2020 оны “шилдэг үйлдвэрлэгч”, төмөр хийцийн үйлдвэрлэлээрээ Монголдоо шилдгүүдийн нэг “Сайхан төмөрт” ХХК - ийн гүйцэтгэх захирал Д.Дашнямыг энэ удаагийн VIP ярилцлагадаа урилаа. 

Тантай санал нэг байна. Нэрнээсээ болсон хэрэг үү эсвэл төмрийн худалдаа, төмөр хийцлэл талдаа илүү танигдсан болоод ч тэр үү хүмүүс өөр ийм олон төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг юм уу гэж их  асуудаг. Манай компани анх 2007 онд сэндвичин хавтангийн үйлдвэрлэлээр 6 хүний бүрэлдэхүүнтэй үйл ажиллагаа эхлүүлж байсан түүхтэй.

Одоо “Сайхан төмөрт” ХХК нь Төмрийн худалдаа, төмөр хийц ган бүтээцийн үйлдвэр, дулаалгын болон гадна пассадны хөөсөнцөр хавтан үйлдвэрлэл, Сэндвич хавтан үйлдвэрлэл, вакум цонхны үйлдвэр, бетон зуурмагийн үйлдвэр, барилга угсралт, ажлын хувцасны үйлдвэрлэл, гадаад худалдаа гэсэн үндсэн 9 чиглэлээр үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн 4 салбар компанитайгаар ажиллаж байна. 

Миний хувьд сүүлийн 10 гаран жилээ барилгын салбарт зориулан ажиллаж байна. 2017 онд АНУ-н хөрөнгө оруулалттай “Вагнер Ази Тоног Төхөөрөмж” ХХК-ний Барилгын хэлтэсийн менежерээр ажиллаж байх үед  “Сайхан Төмөрт” ХХК нь манай компаний Үйлдвэрийн барилгын өргөтгөлийн ажлыг гүйцэтгэсэн юм. Энэ  үед “Сайхан Төмөрт” ХХК-ний үүсгэн байгуулагч А.Тогмид ахтай танилцан хувийн бизнестээ хөрөнгө оруулан хамтран ажиллах санал тавьсанаар “Сайхан төмөрт” ХХК-тай холбогдож эхэлсэн.  Ингээд ганц ажил дээр биш дараа дараагийн ажлуудын санал ч гарч ирснээр нэгэн зорилгын төлөө бид хамтдаа ажиллахаар болсон юм. 2018 оноос эхлэн грүпп компаний гүйцэтгэх захирлын албан тушаалыг хашиж байна. 

Өнгөрсөн хугацаанд маш шаргуу, завгүй ажиллаа. Юуны түрүүнд уул уурхай, барилга  байгууламж болон эрчим хүчний салбарын бүтээн байгуулалтууд, томоохон төслүүдийн бүтээн байгуулалтад ган хийц бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн чиглэлээр гар бие оролцох зорилго тавьсан. Миний олж мэдсэнээр хамтран ажиллахад хамгийн өндөр шалгууртай нь “Оюу Толгой” ХХК байсан. “Оюу Толгой” төслийн төмөр хийцлэлийн 90- ээс дээш хувийг БНХАУ-ын компаниуд гүйцэтгэдэг нь маш харамсалтай санагдсан. Яагаад Монголын компаниуд энэ ажлыг гүйцэтгэж болохгүй юм бэ гэдэг асуулт тархинд байсан. Хамтарч ажиллахын тулд манайх олон улсын стандартыг хангах, ажиллах хүчээ нэмэгдүүлэх ур чадварыг сайжруулах, үйлдвэрийн барилга, тоног төхөөрөмжөө сайжруулах гэх мэт олон зүйлийг хийх шаардлагатай болсон. Шаардлагатай бүх өөрчлөлтүүдийг хийхийн зэрэгцээ чанарын удирдлагын тогтолцоо ISO 9001, Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн  ISO 45001 олон улсын стандартуудыг нэвтрүүлж, бусад тоног төхөөрөмж, барилга байгууламж зэрэг зүйлсээ ч олон улсын стандартад нийцүүлсэн. Манай компаний энэхүү өөрчлөлт “Оюу толгой” ХХК-тай хамтраад зогсохгүй Монголд хэрэгжиж буй томоохон төслүүдтэй хамтран ажиллах боломжуудыг илүү нээлттэй болгож өгсөн гэж бодож байна. Үүгээр ч зогсохгүй Барилга Хот Байгуулалтын Яам, Барилгын Хөгжлийн төв болон танай байгууллагын хамтран зохион байгуулдаг “Barilga expo - 2020” үзэсгэлэнгийн  хүрээнд болон оны шилдгүүдийг тодруулдаг уламжлалт арга хэмжээнд  2020 оны “Шилдэг үйлдвэрлэгч” компаниар шалгарсан нь бидэнд маш их урам зориг өгсөн. 

