Барилын суурь, хөрсийг үнэн зөв шинжлэх нь  барилгын насжилт, бат бэх чанарт шууд нөлөө үзүүлдэг. Хөрс шинжилгээ судалгааг хийлгээгүйгээс болж барилгын суурь хагарах, бутрах, цуурах зэрэг олон сөрөг нөлөөтэй байдаг байна.  Энэ талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг салбарынхандаа хүргэхээр "Барилгачны алдар" ярилцлагын буландаа "Таван үндэс" ХХК-ийн зөвлөх МУ-ын зөвлөх инженер О.Балдоржийг урилаа.

Монголын инженер-геологийн алба үүсч хөгжсөний 60 жилийн ой энэ жил тохиож байна. Та энэ 60 жилийн 40 гаруй жилд нь энэхүү албанд ажиллаж байна. Тиймээс албаныхаа  хөгжлийн түүхийг сөхөж яриагаа эхлүүлье.

Монгол улсад анхны инженер-геологийн судалгааг Оросын инженер-геологийн шинжлэх ухааныг үндэслэгчдийн нэг доктор профессор Н.А.Цытович  1930 онд Налайхын их уурхай, төмөр замын зураг төсөл боловсруулах, барьж байгуулахад зориулан Налайхын орчны цэвдэг хөрсөнд инженер-геологийн судалгаа явуулж тайлан дүгнэлт бичсэнээр 

Монголд инженер геологийн судалгаа эхэлсэн гэж үздэг. 

Ахмад геологчид, судлаачид Монгол улсын барилгын инженер-геологийн албаны үүсэл хөгжлийг 3 үе шатаар авч үздэг.  Монголын инженер-геологийн  алба үүсч бүрэлдсэн үе 1960-1980 он, Монголын инженер-геологийн  албаны хөгжлийн үе 1980-1995 он, 1995 оноос хойших буюу Монголын инженер-геологийн байгууллагын зах зээлийн  орчин үе гэж ангилдаг.

Энэ хугацаанд инженер-геологийн  албаны хөгжилд олон дэвшил гарсан байх?

1960-1995 он хүртэл дээрээс нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалттайгаар тодорхой төвлөрсөн төлөвлөгөөтэйгээр хөгжиж ирсэн  бол зах зээлийн тогтолцоонд шилжсэнээр зах зээлийнхээ хуулиар чөлөөт өрсөлдөөний журмаар хөгжиж, дэвшиж, дээшлэж байна гэж би үздэг. Би өнөөдрийн инженер-геологийн албаны хөгжил дэвшлийг орчин үеийн шинжлэх ухаан техникийн дэвшлийн ололт, амжилтын үе гэж хэлмээр байна. 

Инженер-геологийн судалгаанд орчин үеийн, олон улсын дэвшилтэт техник технологи, багаж хэрэгслэл, арга стандартыг бүтээлчээр ашиглах, нутагшуулах ажил нээлттэй болж ААН, мэргэжилтнүүд ажлын чанар, бүтээлч үйл ажиллагаагаараа өөр хоорондоо өрсөлдөж ажиллах таатай бөгөөд бололцоотой нөхцөл бий болсон байна.

Өнөөдөр инженер-геологийн алба буюу мэргэжлийн байгууллага, ААН, компаниудын инженер-техникийн ажилтан, мэргэжилтнүүдийн мэргэжлийн ур чадавхи, техник тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслэлийн нэр төрөл, хангалт зохих хэмжээний түвшинд хүрсэн гэж боддог. 

Энэ салбарт үйл ажиллгаа явуулдаг компаниуд олон байдаг уу? 

