Манай оронд галт уулын хүрмэн чулуу буюу шааргын зохих нөөц бүхий 30 гаруй орд илэрц байдаг ба Сүхбаатарын Баян цагаан, Архангайн Цоржтолгой, Цагаан-уул, Босгын тогоо, Баянхонгорын Дөш толгой, Булганы Тогоо уул, Хүрмэн булаг зэрэг ордууд 1.0-3.2 сая шоо метр нөөцтэй том ордууд юм. Орон нутгийн бүтээн байгуулалтын ажилд ханын материалын эрэлт хэрэгцээ их болсон өнөө үед түүхий эдийн үндсэн ордоо түшиглэн барилгын материалын үйлдвэрлэл эрхлэх боломжтой ба тэдгээрийн нэг болох хүрмэн бетон гулдмайн үйлдвэрлэлийн технологийн талаарх зөвлөгөөг хүргэж байна.

Байгаль өөрөө “үйлдвэрлэн” бий болгосон галт уулын гаралтай хүрмэн чулуу буюу  шааргыг хүрмэн бетон гулдмайн /хүрмэн блок/ дүүргэгчээр хэрэглэснээр: 

-       Эдийн засгийн үр ашигтай

-       дулаан хадгалах чадвар сайтай

-       дуу чимээг сайн тусгаарладаг 

-       экологид ээлтэй  

-       харьцангуй өндөр бат бэхтэй

-       удаан эдлэгдэх чадвартай

-       нягт бага, хөнгөн

-       уур нэвтрүүлэлт өндөр /амьсгалдаг/ 

-       галд тэсвэртэй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх давуу талуудтай юм. 

Хүрмэн бетон гулдмайг ханын гадна, дотор өрөгт зориулан “MNS6054:2009 Ханын бетон гулдмай” стандартад заасан техникийн шаардлагын дагуу М50, М75, М100 маркаар нүхтэй ба цул байдлаар үйлдвэрлэнэ. 

Гулдмайн үндсэн хэмжээ нь 390х190х188 мм, дундаж нягт нь дүүргэгчээс хамаарч 1400-1800 кг/м3, шахалтын бат бэх нь 50-100кгх/см2, ус шингээлт нь жингийн 30%-иас ихгүй байна. Хамар ханын зориулалтаар 390х190х90мм хэмжээтэй үйлдвэрлэж болно.

Гулдмайн үндсэн түүхий эд болох дүүргэгчээр хүрмэн чулууг бутлан 0-5, 5-10, 10-20 мм ширхэглэлтэй болгон ангилан хэрэглэнэ. Барьцалдуулагчаар портландцемент, мөн ус хэрэглэнэ. 0-5, 5-10мм ширхэгтэй дүүргэгчийг хэрэглэвэл гулдмай гадна үзэмж цэвэрхэн гарна.

Үйлдвэрлэх технологи:

1. Түүхий эдийг хүлээн авч, хадгалах-Түүхий эдийг чанарын гэрчилгээ болон сорилт шинжилгээний үр дүнгийн үзүүлэлтүүд холбогдох стандартад заасантай тохирч байгаа эсэхийг магадлан шалгаж, шаардлага хангаж байна гэж үзвэл ус чийгнээс болон дүүргэгчийг холилдохоос хамгаалан ширхэглэлээр нь  агуулахад хүлээн авна.

2. Түүхий эдийг зөөвөрлөх- Агуулахаас ширхэглэлээр нь ялгасан дүүргэгч материалыг өөрөө ачигчаар зөөвөрлөн зарцуулалтын бункерт хийнэ. Зарцуулалтын бункерээс тугнуураар хэмжигдэн туузан тэжээгүүр дээр бууж туузан дамжуулагчаар тээвэрлэн завсрын бункерээр дамжин шууд зуурагчид орно. Мөн өөрөө ачигчаар бункерт шууд хийж болно.

Цементийг шурган дамжуулагчаар зөөвөрлөн завсрын бункерт ачаалан, тугнуураар хэмжин зуурагчид өгнө. Усыг  нөөцийн савнаас насосаар шахаж ус хэмжих саванд өгнө.