                                                                                                                                        Хүмүүсийн түгээмэл асуудаг нэг асуулт нь танайх ямар ямар төмөр үйлдвэрлэдэг вэ гэж их асуудаг. Төмрийн үйлдвэрлэл гэдэг нь тусдаа маш том салбар. Харин үйлдвэрлэгдсэн төмрийг ашиглан төрөл бүрийн төмөр хийцлэл болон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг манай компани хийж гүйцэтгэдэг. 

Монголын ган бүтээгдэхүүн, ган хийц үйлдвэрлэлийн чиглэлүүдийг үндсэндээ дараах 4 байдлаар авч үзэж болно. Нэгдүгээрт хүдэр, түүхий эд хаягдал төмрөөс бөөрөнхий төмөр круг, сортаментын материал, арматур, ган бөмбөлөг, зэс утас, зэс хавтан зэргийг Дархан төмөрлөгийн үйлдвэр, Эрдэнэт арматур төмөрлөгийн үйлдвэр, Ган бөмбөлөгийн үйлдвэрүүд,  хоёрдугаарт хүдрийн хаягдлаас тоног төхөөрөмж, машин механизмын сэлбэг эд ангийг Эрдэнэт Үйлдвэрийн засвар механикийн завод, гуравдугаарт сортаментын төмөр хийцэд механик боловсруулалт хийн сэлбэгийг механик цехүүд нь,              дөрөвдүгээрт  төрөл бүрийн ган хийцийн бүтээгдэхүүнүүд,  ган төмөр карказуудыг төмөр хийцийн үйлдвэрүүд  үйлдвэрлэж, зах зээлд нийлүүлж байна. 

Уг салбар социализмын үед  үүсгэн байгуулагдаж боловсон хүчин бэлтгэгдэж ирсэн боловч зах зээлийн харилцаанд шилжсэн 1990 оноос   томоохон уул уурхай, эрчим хүчний станцуудыг түшиглэсэн засвар механикын заводуудаас бусад нь бие даан оршин тогтнох боломжгүй болсон юм. 1990-ээд оны сүүл 2000 оны эхэн үеээс Уул уурхай, барилга, эрчим хүч, авто зам хөгжиж бүтээн байгуулалтууд ихээр хийгдэж, тэдгээрт шаардлагатай ган хийц, бүтээгдэхүүний  хэрэглээ өсөн нэмэгдсэн нь уг  салбар дахин хөгжих таатай боломж бий болж.  Энэ нэн таатай нөхцөл суурин дээр төрөл бүрийн ган  бүтээгдэхүүн  борлуулах хувийн аж  ахуйн нэгжүүд бий болж улмаар хөгжил дэвшлийн дараагийн шат болох төрөл бүрийн ган хийц үйлдвэрлэн гаргах боллоо.