Инженер-геологийн тусгай зөвшөөрөлтэй 30 гаруй компани, ААН-д 150 гаруй инженер-геологич, гидрогеологич, геоэкологийн болон бусад мэргэжлийн инженерүүд ажиллаж байгаагаас шинжлэх ухааны доктор (Sci.D) 1, доктор (Ph.D) 5, Монгол улсын зөвлөх зэрэг цолтой инженер 15, мэргэшсэн инженер 10 гаруй ажиллаж байна. Зах зээлд шилжсэн эхний үед мэргэжлээ орхиогүй  хувийн компани байгуулаад явсан инженер-геологич олон байдаг. Сүүлийн үед төрөл бүрийн барилга, байгууламжийн бүтээн байгуулалт нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор зах зээлийн эрэлт хэрэгцээгээ дагаад нэг хэсэг мэргэжлээсээ хөндийрсөн олон инженерүүд мэргэжлийн компани байгуулж орж ирсэн. Мөн сүүлийн дөрөв, таван жилд тэс өөр мэргэжлийн буюу ашигт малтмалын, усны хайгуулын, уул уурхайн, өрөмдлөгийн зарим нэг  компаниуд инженер геологийн судалгаа хийх эрх авсан байдаг. Сүүлийн  жилүүдэд эдгээр компаниуд харьцангуй цөөрсөн. Тэр нь ч зөв. Яагаад гэвэл тэдний өрөмдлөгийн машин, технологи нь инженер-геологийн өрөмдлөгөөс өөр зориулалттай, өөр технологитой түүн дээр нарийн мэргэжлийн инженергүй компаниуд нөгөө өрмийн машиндаа найдаж зуун айлын “Би чадна” гэдэг шиг юм болж байгаа нь их буруу. Үүүнээс болж судалгааны үр дүн буруу гарах эрсдэл их болж байна. 

Монгол орны нутаг дэвсгэрийн инженер-геологийн нөхцөл ямар байдаг вэ?

Манай орны нутаг дэвсгэр геологийн орчин ба инженер-геологийн нөхцөлийн хувьд төвөгшилтэй, нийлмэл тогтоцтой  гэдгийг олон  эрдэмтэн судлаачид үнэлж тогтоосон байдаг. Тухайлбал манай улсын томоохон хот суурин газар, сумын төв байрлаж болох нутаг дэвсгэрийн 40 шахам хувь нь газар хөдлөлтийн 6-7 баллын, 60 орчим хувь нь 8-9 баллын, 1 хувь нь 10 баллын бүсэд хамрагддаг. Түүний зэрэгцээ овойдог, суулт үүсгэдэг, хөөдөг ул хөрс нутаг дэвсгэрийн 40 орчим хувьд нь,  олон жилийн мөнх цэвдэг  62,7 хувьд нь тархсан  гэж тогтоосон байна. 

"Таван үндсэн" ХХК лаборатори

Инженер-геологийн судалгааны төрөл, үе шатууд ямар байдаг вэ?

Үе шатуудын эхэнд хээрийн судалгааны ажлаас эхэлнэ. Судалгаанд хамрагдаж байгаа талбай, зурвасын дагуух геологи, геоморфологи, инженер-геологийн нөхцөл тогтоцын ажиглалт судалгаа, бичиглэл тэмдэглэл, бүх төрлийн өрөмдлөг дээжлэлт болон  талбайн туршилтын ажил үүнд хамрагдах ба дагалдах бүх төрлийн хэмжилт судалгааны ажлыг хэлж байгаа юм. Хээрийн судалгаанд дээж авах стандарт байдаг тэрний дагуу дээж авч байж үр дүн үнэн зөв гарна. Авсан дээжийнхээ чийг нь  алдагдуулахгүй, бүтцэд нь  өөрчлөлт оруулахгүй, хатаахгүй байх зориулалтын саванд хийж шинжлүүлэхээр авчирдаг. Лабораторийн инженер энэхүү стандарт алдагдсан эсэхийг шалгаж байж хүлээж авна.

Дараа нь лабораторийн туршилт шинжилгээний ажил- хөрсний физик шинж чанар буюу хөрсний байгалийн төрөл бүрийн нягт, ус чийг, уян налархай шинж чанар,  механик шинж чанар буюу геотехникийн шинж чанар хөрсний ачаалал даах чанар, бат бөх чанар, хэв гажилт, өгөршил, элэгдэл, суулт, хөөлт, шахагдал гэх мэт чанаруудыг стандартын дагуу шинжлэх, турших ажлууд.  

