Нийслэлийн хэмжээнд ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх хөтөлбөр хэрэгжиж, иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлсэн ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэн, дэд бүтцийн асуудлыг шийдсэн олон бүтээн байгуулалтууд хийгдэж байна. Эдгээр бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож, эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтэд өөрийн хувь нэмрээ оруулж яваа Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газар \НХОГ\-ын дарга Б.Мөнхбатыг энэ удаагийн зочноор урилаа.

Ярилцлагынхаа эхэнд Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газар /НХОГ/ нь ямар чиг үүрэгтэй байгууллага вэ гэдгийг тодруулмаар байна? 

НХОГ бол нийслэлийн хэмжээнд төсвийн болон төсөл хөтөлбөрийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэж байгаа бүтээн байгуулалтын гүйцэтгэлд захиалагчийн хяналтын хэрэгжүүлэн ажилладаг орон нутгийн өмчит аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газар. Тодруулбал нийслэлийн хэмжээнд  хэрэгжүүлэх шаардлагатай ажлын судалгаа,зураг төслийг боловсруулан  батлагдсан хөрөнгө оруулалтын ажлын гүйцэтгэлд захиалагчийн хяналтыг хэрэгжүүлэн   ашиглалтад хүлээлгэн өгдөг байгууллага юм. 

Одоогийн байдлаар улс, нийслэлийн төсөв, гадаадын хөрөнгө оруулалт, зээл тусламж болон бусад эх үүсвэрийн хөрөнгө оруулалтаар барилга байгууламж шинээр барих, өргөтгөх, шинэчлэх, засварлах үйл ажиллагааны гүйцэтгэлд захиалагчийн хяналтын хэрэгжүүлж, хөрөнгө оруулалтын судалгаа шинжилгээний үр дүнгийн саналаа холбогдох газар хүргүүлэн хамтран ажиллаж байна. 

Өнгөрсөн хугацаанд нийслэлийн өнгө төрхийг тодорхойлсон олон бүтээн байгуулалтыг хийж гүйцэтгэсэн байдаг. Тэдгээр бүтээн байгуулалтаас дурдвал? 

Монгол Улсын хүн амын дийлэнх нь Нийслэл Улаанбаатар хотдоо амьдарч, ажиллаж байна. Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Засаг дарга, Засаг даргын Тамгын газар болон холбогдох төрийн байгууллагуудын үндсэн зорилго нь иргэдийнхээ эрүүл аюулгүй орчинд сурч хөгжих, ажиллах, амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхэд чиглэгдсэн байдаг. Тиймээс хотын иргэдийн өмнө тулгамдаад байгаа асуудлуудыг шийдвэрлэх,  эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх, хөрөнгө оруулалтын ажлыг оновчтой төлөвлөх, хэрэгжүүлэхэд чиглэгдсэн  олон ажлыг хийж хэрэгжүүлээд байна. Товчхондоо хэлбэл улс орны ирээдүй хүүхэд багачуудын сурч хөгжих орчин, нөхцөлийг сайжруулах зорилтын хүрээнд  цэцэрлэг, сургуулиудын суудлын тоог нэмэгдүүлж, гэр хорооллын айл өрхүүдийг хэсэгчилсэн инженерийн дэд бүтэцтэй болгож, ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон барилга байгууламжийг шинэчлэх зэрэг олон томоохон бүтээн байгуулалтын ажилд захиалагчийн хяналтыг хэрэгжүүлэн ажилласан.

2019 онд манай газар Улс, нийслэлийн төсөв болон олон улсын санхүүжилтээр барилга угсралт, их засвар, зураг төслийн 669,9 тэрбум төгрөгийн гэрээний дүнтэй 716 төсөл арга хэмжээнд захиалагчийн хяналт хэрэгжүүлж ажилласан. Нийт гэрээт ажлын гүйцэтгэл 80 гаруй хувьтай хэрэгжиж,  425 төсөл арга хэмжээг бүрэн дуусгаж, 531,6 тэрбум гэрээний дүнтэй 291 төсөл арга хэмжээ он дамжин хэрэгжиж байна. Хэрэгжүүлж буй төсөл, хөтөлбөр, хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын ажлуудын үр өгөөж нь иргэддээ ээлтэй, хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн байх ёстой. Тиймээс Нийслэлийн удирдлагын зүгээс хэрэгжүүлж байгаа болон цаашид хийж хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын ажлуудаа иргэн төвтэй хөрөнгө оруулалт байх ёстой гэдгийг баримтлан ажиллаж байна.

ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИУД ХОЁР ЭЭЛЖИД БҮРЭН ШИЛЖСЭН 

Сургууль, цэцэрлэгүүдийн ачаалал нэмэгдэж, гурван ээлжээр хичээллэх нь нийгмийн тулгамдсан асуудал болоод байсан. Үүнийг шийдвэрлэх ямар ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн бэ?

2019 оны хөрөнгө оруулалтын онцлог нь боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт маш том хөрөнгө оруулалт хийсэн явдал юм. 2016-2019 онуудад Улс, Нийслэл, дүүргийн төсөв, орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр нийт 461,6 тэрбум төгрөгийн гэрээний дүнтэй, 1273 төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлж, ашиглалтад оруулаад байна.

Үүнээс боловсролын салбарт 285 төсөл хэрэгжүүлж, ерөнхий боловсролын сургууль болон цэцэрлэгийг барилгыг шинээр барих, өргөтгөх ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Үр дүнд нь ерөнхий боловсролын сургуулиуд 9130 суудлын тоогоор нэмэгдэж хоёр ээлжид шилжсэн, цэцэрлэгүүдийн орны тоо 6540-өөр нэмэгдэж ачаалал 50-80 хувь буурч, боловсролын салбарт шинээр 2170 ажлын байр бий болсон.  Энэ онд ч бас суудлын тоог нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн олон төсөл хэрэгжихээр төлөвлөгдсөн байгаа. 

Мөн эрүүл мэндийн салбарын 13,2 тэрбум төгрөгийн гэрээтэй 66 ажлыг бүрэн хэрэгжүүлж байнгын ашиглалтад оруулсан. 2019-2020 он дамжин Сонгинохайрхан дүүрэгт Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр олон улсын стандарт шаардлагад нийцсэн 200 ортой, иж бүрэн тоног төхөөрөмж, техник хэрэгсэл бүхий жишиг эмнэлэг баригдаж ашиглалтад орох гэж байна. 

Гэр хорооллыг дахин төлөвлөх тал дээр нийслэлийн зүгээс ямар бодлоготой ажиллаж байгаа вэ? Үүнд НХОГ ямар үүрэгтэй оролцож байна вэ?

Гэр хорооллыг дахин төлөвлөх, инженерийн дэд бүтцийг байгуулах, Улаанбаатар хотын агаарын болон хөрсний бохирдлын асуудлыг шийдвэрлэн шинэчлэх нь хамгийн чухал асуудлын нэг. Тиймээс гэр хороолол руу чиглэсэн ажилд төсвийн хөрөнгө оруулалтын  тодорхой хувийг төлөвлөн хэрэгжүүлж байгаа.

Гэр хорооллыг дахин төлөвлөх буюу орон сууцжуулах бодлогоос гадна гэр хорооллын айл өрхүүдийг төвлөрсөн болон бие даасан инженерийн дэд бүтэцтэй болгох ажил руу хөрөнгө оруулалт хийгдэх нь богино хугацаанд хэрэгжүүлэх, агаар орчны бохирдлыг шийдвэрлэхэд чухал нөлөөтэй байгаа. Энэ ажлын хүрээнд Чингэлтэй дүүргийн 7 дугаар хорооны 200 өрхийг бие даасан эх үүсвэр бүхий дулаан, цэвэр усны хангамжтай, бохирын цэвэрлэх байгууламж бүхий “Сервис центр” байгуулсан ажил юм. Уг ажил нь богино хугацаанд гэр хорооллын айл өрхүүдийг яндангаас салгаж, өөрсдийн хашаандаа ая тухтай, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм. Энэ ажлыг ирэх онуудад ч хэрэгжүүлэн ажиллахаар төлөвлөсөн байгаа. Мөн Улаанбаатар хотын инженерийн дэд бүтцийг сайжруулахад чиглэгдсэн дулаан хангамжийн 11Г, 11Д, 12А, 12В,  бохир усны Туул-1 коллектор зэрэг томоохон шугамуудыг шинэчлэх, өргөтгөх ажлууд хийгдэж байна. Дээрх дэд бүтцийн ажлууд ашиглалтад орсноор орон сууцны барилга байшин төдийгүй гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажлуудыг эх үүсвэрээр хангах томоохон боломж бүрдэх юм.