Ган хийц үйлдвэрлэж эхлэх  энэ зам хялбар байгаагүй.Орчин үеийн шаардлага хангасан үйлдвэрийн барилгатай болох, технологийн хувьд   иж бүрдэл тоног төхөөрөмжтэй болох гэдэг нь дөнгөж байгуулагдсан аж ахуй нэгжийн хувьд амаргүй даваа юм. Тиймдээ ч өнөөдрийн байдлаар манай улсад иж бүрэн төмөр хийцлэлийн үйлвэрлэл явуулдаг гарын 5 хуруунд хүрэхгүй компани үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээр үйлдвэрүүдээс гадна олон жижиг компани, бригад, хувь хүмүүс дор бүрнээ өөрсдийн хүчин чадалд тохирсон төмөр хийцийн үйлдвэрлэл явуулж байна. 

Хүчин чадлын хувьд авч үзвэл манай компани сардаа 200-250 тонн төмөр хийцлэлийг, 150-180 тн ган бүтээц буюу ган төмөр карказуудыг үйлдвэрлэх боломжтой. Манай төмөр хийцийн үйлдвэр нь мэргэжлийн баг хамт олноос бүрдсэн, бүх төрлийн тоног төхөөрөмжтэй, үйлдвэрлэлийн шат дамжлага бүрд чанарын хяналт хийж  байдгаараа бусад үйлдвэрүүдээс давуу талтай. 

Монголд зараар захиалга авдаг цаасан дээрх компаниуд олон бий. Тэд урд хөршөөс хамгийн чанаргүй хямд үнээр төмөр хийц оруулж ирдэг учраас үнэд нь хууртаад олон хэрэглэгч импортыг сонгодог. Гэтэл орж ирсэн төмрүүд нь зурагнаасаа өөр байх, хэмжээ дамжаа зөрөх, гангын маркдаа хүрэхгүй байх, төмрийн зузаан ганц хоёр мм  дутуу байх гэх мэт асуудлууд их гарч байна. Үүнийг захиалагч нь анзаардаггүй, зарим анзаарсан нэг нь нүдээ аниад өнгөрдөг нь нууц биш. Энэ байдлаас үүсээд Монголоор дүүрэн чанаргүй барилгууд босож байгаа. Нэгэнт хил давуулаад худалдан авалт хийгээд ирсэн бүтээгдэхүүнийг буцаалт хийх, эргүүлэн Хятадруу явуулж засварлах боломж байхгүй. Ингээд засвар хийлгэх гэж манайхаар их ирдэг. Энэ нь цаг хугацаа хөрөнгө санхүүгийн ихээхэн эрсдэл дагуулж байдаг. Бид зарим манайхаас үнийн санал аваад урдаас хийлгэж ирсэн харилцагч нартаа зөрүү бурууг нь хэлж үнийн дүнгийн харьцуулалт хийж өгдөг. Мэдээж тэд амаа барина гэсэн хэдий ч бид бүгдэд нь тайлбарлаад өгч чадахгүй нь харамсалтай. Уг нь дотоодын үйлдвэрлэгчид чанар, стандартын дагуу үйлдвэрлэхээс гадна  ямар ч том төслийн төмөр хийцийг хангахуйц хэмжээнд үйлдвэрлэлээ явуулах бүрэн хүчин чадалтай байна. 