Сүүлд нь боловсруулалтын үе шат- хээрийн судалгаа, лабораторийн үр дүнг боловсруулах, зураг зүсэлт зохиох, тайлбар, зөвлөмж бичих ажлууд орно. Боловсруулалтын ажлын  үр дүн нь хот төлөвлөх, барилга байгууламж  барих төсөл төлөвлөлт хийх, зураг төсөл боловсруулахад тухайн нутаг дэвсгэр, талбайн  байгалийн хүчин зүйлийн нэг бүрдэл хэсэг болох инженер-геологийн нөхцөлийг үнэн зөв тодорхойлох чухал  баримт бичиг болох юм. Тайлан дүгнэлтэд барилгын буурь хөрсний нягт, чийг, нүх сүвшил, уян налархай чанар зэрэг физик шинж чанарын  үзүүлэлт,   даац, барицалдах хүч, хэв гажих үзүүлэлт, бат бэх чанар, овойлт суулт, хөөлт гэх мэтчлэн геотехникийн  нормативт болон тооцооны үзүүлэлтүүдийг тогтоож тусгаж өгдөг. 

Хэдэн төрлийн хөрс байдаг вэ? Тухайлбал Улаанбаатарын нутаг дэвсгэрийн хөрсний талаар тайлбарлаач?

Барилгын ул хөрсний ангилалын стандартаар үндсэн 4 төрлийн хөрсөнд хадан ул хөрс, хайрган хөрс, элсэн хөрс, шаварлаг хөрс мөн үүсмэл хөрс гэж байна. Үүсмэл хөрс бол хүний үйл ажиллагаанаас үүсдэг үйлдвэрийн, барилгын, ахуйн хог хаягдлын овоолгоос эхлээд түрж тэгшилсэн, зөөж овоолсон уулын шороо чулуу, уурхайн овоолго, үнс шаарга гэх мэт.  Дээрх үндсэн 4 төрлийн ул хөрс гарал үүсэл, ширхэглэгийн бүтэц, бүрэлдэхүүн, барьцалдах чанараараа анги, дэд анги, бүлэг, төрөлд ангилагдана. Улаанбаатар хотын бүс нутгийн хэмжээнд  эдгээр хөрс бүгд тархана.  

Барилга огт барьж болохгүй хөрс гэж байдаг уу? Ямар хөрс барилгын ул сууринд нөлөөлдөг вэ? 

Бүх төрлийн хөрсөн дээр  тэр ч байтугай усан дээр, усан дотор хүртэл барилга барьж болдогийг дэлхийн улс орнууд харуулж байна. Хамгийн гол нь барилга барих гэж байгаа хөрснийхөө шинж чанарыг л зөв тодорхойлж түүндээ таарсан суурь төлөвлөх, буурь бэлтгэх асуудал л байдаг.  

Барилгын буурь сууринд буюу барилгын төлөвлөлт, барих ашиглах үеийн онцгой хүндрэл үүсгэх нөхцөлтэй ул хөрсөнд гэсэхдээ суулт үүсгэдэг мөнх цэвдэг хөрс, мөн чийг нь нэмэгдэхэд байгальд байгаа өөрийн жингээрээ болон нэмэлт даралт ачаалал авахад суудаг буюу “суумтгай” хөрс, мөн чийгийн нөлөөгөөр хөөдөг хөрс, ширхэглэгийн бүтэц, чийгшилтийн байдлаас хамаарч хөлдөхдөө овойдог хөрс зэрэг онцгой шинж чанартай хөрс тархдаг. Гэвч эдгээр хөрс манай орны хувьд хязаарлагдмал нутаг дэвсгэр, талбайд тархдаг. Ийм шинж чанартай хөрсний физик-механик шинж чанарын барилгын суурийн тооцооны үзүүлэлтүүдийг зохих норм дүрэм,  стандартын дагуу судлаж, туршилт шинжилгээгээр үнэн зөв тогтоож өгсөн нөхцөлд уг үзүүлэлтүүдийн дагуу барилгын буурь суурийн  тооцоог  зохих норм дүрмийн дагуу зохиож, уг зураг төслийн дагуу барьж байгуулсан нөхцөлд  барилгын хагарал, эвдрэл, суулт хазайлтын тухай  ямар ч асуудал гарахгүй байх бүрэн боломжтой.  