Дэд бүтцийн салбарт жил бүр хөрөнгө оруулалт хийгдэж, тодорхой төслүүд хэрэгжиж байна. Харин эдгээр шинэчлэлүүдийн үр дүн хэзээнээс харагдах вэ гэдэг нь иргэдийн дунд хүлээлт үүсгэж байгаа?

Дэд бүтцийн асуудлыг цогцоор нь шийдэхэд тодорхой цаг хугацаа шаардлагатай. Хөрөнгө мөнгөний асуудлаас болоод томоохон магистрал шугамуудыг бүхэлд нь шинэчилж чадахгүй байгаа учраас хэсэгчлэн шинэчилж байгаа юм. Нийслэлийн энэ их барилга байгууламжууд анх байгуулагдсан эх үүсвэртээ багтахгүй, шугам сүлжээ магистралын хүчин чадал нь дийлэхгүй болсон шугамууд олон бий. Тиймээс дэд бүтцийг шинэчлэх, өргөтгөх ажилд жил болгон хөрөнгө оруулалт хийж байгаа. Цаашдаа ч нэмэгдүүлэх зайлшгүй шаардлага байна. Мөн орон сууцны хорооллын дундах ашиглалтын хугацаа өндөртэй шугамуудыг шинэчлэх хэрэгцээ шаардлага их бий. Энэ ажлуудыг ч гэсэн хотын зүгээс шат дараатайгаар хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. 

Мөн гэр хорооллыг хөгжүүлэх, дэд бүтцийг өргөжүүлэхэд чиглэгдсэн олон төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжиж байгаагийн нэг хэсэг нь Сэлбэ, Баянхошуу дэд төвүүдийг байгуулж үерийн барилга байгууламж, төвлөрсөн дулааны болон цэвэр, бохир усны шугам, цахилгааны эх үүсвэрийг шийдвэрлэж 1000м3 цэвэр усны насос станц болон Сонгино хайрхан дүүрэгт 240 хүүхдийн цэцэрлэг, мэргэжил сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийн барилгуудыг ашиглалтад оруулсан байна.

Хот төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалт хоёр салшгүй холбоотой. Нийслэлийн зүгээс хот төлөвлөлтийн бодлогодоо ямар чиглэлийг баримталж, хөрөнгө оруулалт хийж байгаа вэ? 

Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг 1954 онд Хуучнаар ЗХУ-ын Москва хотын Гипрогор институт хийж гүйцэтгэсэн байдаг. Түүнээс хойш тус институт 4 удаагийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулсан юм. Хамгийн сүүлд 2013 онд Монгол Улсын Их хурлын тогтоолоор Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол, 2030 оны хөгжлийн чиг хандлагын баримт бичиг батлагдсан. Энэхүү бодлогын баримт бичгийн хүрээнд Улаанбаатар хотын хөгжлийг төлөвлөж, хөрөнгө оруулалтыг хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа. Жил бүрийн улс, нийслэлийн төсвөөр хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээг төлөвлөх,  хөрөнгө оруулалтыг батлахдаа 2030 оны ерөнхий төлөвлөгөөний үзэл баримтлал, чиг хандлага, төлөвлөлтөд нийцүүлдэг.  