Урд хөршрүү өгсөн захиалгын ард чухам юу болдгийг өөрт тохиолдсон нэг кэйс дээр яръя. Хятадууд захиалга авахдаа том компаний нэрээр аваад жижиг компанид үйлдвэрлүүлдэг юм билээ. Би нэг удаа захиалагчийн төлөөлөл болж бүтээгдэхүүнээ хэрхэн үйлдвэрлэгдэж байгаатай танилцахаар гүйцэтгэгчийн үйлдвэрт очсон юм. Дэлхийн шилдгүүдийн нэг гэгддэг тухайн компани бидэнд үйлдвэрээ танилцуулсан. Маш том үйлдвэр учраас дотор нь машинаар явдаг, үнэхээр гайхалтай их үйлдвэрлэл, том том хийцлэлүүд хийгдэж байсан. Гэтэл манай захиалсан хийц тэр дунд харагдсангүй. Манай бүтээгдэхүүн хаана байгааг асуутал удахгүй үзүүлнэ гээд аргацаагаад байв. Уг нь манайх руу үйлдвэрлэл явагдаж байгаа зураг явуулсан байсан юм. Энэ үед  бидэнтэй хамт явсан хэлмэрч тэдний ярианаас өөр үйлдвэрт хийгдэж байгаа талаар мэдсэн юм. Тухайн үйлдвэрт очтол маш жижигхэн хувь хүн боловуу гэмээр газар байсан. Нөгөө алдарт том компани ашгаа хүртээд жижиг компанид шилжүүлж хийлгэдэг гэдгийг тэр үед мэдсэн юм. Тэр жижиг үйлдвэрлэгчийн тоног төхөөрөмжийн байдал үйлдвэрийн байранд сайн бүтээгдэхүүн гарахгүй нь тодорхой боловч гадна харагдах байдалд будаг хийгээд хэн ч мэдэхээргүй болгоод л гаргана. Харин чанарын асуудал нь өндөр эрсдэл дагуулан үлдэх болно.

Хятадад хуучин төмрөөр хийц ихээр хийдэг учраас Монголын зарим барилгын гол төмөр хийцүүд ийм байдлаар хийгдсэн гэвэл итгэхэд хэцүү боловч үнэн. Ялангуяа усан онгоцыг хаягдал төмрийг тэгшилж зүлгээд бүтээгдэхүүн хийдэг гэдгийг олон хүнээс сонссон. Үүнийг хэдэн удаа тасалж гагнаж нугалаж тэгшилж, хэдэн жил усанд явж физик, химийн шинж чанарт нь өөрчлөлт орсныг хэн ч мэдэхгүй. Ийм төрлийн бүтээгдэхүүний ганц л давуу тал байдаг нь хямд үнэ.

Хохирлыг хамгийн багаар бодоход захиалагч тал алдагдал хүлээнэ. Тодруулбал, урдаас алдаатай ирсэн хийцэндээ засвар хийх шаардлагатай болоход дотоодын үйлдвэрүүдэд ханддаг. Ингээд нийт төлбөрөө бодоод үзэхээр дотоодоос худалдан авснаас хэд дахин үнэтэй болно. Хохирлыг хамгийн томоор бодоход барилгын чанарын асуудал, нурах унах аюул ч нүүрлэж болно тэгэхээр хүний амь нас яригдана шүү дээ үүнээс илүү хохирол гэж юу байхав. Энэ эрсдлийг бууруулахын тулд төмөр бүтээгдэхүүнүүдийг хил гаалиар оруулахдаа химийн шинж чанарыг шалгадаг лаборатори зайлшгүй хэрэгтэй байна. Монголд үйлдвэрлэх боломжтой ган хийц хилээр нэвтрүүлэхгүй байх, бүх ган хийц үйлдвэрлэдэг компануудын судалгаа гаргаж ил жагсаалт гарган байршуулах,  тэдний дунд тендер зарлах ингэснээр ямар ч ган хийц үйлдвэрлэдэггүй аж ахуйн нэгжүүд тендер авч дамладаг байдлыг зогсоох, төрийн зүгээс том төслүүд дээр  дотоодын аж ахуйн нэгжүүдэд давуу эрх олгох. Мөн барилгыг улсын комисс хүлээж авахдаа яг бетон шиг төмөр хийцлэлийн дээжийг авч шинжлэх зэрэг маш олон дэвшүүлэх саналууд байдаг. 

