэгдэж гарснаар архитекторын чиглэлээр сурч байгаа оюутан залуус, мөн бидний үеийн архитекторуудад маш хэрэгтэй, оюуны бүтээл болно. Миний хувьд Барилгын салбарт баг хамт олноороо илүү их дэвшилт гаргаж, оюуны бүтээлүүдийг гаргах зорилготой. Орчуулгын ном гаргах бас нэг зорилго нь би ажиллахынхаа хажуугаар ШУТИС- БАСургуульд цагийн багшаар ажилладаг учир дөнгөж суралцаж байгаа оюутнуудад архитектор төлөвлөлтийн талаарх ойлголтыг мэдрүүлж өгөх хүсэлтэй.