Мөн барилгын ул хөрсний шинж чанар нь газар хөдлөлтийн нэг гол хүчин зүйл болдог.  Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрийг газар хөдлөлтийн өндөр баллтай гэдгийг бараг бүх хүмүүс мэддэг болсон. Газар хөдлөлтийн гүний чичирхийлийн хүч, эрчим тухайн барилгад барилгын суурь сууж байгаа ул хөрсөөр дамжиж нөлөөлдөг. Тиймээс тухайн барилгын суурь сууж байгаа ул хөрсний ширхэглэгийн хэмжээ, бүтэц бүрэлдэхүүн, шинж чанар онцгой нөлөөлөх нь  харагдаж байна. Иймээс тухайн хот суурин, хороолол, барилга байгууламжийн талбайд барилгын суурийн ачааллын идэвхтэй гүний хэмжээнд тархах ул хөрсний чичирхийллийн хурд, хурдатгалыг өрөмдлөгийн цооногт нарийвчлан тодорхойлох маш чухал юм.

Тэгвэл барилгын ул хөрсний онцлогт тохирсон суурь төлөвлөх хэрэгтэй гэж ярьлаа. Тиймээс юун дээр анхаарах ёстой талаар мэргэжилтнүүддээ товчхон тайлбарлабал? 

Мөнх цэвдэгтэй газар барилга барихдаа цэвдэгээ гэсгээхгүй эсвэл гэсгээгээд барих хоёр арга бий. Гэсгээнэ гэдэг нь цэвдэг гэссэн ч барилга хэв гажихгүйгээр  суултыг нь тооцож сууриа төлөвлөхийг хэлж байгаа юм. Гэсгээхгүй гэвэл доогуураа салхивчтай хийж доод хөрсний температурыг өөрчлөхгүй байх юм. Мөн цэвдэгт нэвтрэх дулааныг тусгаарлах буюу  цэвдэгтэй газрын дээр хучаас хийж зузаалж болдог.
Намагтай, устай чийгтэй газарт барилга барихад газрын анхны байгалийн төлөв байдалд хоёр үндсэн өөрчлөлт гардаг. Нэгд, хур тунадасны ус, чийг газрын хөрсөнд нэвчих нөхцөл ба талбай өөрчлөгддөг. Хөрс хүн, машины  хөлд дагтаршиж ус хөрсөндөө нэвчиж тогтох боломжгүй болж бүгд гудамж, цементэлсэн талбайгаар дамжин урсаж үерийн суваг шуудуу, гол горхируу ордог. Тиймээс намгийн чийгийн эх тэжээмж багасдаг. 
Хоёрт цаг уур дулаарч байгаагаас хур тунадас бага орж нөгөө талаасаа ууршилт идэвхтэй явагдах хүчин зүйлүүдээс хамаарч намаг үгүй болдог.

Овойлттой газар барилга баривал суурь хагарна. Тиймээс овойлтоос хамгаалсан суурь  төлөвлөж түүнийхээ дагуу барина гэсэн үг. Овойлтыг маш энгийнээр тайлбарлавал хөрс хөлдөх үед хөрсөнд агуулагдаж байсан ус хөлдөж мөс болоход байгалийн хуулиараа эзлэхүүн нь  тэлнэ. Түүнээс овойлтын  түлхэх хүч үүсч хүчнээс  бага ачаалал буюу даралтаар дарахад дарж байгаа биет буюу барилгыг  дээш өргөнө, хавар дулаарахлаар мөс гэсч овоосон хэсэг буцаж сууна ингэж хөдөлгөөнд оруулснаас барилгын суурь хагарч, хана цуурч, барилга байшин  хэв гажилтад орж эхэлдэг. Тиймээс барилгыг дулааны улиралд барьж дуусгах, хөлдөлт эхлэхээс өмнө дулаан, халаалт заавал оруулахыг шаарддаг. 

Барилгын бас нэгэн асуудал болоод байгаа зүйл бол хөрсний ус. 2018-2019 онд урд жилүүдээс их хур бороо орсноос хотын мэдлийн бүртгэлтэй үйлдвэр үйлчилгээ, орон сууцны 45 барилга байгууламжийн суурь, хонгил усанд автсан нь харуулж  байна. Тиймээс гидрогеологийн шавхалт туршилт, ажиглалт хэмжилт буюу гидрогеологийн горимын судалгааг Улаанбаатар хотын нийт нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хийх хэрэгтэй. Ингэснээр хөрсний усны олон жилийн дээшлэлт, доошлолтын хэмжээ, давтагдал, тухайн жилийн хур тунадасны хэмжээтэй усны түвшний дээшлэлт, доошлолтын хэмжээг уялдуулж тооцон, арав, хорин жилийн судалгааны үндсэн дээр усны түвшний хэлбэлзлийн горимыг ажиглаж, барилга байгууламжийн төсөл төлөвлөлтийн тооцоонд үндэс болгож ашиглаж байх нь чухал. 