Энэ асуудлаар Монголын төмөрлөг, машин үйлдвэрлэлийн холбооны тэргүүн Монгол улсын зөвлөх инженер С.Арслан гуайтай уулзаж санал бодлоо солилцсон. Бүх амьдралаа энэ салбарт зориулсан мэргэжлийн хүний хувьд миний санал бодлыг дэмжиж, зөвлөгөө өгч хамтарч ажиллаж болох тухайгаа хэлсэн. Яг үнэнийг хэлэхэд зав зай болж өгөхгүйн дээр энэ халдварт өвчнөөс болоод хойш тавиад л байгаа.

Барилгын үндсэн бүтээцэд яагаад ч болохгүй. Төмрүүд хоорондоо маш их ялгаатай. Төмрийн гангийн марк, хэдэн удаа халааж тасдсан, хэдэн удаа гагнасан, яаж нугалж сунгасанаас шалтгаалан төмрийн чанарууд өөрчлөгдөж байдаг. Манай компаний хувьд хаягдал төмрөө ашиглагдах болон хаягдалд тушаах байдлаар нь ангилдаг. 

Зургийн инженерүүд, ахлах инженерүүд, үйлдвэрлэлийн шат болгонд хяналт тавьдаг чанарын хяналтын инженерүүд, тоног төхөөрөмж бүрийн мэргэжилтэн, гагнуурчид, бэлтгэгчид, элсэн бууны оператор, будгийн камерын ажилтан, хөдөлмөр хамгааллын ажилтан, кранист, оосорлогч дохиочин зэрэг олон тооны мэргэжилтнүүд  ажилладаг.  Манай салбарын хувьд гагнуурчид гол хүч болдог. Тиймээс ур чадварыг нь сайжруулах сургалтад хамруулж, зэрэг дэвээ дээшлүүлэх боломжийг олгодог. Монголын гагнуурчид чадварын хувьд дэлхийд дээгүүр ордог гэж боддог. Олон улсын тэмцээн уралдаануудад ч амжилт их гаргадаг.

Гэсэн хэдий ч хүний гараар хийх боложгүй, хийхэд эрсдэлтэй ажлууд их байдаг. Бидний бас нэг төлөвлөсөн зүйл бол автоматжуулалтыг хөгжүүлж, хүний хийж чадахгүй үйлдлийг хийдэг робот машиныг ашиглахыг зорьж байгаа. Ингэснээр маш олон тоогоор, өндөр нарийвчлалтай, хүний хийж чадахгүй, хийхэд эрсдэлтэй нарийн дитал ажлууд дээр ашиглах юм. 

Барилга барих зөвшөөрөл болон батлагдсан зураг шаарддаггүй гол агуулах, жижиг үйлдвэр, граш, авто угаалга, дэлгүүр, зоорийн зэрэг барилгууд барих гэж байгаа хүмүүс суурь, даацын болон халаалт дулаалгын ямар ч тооцоололгүй цээжиндээ барилга босгоод тэд тэдийн харьцаатай барилга хамгийн хямдаар яаж барих уу гэж их орж ирдэг. Тиймээс энэ тал дээр зураг төсөл, төсөв гаргах, хямдаар барьвал ашиглалтын зардал хэрхэн гарах талаар  мэргэжлийн зөвлөгөө өгдөг. Хямд төсвөөр барих  нь удахгүй сууринд суулт өгөх, цан цохих,  цан нь хөлдөөд цахилгааны утсуудад нөлөөлөх, төмөр хийцлэлдээ зэврэлт үүсгэх гэх мэт олон асуудлууд бий болгодог. Энэ бүхэнд зургийн инженерүүд мэргэжлийн зөвлөгөө өгч зураг гарган өгдөг. 

Манайхаар хийцлэлээ хийлгэж барилгаа бариулж байгаа хэрэглэгч нарт үнэгүй зураг төслийг гаргаж өгдөг нь бидний бас нэгэн давуу тал болдог. 

