Энэ сарын дугаараар Дулаалгын материалтай холбогдсон мэдээллийг та бүхэнд хүргэж байгаатай холбогдуулан Барилгын тухай хууль болон бусад хуулиудад барилгын материал үйлдвэрлэх харилцааг хэрхэн зохицуулсныг танилцуулъя.

2016 оны 02 сарын 05-ны өдөр батлагдсан “Барилгын тухай хууль”-ийн нэг зорилго нь барилгын материал үйлдвэрлэхтэй холбоотой харилцаа байдаг. Уг харилцаанд барилгын материалын чанар, стандартыг хангуулах, барилгын материал үйлдвэрлэгч болон ханган нийлүүлэгчдийн чиг үүрэг зэргийг хуульчлан зохицуулсан байдаг. Мөн уг хуулийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор “Барилга, хот байгуулалтын яам”-ны харьяа “Барилга, барилгын материалын үйлдвэрлэлийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар” ажилладаг ба тус газарт өргөдөл гомдол гарган шийдүүлэх, төсөл боловсруулах зэрэг чиг үүрэгтэй байна.

Үндсэн ойлголтын хувьд “Барилгын материал” гэж стандарт, эрүүл ахуй, экологийн шаардлагыг хангасан барилга байгууламжид хэрэглэгдэх эрдэс, түүхий эд, материал, бүтээц, бүтээгдэхүүн, эдлэхүүнийг;“засварын ажил” гэж барилгын үндсэн хийц, бүтээцийг өөрчлөхгүйгээр барилга байгууламжийг засварлах, түүнд суурилуулсан цэвэр, бохир ус, уур, хий, дулаан, цахилгаан, механик тоног төхөөрөмжийн техникийн үзүүлэлтийг бууруулахгүйгээр ашиглалтын хугацааг уртасгах зорилгоор элэгдэж хуучирсан, эвдэрсэн тоног төхөөрөмжийг солих зэрэг үйл ажиллагааг; “зөвлөх үйлчилгээ” гэж барилгын үе шатны ажил гүйцэтгэх, норм, нормативын баримт бичиг боловсруулах, барилгын материалын үйлдвэрлэлийн технологийн сонголт, механик-автоматжуулалт, тохируулга, зүгшрүүлэх, чанар аюулгүй байдлын түвшин, төлөв байдлыг тогтооход шаардлагатай мэргэжил, тусгай мэдлэг, ур чадварын үндсэн дээр үзүүлж байгаа мэргэжлийн үйлчилгээг ойлгоно. 

Барилгын тухай хуульд барилгын материалд тавигдах дараах шаардлагыг тусгасан. Үүнд:

1.барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичиг, зураг төслийн шаардлагыг бүрэн хангасан байх;

2.хүний амь нас, эрүүл мэнд, байгаль орчинд сөрөг нөлөөлөлгүй байх;

3.чанарыг баталгаажуулсан гарал үүслийн гэрчилгээ, лабораторийн батламжтай байх;

4.чанарын шаардлага хангасан зориулалтын сав, баглаа, боодол, хаяг, шошготой байх.

5.барилга байгууламжийн зураг төсөлд барилгын материал, бүтээгдэхүүнийг барилга байгууламжийн зориулалт төлөвлөлтийн дагуу сонгож, стандартын шаардлагын тухай мэдээллийг тусгасан байх зэрэг байна. Мөн барилгын материал, бүтээгдэхүүнийг барилгын ажлын явцад захиалагч, гүйцэтгэгчийн хүсэлтийг үндэслэн зураг төсөл зохиогчийн шийдвэрээр өөрчилнө. Барилгын материалын үйлдвэрлэл, олборлолт болон барилгын материал, бүтээгдэхүүнд тавих нарийвчилсан шаардлагыг барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичгээр зохицуулна.

 Үүнтэй холбогдуулан Мэргэжлийн хяналтын газраас “Барилгын материалын чанар, стандартыг хангуулах тухай” зөвлөмжөөр барилгын материал үйлдвэрлэгч, хэрэглэгч байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдэд зөвлөмж нийтэлсэн. Үүнд:

1.Барилгын материал нь үндэсний стандарт болон зураг төсөлд заасан анги, маркийн шаардлагыг бүрэн хангасан, тохирлын гэрчилгээтэй байх.

2.“Тохирлын гэрчилгээ”-нд барилгын материал анги, төрөл, маркаар  баталгаажуулагдсан байдаг тул тохирлын гэрчилгээний үзүүлэлтүүдийг үндэслэн шаардлага хангасан нөхцөлд  хэрэглэж байх. 