Томоохон орон сууцны төсөл хэрэгжүүлэгч нар заавал хөрсний шинжилгээ хийлгэсэн байдаг. Харин хувийн байшин, барилга барих гэж байгаа хувь хүмүүсийн хувьд энэ асуудалд хэрхэн хандаж байна вэ? Ялангуяа хотын захын гэр хороололд намагтай,  усан дунд амьдарч байна. 

Намагтай, шавартай, устай газар гэр, байшин барих нь олон талын хүндрэлтэй шүү. Өвөл газар хөлдөхөд шалны дороос ус гарна, хөлдөх тохиолдолд хөрс овойно, хавар дулаан орохоор буцаж доош сууж  байшин барилга хагарна, хаалга  үүд нь гажна гэх мэтээр олон хүндрэл үүснэ. Түүнээс улбаалж тухайн айл өрх, хувь хүнд олон талын ажил, зардал мөнгө гарна, эд хогшлын хохирол амсана. 

Гэхдээ сүүлийн үед хувь судалгаа, шинжилгээг хийлгэх нь нэмэгдэж байна. Инженер-геологийн судалгааны үр дүнг ашиглаж мэддэг болсон. Сүүлийн үед иргэдийн  амины сууц, хаус, зуслангийн байшингийн давхар, даац нэмэгдэж зоорьтой, гарааштай барилга байшин барихдаа зураг төсөл хийлгэдэг болсон. Түүнийгээ дагаад  энэ газар устай, намагтай, цэвдэгтэй, хадтай байна уу, овойдог суудаг хөрс үү  гэж судалгаа хийлгэдэг болсон байна. Ингэж хийлгэх нь нэг талаараа хөрөнгө мөнгө зарцуулсан хувийн эд хөрөнгөө олон жил дахин засвар хийлгүйгээр хадгалах боломжтой юм. 

ГЗБГЗЗГ болон БХБЯ- ны нэр дээр улсын төсвөөр гүйцэтгэсэн  инженер-геологи, газар хөдлөлт, хот суурингийн нутаг дэвсгэрийн бүх төрлийн судалгааг инженер-геологийн судалгаанд хэр зэрэг  ашигладаг бэ? 

Энэ мөн маш чухал асуулт байна.  Энд улсын төсвийн хэдэн зуун сая төгрөгөөр гүйцэтгэсэн инженер-геологийн суурь судалгааны маш их үнэ цэнтэй ажил байдаг. Үүнийг инженер-геологийн компаниуд судалгааны ажилд ашиглах суурь мэдээлэл авах ёстой гэж янз бүрийн түвшинд санал, хүсэлт тавьсан боловч одоо хүртэл ажил болохгүй байна. Энэ материал бол улсаас маш их хөрөнгө мөнгө гаргаж гүйцэтгэсэн суурь судалгааны үнэ цэнтэй материал байх ёстой. Энэ судалгааны ажлын анхны зориулалт нь өөр байж болно. Үр дүнг нь тэр чиглэлээр нь ашиглаж зохих ажил хэргээ бүтээсэн байх. Нэгэнт улсын төсөв хөрөнгөөр хийсэн судалгааны ажлыг тэр мэргэжлийн чиглэлээр ажилладаг улсын, хувийн бүх байгууллага, ААН, мэргэжилтнүүд ашиглах нь нээлттэй байх ёстой гэж бодоод байгаа юм.   Гэвч энэ ажлыг инженер-геологичдоос “нууж” хаана хэн хадгалж, юунд ашиглаж байгааг нь ойлгомжгүй байдаг.  

Хөрс нь барилга байгууламжийн насжилт, дотор нь амьдарч байгаа хүний амь настай холбоотой чухал зүйл. Тиймээс бүтээн байгуулагчдаа хандан мэргэжлийн зөвлөмж өгвөл... ? 

