Ханын өнгөлгөөний материалын төрөл олон байдаг ч тэр дундаас хийхэд хялбар, хүний эрүүл мэндэд хор нөлөөгүй, үзэмжтэй, сонголт өргөнтэй обой буюу цаасан өнгөлгөөг хамгийн ихээр ашиглаж байна. Хана цааслах ажил нь заслын үндсэн ажил ба үүнтэй уялдан түүний төрөл, зориулалт, наах аргачлал улам боловсронгуй болсоор байна. Ханын цаас буюу обойг ашиглалтын шинж чанараар нь ердийн, чийгэнд тэсвэртэй, угаадаг, дуу шингээдэг, дулаан тусгаарладаг, галд тэсвэртэй гэж ангилдаг. Сүүлийн үед нийлмэл материалаар хийсэн угаадаг болон шилэн хөвөн обой цаас, шингэн обойг түгээмэл хэрэглэж байгаа ба материалаа зөв сонгож, наах технологийг зөв баримтлах нь чухал  юм. 

Обойг наахаас өмнө боодлын тоог зөв тооцож гаргах шаардлагатай. Ихэнх обойны хэмжээ ойролцоо ба өргөн нь 0,52-0,56м, урт нь 10-10,5м байна. Энэ нь ойролцоогоор 5м2 талбайг наана. Өрөө тасалгааны нийт уртыг өндрөөр нь үржүүлж 5-д хуваахад хэрэгцээтэй обойны тоо гарна. Шилэн хөвөн обой нь 1м-н өргөнтэй, 5м-ийн урттай байх ба удаан эдэлгээтэй, эмульсэн будгаар будаж болдог. Нэг боодол шилэн хөвөн обойгоор 50м2 талбайг бурэх боломжтой. Харин зарим обой 1,2м хүртэл өргөнтэй, 30м хүртэл урттай байна. Металл обой 0,6м өргөнтэй, 3м урттай байна. Ус чийг тэсвэрлэдэг цаасны ашиглалтын хугацаа 6-10 жил байдаг бол энгийн цаасных 3-4 жил байдаг. 

Обойг сонгоход анхаарах зүйлс:

-      Намхан таазтай өрөө тасалгааг өндөр харагдуулахын тулдбосоо судалтайг сонговол тохиромжтой.

-      Ханыгөргөн харагдуулахын тулд хөндлөн өргөн судал, хээтэй нь тохиромжтой.

-    Цэцгэнхээтэй ханын цаас авахаар шийдсэн бол аль болох жижиг дүрс, чимэглэлтэйг ньсонгоорой.

-      Өндөртаазтай бол том зурагтай тод обой тохиромжтой.

-  Байгалийнзураг бүхий өнгөлөг ханын цаас өрөөний зайг нэмж, илүү цэлгэр харагдуулдагонцлогтой

-   Үзэмжтэйзураг бүхий ханын цаасыг жаазлан ашиглах, зүсч хэлбэр оруулан наах гэхчлэн олонсонирхолтой шийдэл байдаг

-        Засварбайнга хийдэг бол нэг үет хуулахад амар обойг сонгоорой.

-    Өрөөтасалгааны байрлал, хэмжээ, зориулалтаас нь хамаарч обойны өнгө, төрлийг сонгоххэрэгтэй.

-     Ханандээр уран зураг, чимэглэл, хивс өлгөхөөр төлөвлөж байгаа бол тэдгээрийн доржижиг хээтэй гөлгөр ханын цаас байх ёстой.

-     Обойдотроосоо гэрэлтдэг боодолтой, хаяг шошготой байх нь тохиромжтой ба шошгон дээрбичсэн хэмжээ, кодыг сайн харж ижил кодтой обойг худалдаж аваарай.

-         Үүдний өрөөний обой нь гэмтэхдээ амарханбайдаг, иймд зузаан угаадаг обой зохимжтой.