3.Түүхий эдийг хэмжих-Түүхий эдийг зориулалтын хэмжих хэрэгсэл /дозатор/-аар жингийн болон эзлэхүүний аргаар хэмжинэ. Хэмжих хэрэгслийн үнэн зөв ажиллагааг тогтмол хянаж байхаас гадна жилд нэгээс цөөнгүй удаа баталгаажуулна. Бетон зуурагчийн хүчин чадал, нэг удаа зуурах бетон зуурмагийн шаардлагатай хэмжээ, тухайн маркийн бетоны орцын норм, зэргээс хамаарч нэг удаад хэмжих түүхий эд бүрийн орцыг тооцон гаргана. Түүхий эдийн хэмжих хэрэгслийн нарийвчлал дүүргэгч материалд ±3%, цементэд ±1%-с ихгүй байвал зохино.

4. Бетон зуурмаг зуурах- Нэг удаагийн зууралтанд тохируулан хэмжсэн түүхий эд материал болох хүрмэн дүүргэгч, цементийг зуурагчид хийж хуурайгаар нь сайтар холино. Дараа нь усаа бага багаар хийж нэг төрлийн болтол зуурна. Зуурагчийн хаалтыг онгойлгож бэлэн болсон зуурмагийг хэвлэх машинд өгнө.

1м3 зуурмагийн орц нь тухайн орд газрын  түүхий эдийн шинж чанараас хамааран ялгаатай байна.Үүнийг дараах хүснэгтэд харуулав.

5.Гулдмайг хэвлэх- Бэлэн болсон бетон хольцыг гулдмай хэвлэгчээр хэвлэнэ.Хэвлэхээс өмнө зориулалтын улавчийг байрлуулна. Хэвлэгч машин нэгудаагийн хэвлэлтээр хэвлэгчийн төрөл, хүчин чадал хэмжээнээс хамааран 2-12 ширхэг гулдмай гаргах бөгөөд хэвлэгдсэн гулдмайг улавчтай нь зөөвөрлөнө.

6. Бэхжүүлэх: Хэвлэгдсэн гулдмайг улавчны хамт бага оврын өргөн тээвэрлэгчээр тэгш талбай дээр тавьжердийн нөхцөлд 48 цаг бэхжиж биеэ даах боломжтой болсоны  дараа 3-6 үеэр хурааж полиэтилен хальсаар хучиж бэхжүүлэх ба  бэхжилтийн явцад усалж байх хэрэгтэй.

7. Шалгаж хүлээн авах, бэлэн бүтээгдэхүүний талбайд хураах- Гулдмайн хэлбэр, хэмжээг шалган хүлээж авч давхарлан бэлэн бүтээгдэхүүний талбайд хурааж 28 хоногийн бат бэхээ авсаны дараа борлуулна.

Хүрмэн бетон гулдмай үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж бүрдэл

Хүрмэн гудмайн үйлдвэрийн технологийн бүдүүвч

Жишиг тоног төхөөрөмжийн техникийн үзүүлэлт:

 Үйлдвэрлэж буй хүрмэн бетон гулдмай нь “MNS6054:2009 Ханын бетон гулдмай” стандартын шаардлагыг хангасан талаар дүгнэлт гаргасан тохирлын гэрчилгээтэй байх ба бүтээгдэхүүн болон түүхий эдээ итгэмжлэгдсэн лабораторийн сорилт шинжилгээнд хамруулж, нийлүүлж байгаа гулдмайн хэсэг бүрт дараах үзүүлэлтүүдийг тусгасан чанарын гэрчилгээ дагалдуулна. 

-      Үйлдвэрийн нэр буюу барааны тэмдэг, хаяг

-      Баримт бичиг олгосон он, сар, өдөр

-      Ачигдсан хэсгийн дугаар ба тоо /ш, м3/

-      Гулдмайг үйлдвэрлэсэн он, сар, өдөр  

-      Гулдмайн шахалтын бат бэх, хүйтэнтэсвэрлэлтийн марк

-      Борлуулах үеийн бат бэх

-      Дулаан дамжилт, дундаж нягт

-      Тохирлын гэрчилгээний дугаар

-     Стандартын дугаар                          

С.Тунгалаг \Мэргэшсэн инженер\