Монголд олон нийтэд үйлчлэх, төвлөрсөн цогцолбор газар гэж огт байдаггүй. Тэгвэл нийслэлд, тэр дундаа гэр хороололд олон нийтэд үйлчлэх “Нар төв”-ийг байгуулахаар болжээ. Гэр хорооллын иргэдэд соёлын үйлчилгээг ойртуулж байгаа “Нар төв” төслийн архитектор Б.Одмагнайтай ярилцлаа.

Та бүхний санаачилсан төсөл багагүй хөрөнгө зарцуулагдах нэлээд том төсөл санагдаж байна. “Нар төв” төсөл ямар байдлаар хэрэгжих бэ?

Гадны томоохон хотууд метро болон хурдны замын зогсоолуудаа дагаж хөгждөг. Эсвэл Улаанбаатар хотын хувьд ийм боломж байхгүй. Улс болон хотынхоо онцлог шинж чанарт тулгуурлан иргэдийн амьдарч байгаа газарт дэд бүтэц хөгжсөн, нийгмийн үйлчилгээний төв барих шаардлагатай юм байна гэж бодсон. Хүний хөгжилд оюун ухааны, бие физиологийн хөгжлөөс гадна нийгмийн соёл гэдэг зүйл зайлшгүй байх ёстой. Уг гурван агуулгыг баримтлан бүгдийг нь нэгтгэсэн үйлчилгээний цогцолбортой болохыг зорьсон. Ингэхдээ олон нийтийн хандиваар ашгийн бус байдлаар байгуулахыг зорьж байна.

Цогцолборт ямар төрлийн үйлчилгээнүүдийг бүрдүүлэх бэ. Цогцолборын зураг гарсан байгаа юу?

Бид 2018 оны 11 сард анх санаа нийлэн ярилцаж, удаан хугацаанд бодож, санаануудаа баяжуулсаар зургаа гарган, энэ онд батлуулсан. Зургийн хувьд дээрээс нь харвал үндсэн гурван жигүүртэй. Түрүүн хэлсэнчлэн хүний хөгжлийн үндсэн гурван хүчин зүйлийг концепцээ болгосон бөгөөд хаанаас нь ч харсан ижил хэлбэртэй буюу ар өвөргүй барилга болгохоор төлвлөсөн. 1-р жигүүр нь оюун ухааны хөгжлийн хэсэг буюу кино театр, хурал цуглаан хийх, илтгэл тавих лекцийн танхим, концерт, жүжиг, бүжиг хүртэл хийх зэргээр ашиглаж болох олон талын зориулалттай заал байна. Иргэд энэ чиглэлийн үйлчилгээг авахад заавал хотын төв рүү орох шаардлага тулгардаг. Мөн хүний хөгжлийн лекц, илтгэлүүд гэр хорооллын иргэдэд хүрдэггүй шалтгаан нь ч энэ. Тиймээс дэргэдээсээ энэ төрлийн үйлчилгээг авах боломжийг бүрдүүлж байгаа юм. 2-р жигүүрт нь хүний биеийн хөгжлийн хэсэг. Фитнесс, спорт заал, усан бассейн байх юм. 3-р жигүүр нь хүн хоорондын буюу нийгмийн хөгжлийн хэсэг байна. Гэр хороололд халуун усны газар ч тийм хүртээмжтэй байдаггүй. Тэгэхээр угаалга, халуун усны газрыг бий болгоно. Энд усанд ороод хувцсаа угаагаад хатаагаад авч явах боломжтой бөгөөд үүгээрээ дамжуулан нийгмийн соёлд хүмүүс суралцах юм. Харин төв хэсэгт нь хүүхдийн цэцэрлэг, хүүхэд харах үйлчилгээ, дэлгүүр, худалдааны төв, хоолны газар, банк болон бусад үйлчилгээний газрууд ч байх боломжтой байхаар төлөвлөсөн. Заавал хотын төв орох шаардлагагүйгээр хүний бүхий л хэрэгцээг нэг дор гүйцэлдүүлж болохоор төв байгуулахыг зорьсон. Хамгийн гол үйлчилгээний цогцолбор төвийг хаанаас ч нэвтрэх боломжтой байдлаар зурсан. Өөрөөр хэлбэл ар тал гэж байхгүй. Тиймээс хаана ч барьж болно. Мөн хэмжээний хувьд том, жижиг байдлаар хувиргах боломжтойгоор архитектурынх нь шийдлийг гаргаж өгсөн.

Нийгмийн аль ч насныхныг хамарсан үйлчилгээний цогцолбор болж чадах нь ээ?

Тийм ээ. Нэг гэр бүлд аав ээж, ах эгч, балчир хүүхэд гээд бүх насныхан бий. Нэг гэрт бүгдээрээ байхаар хувийн орон зайгүй, өөрийн хийх зүйлдээ төвлөрөн суух боломж бага.