Хэд хэд кран өргөх төхөөрөмж, зүсдэг, цоолдог, нугалдаг, тасалдаг машинууд ажиллаж байгаа болохоор өндөр эрсдэлтэй.  Тиймээс ISO 45001 стандартыг нэвтрүүлсэн. Энэ стандарт нь тоног төхөөрөмж, ажиллаж байгаа орчин, ажилчдын мэдлэг, гадны орчны эрсдлийг тооцон гарах эрсдлийг хэрхэн шийдэх, ямар хамгаалах хувцас, багаж хэрэглэх ёстой вэ гэдгийг ажлын талбай, ажлын байр бүр дээр нэг бүрчлэн гаргаж, хэрэгжүүлэн ажилладаг. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг хангахад ажилчдын санал санаачилга маш чухал байдаг учраас үйлдвэрлэлийн эрсдлийг нүдээрээ харж, мэдэрч дотор нь ажиллаж байгаа ажилчтнуудаар өөрсдөөр нь аюулыг мэдээллүүлж хэрхэн арилгах шийдлийг гаргуулж сар бүр ХАБАЭ-н шилдэг ажилтан шалгаруулан урамшуулж ажилладаг. Мөн өдөр бүр, сар тутам, жил бүр хуваарийн дагуу үзлэг шалгалтуудыг хийж, үүн дээрээ анализ хийдэг. Түүнчлэн мэргэжлийн байгууллага болох салбартаа тэргүүлэгч “Ололт Амжилтын Түлхүүр” ХХК-аас зөвлөх үйлчилгээ авдаг бөгөөд зөвлөхүүд 7 хоног бүр зөвлөгөө өгч ажиллаж байна.

Төрийн байгууллагууд болох нийслэл, дүүргийн онцгой байдал, мэргэжлийн хяналтын байгууллагуудын шалгалт, үзлэгүүд ирэх үед бидний зүгээс маш сайн шалгаж өгөхийг хүсдэг. Шалгалтаар гарсан алдаа бүр дээр яаж ажиллахаа тодорхойлж, сайжруулахыг зорьдог юм. Энэ маань ч бидэнд үр өгөөжөө өгдөг. Тийм ч учраас төрийн байгууллагаас манай компани дээр бусад ижил төстэй үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудад ХАБ - ын сургалт өдөрлөг зохион байгуулах санал тавьж жишиг үйлдвэр болгоод байгаа нь манай хамт олны ХАБАЭ-н соёлын үнэлгээ болох байх.

Гэхдээ арилгаж болохгүй эрсдэл бол гагнуурын утаа байна. Хараа, уушиг муутгах сөрөг талтай учир хор уршгийг багасгахын тулд агааржуулалтаа сайжруулах, утаа сордог аппарат тавих арга хэмжээ авсан ч хор уршиг бүрэн арилахгүй. Тиймээс ажилчдаа жил бүр эмчийн үзлэгт хамруулдаг. Хэдий ХАБАЭ дүрэм журам өндөр сахьдаг боловч  ажилтнуудаа гарч болзошгүй эрсдэлээс хамгаалж гэнэтийн ослын даатгалд хамруулдаг.

Манай компани сүүлийн жилүүдэд дэлхий дахинд ихээр ашиглагдах болсон сэндвичэн барилгын зураг  төсвийн тооцоо, бетон зуурмаг, ган карказ үйлдвэрлэл, хөөс болон сэндвич хавтангийн үйлдвэрлэл, вакум цонхны үйлдвэрлэл гээд бүх материал үйлдвэрлэлийг өөрсдөө хийдэг бөгөөд барилга угсралтыг ч хийж түлхүүр гардуулах хэмжээнд ажилладаг. 