Гэхдээ төсвийн хөрөнгө оруулалтаар бүх асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх боломжгүй юм. Нийслэлийн удирдлагын зүгээс хөрөнгө оруулалт бүтээн байгуулах ажилд иргэн, аж ахуйн нэгжүүдийг оролцоог нэмэгдүүлэх чиглэгдсэн асуудалд анхаарч ажиллаж байгаа. Нийслэлийн Засаг даргаас Нийслэл дэх төр, хувийн хэвшлийн  түншлэл дэд хөтөлбөр, хэрэгжүүлэх журмыг Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд өргөн барьж  батлуулсан байгаа. 

ОЛОН УЛСЫН СТАНДАРТАД НИЙЦСЭН ЖИШИГ ЭМНЭЛЭГ АШИГЛАЛТАД ОРНО 

Энэ онд ямар ажлууд хийгдэх вэ? Хяналт тавьж хэрэгжүүлэх томоохон төсөл хөтөлбөрүүдээсээ танилцуулахгүй юу?  

2020 оныг Нийслэл “Нэг хот-Нэг стандарт” зорилтот жил болгон зарласан. Томоохон ажлууд гэхээсээ илүүтэйгээр бүхий л хөрөнгө оруулалтын ажлууд иргэдийнхээ эрүүл аюулгүй, стандарт шаардлагад нийцсэн орчинд ажиллаж, амьдрах таатай нөхцөлийг бүрдүүлэхэд чиглэгдсэн байх ёстой. Энэ онд дээрх шаардлагад нийцсэн олон төсөл, хөтөлбөрүүд батлагдсан байгаа. 

Эдгээр ажлуудыг стандарт, норм дүрмийн дагуу захиалагчийн хяналтаа хэрэгжүүлэн иргэд оршин суугчдын хэрэгцээнд нийцүүлэн  цаг хугацаанд нь ашиглалтад оруулах нь манай байгууллагын үүрэг, мөн хариуцлага юм. Тиймээс Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар захиалагчийн хяналтыг хэрэгжүүлэн ажиллуулахаар үүрэг болгосон улс, нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр баригдах боловсрол, эрүүл мэнд, дэд бүтэц гээд олон бүтээн байгуулалтын ажлыг хэрэгжүүлэн ажиллана. Тухайлбал, энэ онд ерөнхий боловсрол, цэцэрлэгийн 32 барилга, Сонгино хайрхан дүүрэгт баригдаж буй жишиг эмнэлгийг ашиглалтад оруулна. Мөн нийгмийн дэд бүтцийн барилга байгууламж, гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд хийгдэж байгаа болон төвлөрсөн инженерийн дэд бүтцийн байгууламжуудын өргөтгөл, шинэчлэлийн ажлууд, орон сууцны барилгын засвар, ногоон байгууламж бүхий цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах зэрэг ажлууд хийгдэнэ.

Бид Нийслэлийн их бүтээн байгуулалт, ажил хэргийн талаар багагүй яриа өрнүүллээ. Одоо хувь хүн талаас тань хэдэн зүйл асуумаар байна. Та 18 жил төрийн байгууллагад ажиллажээ. Энэ хугацаанд олон зүйлийг хийж бүтээсэн байх?

Миний үндсэн мэргэжил физикийн багш. 2002 онд Чингэлтэй дүүргийн 23 дугаар сургуулийн физикийн багшаас ажлын гараагаа эхэлж, улмаар Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын мэргэжилтэн, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын дарга, Засаг даргын орлогч гээд дүүргийн бүхий л шатанд ажилласан.  Миний гэхээс илүүтэйгээр хамт олны минь хийж хэрэгжүүлсэн ажил маш их. Ажиллаж байх хугацаандаа дүүргийн удирдлага, хамт олноосоо суралцаж, олон сайхан бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож ард нь гарсан байдаг.

Жишээлбэл, иргэдийн амарч, аялж зугаалах ногоон байгуулж бүхий талбай, Б.Явуухулангийн нэрэмжит цэцэрлэгт хүрээлэн, Сэлбэ голын орны тохижилтын эхний хэсэг, Тусгаар тогтнолын талбай, Цэрэндоржийн нэрэмжит гудамжны тохжилтын ажлууд, ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгүүдийн дотор болон гадна орчны тохижилт, барилгын шинэчлэл, гэр хорооллын гудамж дундуурх авто замууд гээд олон бүтээн байгуулалтын ажлуудыг хамт олны хамтаар хийж гүйцэтгэсэн байдаг. Гар бие оролцсон ажлууд маань одоо ч өнгө төрхөө алдалгүй иргэдийн таашаалд нийцсэн хэвээр байгааг харахад таатай байдаг даа.