Тиймээс балчир хүүхдээ цэцэрлэг өгчихөөд аав ээж нь кино үзэж болно. Хувцасаа угаах хоорондоо номын санд суун ном унших эсвэл ажлаа хийн өөрийгөө хөгжүүлж болно. Дүү нь хичээлээ хийгээд, ах нь спорт зааланд тоглох боломжтой ийм л орчныг бүрдүүлэхийг зорьж байгаа юм. Мөн төв хэсэгтээ том заалтай тул хүмүүс өөрсдийн сонирхлоороо зургийн үзэсгэлэн гаргах, сурталчилгаа ЖДҮ-ийн худалдаа явуулах, сар сараар төрөл бүрийн нийгмийн эерэг үйл ажиллагаа эвент зохион байгуулах боломжтой. Улаанбаатар хотод цэцэрлэгт хүрээлэн гэр хорооллын бүсээр бараг байхгүй гэж хэлж болноо. Тийм учир гадна талбайгаа ойр орчмын хүүхэд багачууд, өндөр настан гээд гэр бүлээрээ өвөл зунгүй ирэх боломжтой бичил цэцэрлэгт хүрээлэн болгоно.

Төслөө аль дүүргээс эхлүүлэхээр төлөвлөж байгаа вэ?

Одоогоор тодорхой болоогүй байна. Бид вэб сайтаа хийгээд дүүргүүдийн саналыг авч байна. /www.suncenter.mn/ Хамгийн эхэнд аль дүүрэгт хийх вэ гэдэг шийдлээ гаргаж, газраа хайх зэрэг ажлаа тодорхой болгоно. Цогцолборыг баривал тэр хавьдаа ногоон байгууламжийн төв болно. Төрийн байгууллагууд дэмжвэл жижиг дэд бүтэц бий болно.

Олон нийтийн дэмжлэг хэр төвшинд байна?

Урлаг соёлынхон болоод нийгмийн идэвхтэй хэсгийнхэн маш их дэмжиж байгаа. Хандив өгөхөд надад ямар ашигтай вэ гэдэг асуулт их ирж байна. Энэ бол нийгмийн маш том хөрөнгө оруулалт. Үүний дараа Улаанбаатар хот жигд хөгжиж эхэлнэ. Томоохон байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд энэ цогцолбор руу орвол түүнийг дагаад дэд бүтэц хөгжиж, Улаанбаатар хотын түгжрэл багасна. Хувь хүн дээр авч үзвэл үнэхээр та хөрөнгө оруулалт хийвэл тухайн цогцолборт дэлгүүр ажиллуулна уу, эсвэл түрээслэн үү танд эрхийг олгоно. Мөн тэр хүний нэрэмжит болгоход татгалзах зүйлгүй. Гагцхүү нэг шаардлага нь “Нар төв” гэсэн үндсэн менежментийг үйл ажиллагаа явуулах Төрийн бус байгууллага авч явна. Ингэхгүй бол утгагүй болно шүү дээ. Есөн дүүрэг, магадгүй 21 аймагт энэ цогцолборыг баривал бид нэг л менежментээр явна.

Хандив хэр цугларч байгаа вэ?

Бид видео контент бэлдэж, төслөө танилцуулаад үйл ажиллагаа явуулаад эхэлбэл болох юм байна гэж төлөвлөсөн. Гэтэл үгүй юм байна. Тиймээс манай төслийг санаачлагч найз А.Даваажаргал буюу “Дака”-ийн санаачлан зохион байгуулдаг 20.000 - 30.000 залуу цуглардаг Санрайс фестивалийн цэвэр ашгийг 100% гурван жил дараалан хандивлахаар шийдвэрлэсэн. Төрийн бус байгууллага Санрайс шоунаас босох орлогыг нар төвд зориулаад эхний хөрөнгөө босгож байна. Дака найз минь өөрөө Шар хаданд өссөн. Тиймээс энэ орлогоороо газраа авч, сууриа тавьяа гэдэг эхний төлөвлөгөө гарч ирсэн. Ингээд эхний удаад ажлаа эхэлчихвэл бусад байгууллагуудтай хамтран ажиллах боломжтой болно. Иргэдэд үйлчлэх нэг байгууллага гэр хороололд үйл ажиллагаа явуулахын тулд дэд бүтцээс эхлээд асуудал үүсдэг. Ийм байдлаар тус тусдаа жижиг жижиг газар юм хийж байхаар “Нар төв” рүү хандах боломжтой болох юм. Бид хотын төв рүү Шангрилла молл руу орох биш. Шангрилла моллыг гэр хороололд амьдарч байгаа иргэдийн дэргэд аваачъя гэж байгаа юм.

Үйлчилгээний цогцолбор төвөөр иргэд хэрхэн үйлчлүүлэхийг төлөвлөж бодож үзсэн үү?

