“Монгол улсын Үндэсний статистикийн хороо”-ноос жил бүр гаргадаг 2019 оны Барилгын салбарын нэгдсэн судалгаанаас “Орон сууцны үнийн индекс, ипотекийн зээл”-ийн талаарх судалгааг онцлон хүргэж байна. 

Төрөөс 2013 оны 6 дугаар сараас орон сууцны ипотекийн 8 хувийн зээлийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн нь сүүлийн жилүүдэд барилгын салбарт хийгдэх хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэхэд нөлөөлсөн юм. Тухайлбал, ипотекийн 8.0 хувийн зээлийн арга хэмжээ хэрэгжүүлж эхэлсэн 2013 оны сүүлийн хагасаас 2017 он хүртэлх хугацаанд ашиглалтад оруулсан орон сууцны тоо эрс нэмэгдэж, харин 2016 оны сүүлээр зээлийн санхүүжилтийг төрөөс түр хугацаагаар зогсоосон нь барилгын салбарын хөрөнгө оруулалтад нөлөөлж, улмаар барилга угсралт, их засварын ажлын хэмжээ болон ашиглалтад оруулсан орон сууцны тоо буурахад нөлөөлсөн байна.

Зураг 1. АШИГЛАЛТАД ОРУУЛСАН ОРОН СУУЦНЫ БАРИЛГА, ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛД ХАМРАГДСАН ИРГЭДИЙН ТОО, жил бүрийн эцэст

2019 онд 16.0 мянган айл бүхий орон сууцны зориулалттай барилга ашиглалтад оруулсан нь 10 жилийн өмнөх буюу 2010 оноос 6.1 мянган айлаар, өмнөх оноос 3.2 мянган айлаар өссөн байна. Мөн 10.2 мянган иргэн ипотекийн зээлд шинээр хамрагдсан байна.

Ипотекийн зээлийн зах зээлийн орчин

2019 оны жилийн эцсийн байдлаар ипотекийн зээлийн нийт үлдэгдэл улсын хэмжээнд 4.6 их наяд төгрөгт хүрч, зээлдэгчийн тоо 96.7 мянга болсон. Үүний 3.4 их наяд төгрөг буюу 74.0 хувийг ЗГОСИЗХ-ийн хүрээнд олгосон зээл, 1.2 их наяд төгрөг буюу 26.0 хувийг хөтөлбөрийн бус зээл эзэлж байна.

Засгийн газрын орон сууцны ипотекий зээлийн хөтөлбөрийн санхүүжилтэд зориулж 2019 онд Засгийн газраас 115.0 тэрбум төгрөг, Монголбанкнаас 200 тэрбум төгрөг, арилжааны банкуудаас 115.0 тэрбум төгрөг гаргахаар төсөвлөсөн бол оны эцсийн байдлаар банкуудад нийт 445.4 тэрбум төгрөгийг олгосон байна.

ЗГОСИЗХ хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан 2013 оноос хойш банкны болон бусад эх үүсвэрийн ипотекийн зээл олголт буурч байсан. Харин 2019 онд банкны болон бусад эх үүсвэрээр 418.0 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон нь ЗГОСИЗХ-ийн зээл олгосноос 88.0 орчим тэрбум төгрөгөөр их байсан байна.

Нийт ипотекийн зээлдэгчдийн насны бүтцийг харвал, 25-35 насны иргэд хамгийн их буюу 40.9 мянга байна. 

2019 оны эцсийн байдлаар манай улсын нийт хүн амын 915.1 (27.8%) мянга нь 18-34 насны залуучууд байгаа бөгөөд үүний 239.6 (26.2%) мянга нь 20-24 насны, 277.4 (30.3%) мянга нь 25-29 насны залуучууд буюу ойрын жилүүдэд ипотекийн зээлд хамрагдах боломжтой иргэд байна.

Улаанбаатар хот дахь ЗГОСИЗХ-ийн зээлд хамрагдсан иргэдийн 24.7 хувь нь гэр хорооллоос амьдрах орчноо сайжруулан орон сууц худалдан авсан байна.