-      Хүүхдийнөрөөнд нэгэн жигд өнгийн обой уйтгартай, насанд нь тохирсон цэцэг навч, бяцханамьтдын дүрс бүхий обой наавал хөнгөн, зугаатай сэтгэгдэл төрүүлнэ.

-       Обойныөнгийг зөв сонгох хэрэгтэй. Xанын обойны өнгөний сонголт нь өрөөнийгэрэлтүүлэг, хэмжээнээс хамаарна. Цайвар дулаан өнгийн обой нь тайвшруулах үйлчилгээтэй,өрөөг томсгож харагдуулахаас гадна гэрэл гэгээ нэмдэг.

Бэлтгэл ажлууд:

Обойгнаахаас өмнө бэлтгэл ажлуудыг сайн хангах хэрэгтэй. Эхлээд ханын гадаргууг сайнбэлтгэх хэрэгтэй, обой наах гадаргуу бат бэх, хуурай, тоос шороогүй, маштэгшхэн байх шаардлагатай.

Хэрэвхуучин цаасан өнгөлгөөтэй  гадаргуу байвалдараах үе шатуудаар гадаргууг бэлтгэнэ.

Хуучин обойг хуулах хэд хэдэн арга байдаг.

1.    Механикарга. Хэрэв обой нь хөндийрсөн, наалт нь ховхорсон бол шпателийн тусламжтайхуулаарай, ингэхдээ цаад гадаргууд нь зураас гаргахгүй байх хэрэгтэй.

2.  Усаардэвтээж хуулах. Энэ аргыг ихэнх тохиолдолд ашигладаг ба обойг бүлээн усаарөнхрүүшний тусламжтай норгож дэвтээнэ. 10-15 минутын дараа дэвтсэн обойгхусуураар хуулж авна.

3.  Химийнарга. Эрүүл мэндэд аюулгүй тусгай шингэн бодисыг обойн гадаргууд түрхэх ба энэнь хананаас их хэмжээний обойг амархан хуулах боломжийг олгодог. Энэ аргын султал бол нэмэлт зардал шаардагдана.

4.     Уураарүлээлгэх. Уурын аппаратыг ашиглан бага зэргийн хэмжээтэй нягт наалдсан,хуулахад төвөгтэй обойг үлээлгэж дэвтээнэ. Ингэснээр обой дэвтэж хуулахад  хялбар болно.

Ханандтэгшилгээ хийх

Энэ нь замаскататах ажиллагаа ба ханыг хотгоргүй, алдаагүй тэгшхэн болгох ажилбар юм. Энэажлыг гадаргуугийн төрөл, байдал, материалын зориулалтаас  шалтгаалан хар, цагаан, элсэн замаскан,ротбанд, ус чийгт тэсвэртэй тэгшилгээ гэж ангилна. Энгийн зориулалт бүхий өрөөтасалгаанд эдгээрээс алийг нь ч хэрэглэж болно. Гэхдээ 5см зузаан тэгшилгээшаардлагатай гадаргууд бол элсэн тэгшилгээ хийсний дараа цагаан замаска хийх ньтохиромжтой. Харин ус чийгтэй өрөөнд бол хар замаска, эсвэл ротбандаар ерөнхийтэгшилгээгээ хийгээд дээрээс нь ус чийгэнд тэсвэртэй замаскаар тэгшилж дуусгахнь тохиромжтой. Практикт бордуу туяатай замаска энэ ажилд илүү тохиромжтойбайдаг. Хэт зузаан тавигдсан цагаан замаска хагарамтгай, хөндийрөмтгий байдаг.Цагаан замаскыг хуурай тоосгүй, жигд тэгшилсэн гадаргууд хамгийн ихдээ 3ммхүртэл зузаан хийж болно. Замаска татах нь цааслах ажлын бэлтгэл ажил тулгадаргуугийн өө сэвийг сайтар олж мэдэрч хийх нь зүйтэй. Тал талаас ньгадаргуугийн дагуу гэрэл тусгаж дахин дахин харж шалгаж засварлах хэрэгтэй. Замаскантэгшилгээний үе бүрийн дараа зүлгэлтийг хийнэ.