Харин хөөсөнцрийн хувьд өөрсдийн сэндвич хавтангийн хөөснөөс гадна нэлээд хэдэн тооны сэндвич хавтангийн үйлдвэрүүдийг хөөсөнцөр хавтангаар хангадаг. Бүх төрлийн нягттайгаар, бүх төрлийн зузаантайгаар өдөрт 750-800 м.куб гал дэмждэггүй хөөсөнцөр үйлдвэрлэх хүчин чадалтай ажиллаж байна.  1м.куб - д 12-30 килограммын нягттай үйлдвэрлэдэг. Нягтаас нь хамаараад дуу дулаан тусгаалалт, үнийн хувьд ч өөр. Жишээлбэл 12 килограммын хөөсөнцөр нь хөнгөн гэдгээрээ давуу талтай боловч, сийрэг учраас дулаан хадгалах, дуу тусгаарлах тал дээр муу. Харин 20кг/м.куб - с дээш жинтэй хөөсөнцрийг барилгын гадна пасадад түлхүү ашиглаж байна. Хөөсөнцөр нь бусад дулаалгын материалуудыг бодвол үнэ хямд, ус чийгэнд тэсвэртэй, богино хугацаанд их талбайг дулаалах боломжтой, хаягдал багатай гэх мэт давуу талтай. 

Манай компани хөөсөнцөр хавтангаас давуу талтай шинэ төрлийн ногоон барилгын стандартыг хангасан дулаалгын материал нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Энэ материал нь дэлхийн ганцхан оронд ургадаг модны холтосоор үйлдвэрлэдэг бөгөөд хөөсөнцөртэй харьцуулашгүй дуу дулаан тусгаарлалт сайтай, дэлхий дээрх дулаалгын хамгийн эко бүтээгдэхүүн юм. Модны холтосоор хийж байгаа учраас байгальд ямар ч хор нөлөөгүй төдийгүй холтосны физик чанарт өөрчлөлт оруулан галд шатдаггүй болгосон байна. Бид тухайн компанитай албан ёсны эрх авахаар тохиролцоонд хүрсэн бөгөөд Монголдоо стандарыг нь батлуулах, ирсэн дээжийг лабраторийн шинжилгээнд хамруулах тал дээр ажиллаж байгаа.

Сүүлийн үед ногоон барилгын ойлголт өргөн дэлгэрч, олон улсын зээл, тусламж, санхүүжилтийн компаниуд нь хөрөнгө оруулж байгаа төслүүдээ ногоон байх шаардлага тавьдаг болсон. Тиймээс энэ дулаалгын материал манай зах зээлд байх шаардлагатай гэж бодож байна. Сул тал гэвэл хөөсөнцхөөс хүнд жинтэйн дээр зах зээлд үнэтэй нийлүүлэгдэхээр байна. 

Сүүлийн үед барилга дээр дулаалгын хөөсөнцөрт гагнуурын оч үсэрсэнээс болж хэд хэдэн гал гарлаа. Үйлдвэрлэгчийн хувьд энэ тал дээр ямар бодолтой байна вэ? 

Манай компаний хувьд чанартай, стандартаа хангасан түүхий эд өөрсдөө оруулж ирж ашиглахын зэрэгцээ бусад хөөсөнцөр хавтан үйлдвэрлэгч нарт нийлүүлдэг. Мөн нягт, наалт, орц норм таарсан эсэхийг шат бүрт нь нарийн хянаж ажилладаг. 

Хөөсөнцөр дулаалга нь өөрөө дэлхий дахинд хамгийн өргөн хэрэглэгддэг ашиглахад хялбар, зардал бага, дулаан алдалт бага, дуу тусгаарлалт сайтай, цахилгаан эрчим хүчинд хэмнэлттэй, хүний эрүүл мэндэд хогүй зэрэг давуу талуудаараа дулаалгын тэргүүлэгч материал болоод байна. Хөгжил өндөртэй орнууд болон манай улсад хэрэгжиж байгаа томоохон төслүүд хөөсөнцөр материалаар хийгдсэн гэлтгүй бүхий л хийцлэлдээ галаас хамгаалах будган түрхлэг шаарддаг болсон. Галд хамгийн тэсвэртэй төмөр хийцлэл хүртэл галын халалтаас үүдэлтэйгээр шинж чанарт нь өөрчлөлт ордог. Манай төмрийн үйлдвэрийн будгийн цех 2 төрлийн галд тэсвэртэй будгаар түрхлэг хийдэг байгаа. Улаанбаатарт цөөнгүй тооны галд тэсвэртэй будган хамгаалалт хийгдсэн сэндвичэн барилга байгаа нь бид бас аюулгүй байдлаа өндөрт үздэг, дэлхийн стандарттай хөл нийлүүлэн алхаж байгаагын нэгэн илрэл юм болов уу.