Хүн дээш ахиж, дэвшиж, амжилтад хүрэхэд ажлын арга барил, уг хүний мөн чанар ихээхэн нөлөөлдөг юм шиг санагддаг. Таны хувьд?

Аливаа амжилтын ард үргэлж хамт олон байдаг. Хамт олны хүчин чармайлт, мэдлэг боловсрол, туршлага нэгдэж байж ажлын ард амжилттай гардаг. Мэдээж удирдлагын арга барил, хандлагаас шалтгаалдаг зүйл олон байгаа.

НАМАЙГ ХЭРХЭН АЖИЛЛАСНЫГ СОНГОГЧИД МААНЬ Л ДҮГНЭНЭ

Та Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газрын даргаас гадна Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгч, тэргүүлэгчийн албыг давхар хашдаг юм байна. Ямар дүүргээс нэр дэвшсэн бэ? Сонгогдсон хугацаандаа тойрогтоо тулгамдсан асуудлуудыг бүрэн шийдсэн үү? 

2016 онд Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын 37 дугаар тойрог буюу Чингэлтэй дүүргийн 1-5 дугаар хороонд Монгол Ардын намаас нэр дэвшин Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хуралд сонгогдон ажиллаж байна. Мэдээж дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөр, иргэдэд хэлсэн ярьсан зүйлээ хэрэгжүүлэх нь үүрэг. Дүүрэгтээ олон жил ажилласан, тухайн тойргийн иргэдэд тулгамдаж байгаа асуудлуудыг мэдэх хүний хувьд мөрийн хөтөлбөр, иргэдийнхээ өмнө тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхийн төлөө хичээн ажиллаж байна. Би залуу хүн дараа дараагийн сонгуульд дэвшээд очно, өмнө нь ярьсан хэлсэн зүйлээ биелүүлээгүй байж ямар нүүрээр очих уу. Миний хувьд эргээд уулзах нүүртэй байхыг эрхэм болгодог, энэ зарчмаа ч баримтлан ажилласан гэж бодож байгаа. Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн тэргүүлэгчдийн хуралдаанд нийслэлийн иргэдийн өмнө тулгамдаад байгаа олон асуудлуудыг шийдвэрлэхийн төлөө нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын хууль, дүрэм журмын дагуу ажиллаж байгаа. Гэхдээ миний хэрхэн ажиллаж байгааг би биш иргэд, сонгогчид маань дүгнэж, дүнгээ тавина даа.

2020 оны УИХ-д эсвэл НИТХ-ын сонгуульд өрсөлдөх бодол бий юу?

Миний бодол гэхээсээ намын байгууллага дэвшүүлэх эсэхийг шийддэг. Хувь хүний тухайд бол НИТХ-д дахин нэр дэвших бодол байгаа, энэ тухайгаа намын холбогдох байгууллагадаа илэрхийлсэн.

Бидний ярилцлага энэ хүрээд өндөрлөж байна. Сүүлчийн асуултыг танд үлдээе?

Өнөөдрийг хүртэл нийслэлийнхээ хөгжлийн төлөөх бүтээн байгуулалтад гар бие оролцон төсөл хөлбөрүүдийг амжилттай гүйцэтгэж байгаа гүйцэтгэгч байгууллагуудынхаа хамт олонд баяр хүргэх ёстой. Цаашид ч нийслэлийн хөгжилд чиглэсэн олон төсөл хөтөлбөр, бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын ажлыг стандарт, норм дүрмийн дагуу чанарын өндөр түвшинд гүйцэтгэхэд хамтран ажиллахад таатай байх болно гэдгийг танай сэтгүүлээр дамжуулан хэлэхэд таатай байна. Баярлалаа.