Энгийн обой наах аргачлал

Обойг наах ажлааэхлэхийн өмнө тухайн материалын заавартай сайтар танилцаж, наах технологийгсайтар судлах хэрэгтэй. Обойг наах технологийг зөрчсөнөөр бэлдсэн гадаргуугаабаллах, тухайн материалаа үрэх, үр ашиггүй зардал гаргах, эцэст нь алтан цагхугацаагаа алдах эрсдэлд хүрнэ. Технологи зөрчсөнөөс ажлын гарц буюу чанар,өнгө үзэмж буурна. Обойг наах цавуу адилхан ч наах арга нь харилцан адилгүйбайдаг. Зарим нь хана обойг хоёуланг нь цавуудах хэрэгтэй байдаг бол зөвхөнханаа цавуудаад обойг хуурайгаар нь наах ч тохиолдол байдаг. Ямар ч тохиолдолдханыг тухайн цавууны шингэрүүлсэн уусмалаар хөрсжүүлэх нь зүйтэй. Наах ажлыгцонхны 2 талаас үүдрүү чиглэлтэй явах нь зүйтэй. Энэ тохиолдолд хээний нийлэмж,цаасны ширхэгийг анзаарах хэрэгтэй. Хамгийн гол нь өнгөний код, наах аргатехникийг заавар дээрээс нь сайтар анзаарч мэдэх нь чухал ба зориулалтын хувьдшилэн утсаар сүлжиж хийсэн обой нь хуучин барилгын засвар, хагарал цууралттай хана,гадаргууд тусгайлан зориулагдсан байдгийг санаж хэрэглэх нь зүйтэй. Обойнаахдаа ажлын хувцас, резинэн бээлий өмсөж аюулгүй байдлыг хангаж ажиллахшаардлагатай.

Хананд обой наах дараалал

1.    Цавууг бэлтгэх. Обойн цавуугсавалгаан дээрх зааврын дагуу бэлтгэх ба гадна талдаа хэмжээстэй тунгалаг хувинашиглах нь тохиромтой. Тасалгааны температурт тусгайлан бэлтгэсэн усан дээрцавуугаа хийж цахилгаан хутгагчаар уустал нь тасралтгүй хутгана. Цавууныуусмалыг хөөж тэлтэл нь хэсэг хугацаагаар амраана.

2.    Обойг наахаас өмнө хуурчунахаас сэргийлэх, гологдол гаргахгүйн тулд бүх цонх, хаалгыг хаах хэрэгтэй.

3.  Нийт хананд хэдэн босоообой орохыг тооцоолно. Үүний тулд хананы уртыг хэмжиж, уртын хэмжээг ханынцаасны өргөнд хуваана. Мөн ханын өндрийг хэмжиж, хэдэн боодол обой орохыгтооцоолон зүснэ. Зүсэлт хийхдээ нямбай хандах ба төмөр шугам, цаасны хутгаашиглана. Нэг хананд шаардагдах обойг зүсч авсны дараа ширээн дээр доош ньхаруулж тавина.

4.  Хананы цаасыг зүсэжбэлтгэсний дараа багс, өнхрүүлгийг цавуунд дүрж цаасны чанх голоос үзүүр хүртэлэн тэнцүү хэмжээгээр цавуугаа түрхэнэ. Зарим хэсэгт нь зузаан, заримд нь нимгэнтүрхэж болохгүй. Цавуу түрхсэн ханын цаасаа үзүүрээс нь дотогш 2:1 харьцаагаарнугална. Цавууг ханын цаасны нүүрэн тал руу урсгаж огтхон ч болохгүй.