Сэндвичэн хавтанг том үйлдвэрийн барилга, агуулах, амины орон сууц, зөөврийн сууц, кэмпүүдэд өргөн ашиглаж байна. Үнийн хувьд харьцангуй хямд, угсархад хялбар гэдгээрээ давуу талтай. 

Сэндвичэн хавтан нь гаднах давхаргын материал болох ган хуудас, DSP, OSB, полиэстр, гипс, метал, дотор талын дүүргэлтийн буюу дулаалгын материал болох хөөсөнцөр, полиуритан,  чулуун хөвөн, шилэн хөвөн зэрэг материалиудаас шалтгаалан өөр өөр нэршилтэйгээр ашиглагдаж байна.Манай компаний хувьд бидний хэлж заншсанаар Сэндвичэн хавтан болох ган ялтсан гадартай хөөсөнцөр дулаалга бүхий хавтанг Солонгос болон Хятад стандартаар үйлдвэрлэж байна. 

Сэндвичны дундах хөөсөнцрийн нягт, хоёр талд нь наасан төмрийн зузаанаас хамаараад чанар нь тодорхойлогддог. Нягт сайтай хөөсөнцөр, зузаан төмөртэй байвал бат бөх төдийгүй урт насжилттай, чичиргээнд тэсвэртэй байдаг. 50- аас дээш жилийн насжилттай гэж үздэг. Сэндвичэн хавтанг үйлдвэрлэлийн стандартыг нарийн барьж хийхээс гадна барилга угсралтыг ч технологийн дагуу зөв хийх нь түүний насжилтад чухал нөлөө үзүүлдэг.

Би түрүүн хэлсэнчлэн сэндвичин барилга барих гэж байгаа хүмүүс ямар ч тооцоололгүй, хямд төсвөөр хийхийг хүсдэг учраас энэ нь хэтдээ ашиглалтын зардал маш өндөр гарах үндэс болж байна. Дулаан алдагдал ямар байгаагаас шалтгаалаад дулааны болон цахилгааны  зардлууд өөр өөр гардаг. Яг зураг төслийн дагуу, заасан үзүүлэлтийг хангах чанартай сэндвичээр барьсан бол ямар ч асуудалгүй, ашиглалтын зардал ч бага байна. 

Манайх 200 гаруй компанитай байнгын харилцаатай ажилладаг. Шууд болон шууд бусаар салбарынхаа ихэнх томоохон төсөлд оролцсон гэж хэлж болно. Учир нь тухайн төслийг авсан компаниуд төмөр хийцлэлээ манайхаар хийлгэдэг. Цаашдаа бодож, төлөвлөсөн зүйл маш их байна. Манай компани төмөр хийцлэл, хөөсөнцөр, сэндвич, бетон, вакум цонх гэх мэт цогц үйлдвэрлэл дээрээ тулгуурлан ногоон барилга, тансаг зэрэглэлийн хаус, орон сууцуудыг барих төлөвлөгөөтэй байгаа. 

Дараагийн шатандаа бид хамтдаа хөгжих ёстой гэдгийг улам ойлгож байна. Өөрөөр хэлбэл зөвхөн манай компани биш ижил чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа үйлдвэрүүд хамтран ажиллаж, хөгжих хэрэгтэй. Олон улсын стандарт нэвтрүүлж, тоног төхөөрөмжөө сайжруулах нь дараагийн алхам. Эхний удаад ажиллах хүч, тэдний ур чадварыг сайжруулахад чиглэх, ажилтнуудаа тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлмээр санагддаг.