ЗУРАГ 2. ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛЭЭР ОРОН СУУЦ ХУДАЛДАН АВСАН ИРГЭДИЙН СУУЦНЫ БҮТЭЦ, 2019 оны жилийн эцсийн байдлаар

ЗУРАГ 3. ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛ ОЛГОЛТ

ЗУРАГ 4. ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛДЭГЧДИЙН тэрбум төгрөг

НАСНЫ БҮТЭЦ, мянган хүн

Зураг 5. Барилгын материалын үнэ, төгрөгөөр  2019

 Зураг 6. Орон сууцны үнийн индекс, 2019 оны VI улирал

Зураг 7. Ипотекийн зээл 

Орон сууцны үнийн индекс

Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүрэгт орон сууцны үнэ 2019 оны 4 дүгээр улиралд 2010 оны эцсээс 79.0 хувиар өсөж, өмнөх оны мөн үеэс 1.7 хувиар, өмнөх улирлаас 0.6 хувиар тус тус буурсан байна.

Орон сууцны үнэ 2019 оны 4 дүгээр улиралд өмнөх оны мөн үеэс Сүхбаатар дүүрэгт 0.2, Баянзүрх дүүрэгт 1.0, Сонгинохайрхан дүүрэгт 2.0, Чингэлтэй дүүрэгт 1.0, Баянгол дүүрэгт 3.9 хувиар, тус тус буурсан байна. 

Харин Хан-Уул дүүрэгт 1.5 хувиар өссөн байна.

ХҮСНЭГТ 1. УЛААНБААТАР ХОТЫН ОРОН СУУЦНЫ ҮНИЙН ИНДЕКС, 2019 оны 4-р улирлын байдлаар, төвийн 6 дүүргээр, ашиглалтад оруулсан хугацаагаар, хувиар

Тайлбар: Үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын компаниудын мэдээлэлд үндэслэн тооцов. Орон сууцны үнийн зарим мэдээлэл байхгүй тохиолдолд статистикийн орлуулга хийх аргыг ашигласан.

Өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад, 2019 оны 4 дүгээр улиралд 1970 оноос өмнө ашиглалтад оруулсан орон сууцны үнэ Баянзүрх дүүрэгт 0.1 хувиар өсөж, бусад дүүрэгт өөрчлөлтгүй байна.

1970-2001 оны орон сууцны үнэ Баянзүрх дүүрэгт 1.5 хувь, Чингэлтэй дүүрэгт 1.9 хувь, Сонгинохайрхан дүүрэгт 2.2 хувь, Баянгол дүүрэгт 4.5 хувиар буурсан бол Сүхбаатар дүүрэгт 0.4 хувь, Хан-Уул дүүрэгт 1.2 хувиар өссөн байна.

ЗУРАГ 8. ОРОН СУУЦНЫ ҮНИЙН ИНДЕКС, 2019 оны 4-р улирлын байдлаар, хувиар, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулснаар, нийслэлийн төвийн 6 дүүргээр

2001 оноос хойш ашиглалтад оруулсан орон сууцны үнэ Баянзүрх дүүрэгт 0.8 хувь, Сүхбаатар дүүрэгт 0.9 хувь, Сонгинохайрхан дүүрэгт 1.0 хувь, Чингэлтэй дүүрэгт 1.5 хувь, Баянгол дүүрэгт 2.6 хувиар тус тус буурсан бол Хан-Уул дүүрэгт 2.8 хувиар өссөн байна.

ЗУРАГ 9. ОРОН СУУЦНЫ ҮНИЙН ИНДЕКС, 2019 оны 4-р улирлын байдлаар, хувиар, өмнөх улиралтай харьцуулснаар, нийслэлийн төвийн 6 дүүргээр

1970 оноос өмнө ашиглалтад оруулсан орон сууцны үнэ Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүрэгт өөрчлөлтгүй, 1970-2001 онд ашиглалтад оруулсан орон сууцны үнэ Чингэлтэй дүүрэгт 0.7 хувь, Баянзүрх дүүрэгт 1.1 хувь, Сонгинохайрхан дүүрэгт 1.5 хувь, Баянгол дүүрэгт 1.6 хувиар буурсан байна.

Харин Сүхбаатар дүүрэгт 0.8 хувь, Хан-Уул дүүрэгт 2.0 хувиар өсжээ. 2001 оноос хойш ашиглалтад оруулсан орон сууцны үнэ Сүхбаатар, Баянзүрх дүүргүүдэд өөрчлөлтгүй, Чингэлтэй дүүрэгт 0.4 хувь, Сонгинохайрхан дүүрэгт 0.8 хувь, Баянгол дүүрэгт 1.0 хувиар тус тус буурч, Хан-Уул дүүрэгт 1.3 хувиар өсжээ.