3.Цемент нь MNS 974-2008 стандартын шаардлага хангасан, барилгын даацын бүтээцэд хэрэглэх цемент 42.5 ангийн шаардлага хангасан байх.

4.Цементийн үйлдвэрлэгдсэнээс хойш хадгалагдсан хугацааг магадлах, шинжилгээ хийлгэх, дагалдах чанарын паспорт, сертификатыг шалгаж худалдан авч байх.

5.Арматур нь барилгын зураг төсөлд заасан анги, төрөл, маркийн шаардлага хангасан, тохирлын гэрчилгээ, сертификаттай байх, барилгын даацын бүтээцэд хэрэглэх арматур нь MNS JISG 3112-2002 стандартын SD390 төрлийн, ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн арматур бол А400 /А-III/ ангиллын,  БНХАУ-ын арматур бол HRB 400 ангиллын шаардлагыг хангасан байх.

6.Ханын өрлөгт хэрэглэх материалын эзэлхүүн жин, шахалтын бат бэх, хүйтэн тэсвэрлэлтийн үзүүлэлт нь стандартын шаардлага хангасан эсэх, тохирлын баталгаанд хамрагдсан эсэхийг тус тус магадлаж худалдан авч байх.

7.Бетонд дүүргэгчээр хэрэглэх түүхий эд материал болох элс, хайрга, дайрга нь  бохирдол, тоос шорооны хольцгүй байх, ширхэглэлийн бүрэлдэхүүн, нимгэн үзүүрлэг хэсгийн хэмжээ, хэврэг хэсгийн агуулга, бат бэх марк зэрэг  үзүүлэлтээрээ стандартын шаардлага хангасан байх.

8.Дулаан тусгаарлах материалуудын хувьд стандарт болон зураг төсөлд тавигдах шаардлага, эзлэхүүн жин, бат бэхийн үзүүлэлтийг хангасан байх.

9.Цонх, хаалга нь дулаан техникийн үзүүлэлт, зураг төслийн шаардлага хангасан байх, цонх, хаалганы хуванцар хүрээ 5-аас дээш тасалгаатай, шилэн багцны битүүмж стандартын дагуу хийгдсэн, нугас, түгжээ, резин жийрэг нь чанартай, хүрээний уулзварын наалт зай завсаргүй, шилэн багцны шил хоорондын зай 16мм-ээс дээш үзүүлэлт бүхий цонх, хаалгыг хэрэглэж байх нь зүйтэй байна.

            Барилгын материал үйлдвэрлэх ажиллагаа эрхлэх гэж байгаа аж ахуй нэгжийн хувьд Барилга Хот Байгуулалтын Сайдын 2018 оны 01 сарын 19-ний өдрийн 11 дүгээр тушаалаар “Тусгай зөвшөөрөл олгох журам”-ыг батлан гаргасны дагуу тусгай зөвшөөрөл авдаг. 

            Ийнхүү тусгай зөвшөөрөл авсны дараа барилгын материал үйлдвэрлэгч, ханган нийлүүлэгч нь Барилгын тухай хуулийн 43-р зүйлд зааснаар дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ. 

1. Ашигт малтмалын тухай болон Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хуульд заасан журмын дагуу барилгын материалын үйлдвэрлэлд хэрэглэх түгээмэл тархацтай ашигт малтмалыг олборлох, боловсруулах;
2. Хууль тогтоомжид заасны дагуу орд газрын ашигласан талбайд нөхөн сэргээлт хийх;
3. Үйлдвэрлэсэн барилгын материал, бүтээгдэхүүнийхээ чанарт баталгаа өгөх;
4. Барилгын материал, түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг итгэмжлэгдсэн лабораторийн сорилт туршилтад тогтмол хамруулан технологийн заавар батлуулах, тохирлын гэрчилгээ авах;
5. Үйлдвэрлэсэн барилгын материал, бүтээгдэхүүнийхээ чанарын үндсэн үзүүлэлтийг тодорхойлох лабораторитой байх, хяналт тавих;
6. Итгэмжлэгдсэн лабораторийн дүгнэлтийг үндэслэн барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас эрх олгосны дагуу шинэ материал, хийц, бүтээц, эдлэхүүн, бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж, туршилтын журмаар хэрэглэх;
7. лабораторийн хэмжих хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжийг баталгаажуулах болон бусад хуульд заагдсан чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ.

Барилгын материалын гол стандартыг хэрэгжүүлснээр баригдаж буй барилга нь чанарын стандартад, барилга байгууламжид тавигдах шаардлагад нийцдэг тул барилгын тухай хууль болон бусад актуудад ийнхүү тусгайлан зохицуулалт хийсэн байдаг.