Бүтээн байгуулагчид гэхээр хөрөнгө оруулагч, захиалагч, зураг төсөл зохиогч, гүйцэтгэгч, өмчлөгч, эзэмшигч, ашиглагч бүх субьектыг хамруулан ойлгож байна. Тиймээс та бүгдийн хөрөнгө оруулалт зөв зохистой хуваарьлагдах, зарцуулагдах, зураг төсөл, төлөвлөлт баталгаатай үндэслэл сайтай болох, барих барилга нь олон жилийн настай, найдвартай бат бэх болох нь инженер-геологи, геотехникийн судалганы иж бүрдэл, чанараас хамаарна. Өнөөдрийн хэдэн төгрөг хэмнэхээс илүү Монгол улсын үндсэн хуульд заасан Монгол хүн “Эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдахаас хамгаалуулах эрхтэй” гэсэн эрхээ эдлэх нь таны гарт байна. Тэр “Аюулгүй орчин”-д, “байгалийн тэнцэл”-д инженер-геологийн нөхцөл маш чухал гол хүчин юм шүү гэж зөвлөмөөр байна.

Бидний мөрөөр барилга, зам гүүр, шугам сүлжээ, хот тосгон, уул уурхай босч байдаг

Таны ажил мэргэжлийн сайхан нь юу вэ? Энэ мэргэжлээр мэргэжилтнүүд бэлтгэгдэж байна уу?

Инженер-геологийн мэргэжилтэнг МУИС, Политехникийн дээд сургууль, Техникийн их сургууль, одоо ШУТИС-д бэлтгэн гаргаж байна. Инженер-геологи, гидрогеологи, геоэкологи гэсэн гурван чиглэлээр 47 дахь жилдээ сургалт явуулж 500 гаруй мэргэжилтэн бэлтгэн гаргасан байна. Энэ гурван мэргэжил дээрх гурван чиглэлийн мэргэжлийн бүх сургалтын хөтөлбөрийг нэгэн адил бүрэн дүүргэдэг юм. Аль ч чиглэлээр аль ч салбарт ажиллах чадвартай, мэргэжилтэй гэсэн үг. Тиймээс барилгын салбарын энэ чухал албанд ажиллах ирээдүйн боловсон хүчингүүд олон байгаа гэж хардаг. 

Зураг төсөл зохиогчид, барилгачид “Энэ миний бүтээл, миний барилга” гэж ярих дуртай байдаг. Тэгвэл инженер-геологчид бас “Энэ миний судалгаа хийсэн барилга” гэж ярьж бахархдаг. Бидний очсон газар бүрт бүтээн байгуулалт эхэлдэг нь мэргэжлийн маан хамгийн сайхан зүйл. 

Танай компани салбартаа анхлан байгуулагдсан. Тэр ч утгаараа байгуулагдсан цагаасаа хойш хөрс шинжилгээ судалгааны салбарт арвин туршлагатай гэгддэг. Энэ хугацаанд хийсэн ажлуудаасаа дурдвал?

“Таван үндэс” гэж нэрлэсэн нь манай гэр бүлийн  таван ам бүл дээр “Барилгад таван сайн тулгуур багана, модонд бол таван үндэс, хүнд гарын таван хуруу” хэрэгтэй байдгийг бэлгэдээд ийнхүү нэрлэж байсан түүхтэй. Бид 20 жилийн хугацаанд 2450 гаруй барилга байгууламжийн зураг төсөл хийхэд зориулсан инженер-геологи, геотехникийн судалгааны ажил гүйцэтгэж инженер-геологийн техникийн тайлан дүгнэлт, зураг зүсэлт зохиож боловсруулан гаргасан байна. Инженер геологичдийн дунд “Надад очиж үзээгүй аймаг, сум, баг байхгүй. Монголын бүх уул, даваануудыг давлаа, гол мөрөн гүүрээр гарлаа” гэсэн яриа байдаг. Бидний очсон газар бүрт бидний мөрөөр барилга, зам гүүр, шугам сүлжээ, хот тосгон, уул уурхай босч байдаг юм. Бид үүгээрээ л бахархдаг. 

Эцэст нь Монголын инженер-геологийн албаны түүхт 60 жилийн ойн мэндийг үе үеийн нийт инженер-геологчиддоо, түүний дотроос инженер-геологийн албыг өдий зэрэгтэй хөгжүүлж авч явахад сэтгэл зүрх, мэдлэг чадвар, оюун ухаанаа зориулж ирсэн үеийн ахмад геологчиддоо гүн талархал дэвшүүлмээр байна.