5.   Цавуу түрхсэний дарааханын цаасыг 3-4 ширхгээр нь хуйлж дэвтэх боломж олгосноор уян зөөлөн болно.

6.  Обойг цонхон талынбулангаас эхлэн наах ба булан алдаатай байвал эхний обой наахын тулд харандаа,тэгш ус эсвэл  лазер хэмжигчийн  тусламжтай хананы эгц хажуу талд нь босоотэмдэглэгээ хийнэ. Ханын дээд талд таазанд тулгаж наахгүй 5см орчим зай үлдээжхэвтээ шугам татаж болно.

7.  Обой наах ханын гадаргуугцавуудаж эвхэж тавьсан цавуудсан обойг зүүн гаран дээрээ тохож тавин баруунгараараа дээд талаас нь эхлэн аяархан хуулж обойг шугамын дагуу байрлуулждээрээс  доош нь, дундаас нь хоёр үзүүррүү шпателийн тусламжтай наахдаа хана ба обойны хоорондох агаарыг шахан гаргаж альболохоор хий гаргахгүй нямбай наах хэрэгтэй.

8.    Дараа нь цавуудаж бэлэнболсон хоёр дахь босоо обойг эхний обойн ирмэгт тулгаж наана. Шалны хөвөөнөөсилүү гарсан цаасыг шпателаар дарж байгаад цаасны хутгаар зүсч авна. Ийм маягааршулуун хананы обойг нааж дараа нь булангийн обойг тааруулан зүсвэр хийж наана.

9.     Цонхныдээд талд тохирох хэмжээгээр цаасыг зүсч шпателийн тусламжтай наана. Цонхнытавцан орчмын хананд цаас наахад нэлээд анхаарал шаардана. Эхлээд тавцангийнхананаас түрж гарсан хөндлөн хэсгийн хэмжээнд тохируулан цаасыг өөлж авсныдараа эгц дээш нь хайчилна. Халаах хэрэгсэл буюу паар, цонхны тавцан хоорондынзайг юуны өмнө хэмжинэ. Хаалганы дээд талд тохирох хэмжээний цаас зүсч, хана,хүрээ мод хоёрын дунд зааг гаргалгүйгээр сайн тэнийлгэж наана. Унтраалга,розетка орчмын ханыг цавуудахын өмнө цахилгааныг салгасан нь илүү найдвартай.Унтраалгыг ил гаргахын тулд тэр орчмын цаасыг тоонолжин хээ гарган хайчилна.

10.Ханын цаас наасны дараа зарим газар хөндийрчтовойж харагддаг. Тариурт цавуу соруулж тэрхүү хөндий хэсэгт шахна. Хөндийцавуугаар дүүрэнгүүт гадна талаас нь гараараа нямбай гэгч нь илж наалдуулна.

Хэрэглэгдэх багажхэрэгсэл: Цаасныхутга, талбайн гэрэлтүүлэг, ширээ, тавцан, шат вандан, хувин, жижиг ванн, метр,тэгш ус, лазер эгцлүүр, шпатель, шётка, өнхрүүш, багс, төмөр ролик, шугам,арчих материал, цэвэр даавуу, пролон, резинэн бээлий.

Төрөл бүрийн обой наах технологи

Анхаарах зүйл: Обойгнаахдаа цавууг обойныхоо өнгөн дээр аль болох хүргэхгүй байх нь сайн. Заагзалгаасыг давхцуулахгүй цэвэрхэн хийх хэрэгтэй. Зүсэлтийг сайн хэмжиж,материалын хорогдол гаргахгүй тооцож хийх нь чухал. Зүсэгч хутганы ир маш сайнбайх хэрэгтэй. Цавууны өтгөн шингэнийг тааруулж, хэт зузаан биш жигд түрхэнэ. Шингэнобойг жигд гадаргуугаар, өө сэвгүй нялах хэрэгтэй.

Зөвлөх инженер С.Тунгалаг