Тэгэлгүй яахав. Иргэд үйлчлүүлэхийн тулд сарын хураамжтай картын төв бий болгоно. Иргэд картаа уншуулаад орчихдог. Орчин үеийн системийг гэр хороололд аваачина гэсэн үг. Хүнд эхлээд төвөгтэй байж магадгүй. Гэхдээ хэсэг хугацааны дараа дадна, сурчихна. Бид орчныг нь бий болгоод, байгууламжийг нь бариад өгчихвөл хүн тэнд үйлчлүүлээд сурчихна шүү дээ. Нэг зүйлийг тодруулж хэлэхэд энэ төсөл бол ашгийн бус шүү. Хэрэв та энэ төвөөр үйлчилгээ авч байгаа бол мэдээж тодорхой хэмжээний төлбөр төлнө. Гэхдээ энэ сарын хураамж нь тухайн үйл ажиллагааг явуулах урсгал зардал, цэвэрлэгээ, үйлчилгээ, харуул гээд хүмүүсийн цалин болж очно. Мөн үйлчилгээний бас нэг хэсэг нь гэр бүлийн хүчирхийлэл ихэссэн энэ нийгэмд хорогдох байр болох юм. “Нар төв” 24 цагийн гэрэлтэй үүд нь үргэлж нээлттэй байх юм.

Төслийн хэрэгжилт ямар түвшинд яваа бэ?

Төслийг хэрэгжүүлэгч “ Гэрэлт Цамхаг Тод Гялбаа” гэсэн есөн хүний бүрэлдэхүүнтэй нийтэд үйлчлэх ТББ байгуулсан. Хэн нэгнийх нь эрх ашиг орохгүйгээр ТББ байгуулаад үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээр гишүүдийн зарим нь бие биенийгээ танихгүйч хүмүүс бий. Бид төслөө хандиваар босгож байгаа учраас ТББ-ын үйл ажиллагаа шилэн байдлаар явуулна. Хандиваар цугласан төсөв ямар байдлаар зарцуулагдаж байгааг нээлттэйгээр тайлагнаад явна. Мөн ийм хэмжээний төсөл ямар өртөгөөр босож болно гэдгийг хүмүүст мөн харуулахыг зорьж байна. Хандиваар босгож байгаа учраас бидний тооцсоноор 6-8 тэрбум төгрөгийн хооронд босох боломжтой.

Төслийн байгууламжийн хийц хэлбэрийн хувьд ямар нэгэн зохиомж орсон уу?

Бид орчин үеийн, модерн байдлаар төлөвлөж болно л доо. Гэхдээ бид орчинд нь уусгаад монгол гэдэг тодотголыг харуулж монгол гэрийг төв хэсэгтээ дүрслэж гадна дизайныг нь төлөвлөсөн. Харин доторх үйл ажиллагаа бол хэдэн арван жилийн өмнөх ирээдүйг зорьж инновацлаг орчин үеийн техник технологийг түлүү оруулж өгнө.

“Нар төв” төслийг анх яагаад санаачлах болсон бэ?

“Нар төв” төслийг анх 2018 онд санаачилсан. Бусад оронд байдаг үйлчилгээний цогцолбор байдлаар хийх санаа төрсөн. Японд олон нийтийн төв гэж байдаг. Монголд арай ойрхон үйлчилгээтэй нь “Шангрилла молл” юм уу даа. Би өөрөө барилгын салбарын хүн болохоор ийм төрлийн үйлчилгээний газар бариад, халуун усны газар болон үйлчилгээний бусад байгууллагуудыг нэгтгэсэн цогц төвийг байгуулахыг мөрөөдөж, бодоод явдаг байлаа. Гэхдээ өөртөө санхүүгийн боломж дээрдэхээр гэсэн хугацаа өгчихсөн. Харин Төслийг санаачлагч “Дака” найзтайгаа ярьж суугаад санаандгүй байдлаар санаа нийлэн төслийг хэрэгжүүлэхээр болсон. Мөн манай найзын хувьд Европын улсуудад байдаг “Laundry” буюу угаалгын газрын үйлчилгээг оруулсан нийтийн төв байгуулах юмсан халуун ус, угаалгын газар, дэлгүүрийг нэгтгэсэн жижиг хэмжээний төв барина гэж бодож явдаг байсан юм билээ. Ингээд бид хоёр санаагаа нэгтгээд бидний үе гэх хэсэг залуус төслийг санаачлаад хэрэгжүүлэхээр болсон. Нар Төвийн зорилго монголчууддаа туслах гэсэн чин сэтгэлээс улбаатай бүтээн байгуулалт гэдгийг хэлмээр байна. Мөн Улаанбаатар хотын 9-ндүүрэг, гэр хороололтой захын дүүрэг болон 21 аймагт барих төлөвлөгөөтэй. 10 жилийн хугацаанд 30 төвийг хийж бүтээнэ гэсэн зорилт тавин ажиллаж байна. Ирээдүйн Төлөө, Бүтээцгээе хамтдаа. Хүн бүрийг зоригтой ирээдүй хойч үеийнхээ төлөө хөдлөөсэй, бодит хийх ажилд оролцоосой гэж хүсч байна. НАР ТӨВ маань баригдсан цагаасаа эхлээд ашгийн бус үйл ажиллагаатай зөвхөн Монгол хүний эрх ашгийн төлөө үргэлж байх болно.

ЭХ СУРВАЛЖ: БАРИЛГЫН МЭДЭЭЛЭЛ ЭМХЭТГЭЛ