Х.Баделхан: Хөрөнгийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлбэл ипотекийн зээлийг хэвийн үргэлжлүүлэх боломжтой
Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан дараах асуултуудад ийм хариулт өглөө
-Ипотекийн зээлийн хөтөлбөрт энэ онд хэчнээн төгрөг зарцуулав?
-Төрийн албан хаагчдыг орон сууцаар хангах бодлогыг төр өөрөө хариуцах ёстой. Төрийн үүрэг. Бид зах зээлд бэлэн байгаа орон сууцны тоог өнгөрсөн тавдугаар сард гаргасан. Үүгээр 2100 орон сууцыг боломжийн үнэтэйтэйгээр төрийн албан хаагчдад өгч болох юм гэсэн судалгаа гарсан. Нөгөө талаараа төрийн албан хаагчдын орон сууцны хангамжийг судлахад төр анхаарах ёстой гэсэн дүн байна. Албан хаагчдаа орон сууцаар хангах талаар яамдаас санал авч дэмжсэн ч Сангийн яамнаас хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдэх хэрэгтэй гэсэн санал ирүүлээд байна. Нэг ёсондоо хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдэхгүйгээр ипотекийн зээлийг олгоход хүнд. Юуны түрүүнд төрийн албан хаагчийн цалинг 10 хувиар нэмэхийн тулд 200 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Харин орон сууцаар хангахын тулд 160 тэрбум төгрөг хэрэгтэй. Тиймээс энэ мөнгийг төрийн албан хаагчийн цалинг нэмэх юм уу эсвэл төрийн албан хаагчдыг орон сууцтай болгох уу гэдэг хувилбар байгаа ч одоогоор шийдсэн зүйл алга. -Улсын хэмжээнд борлогдоогүй байгаа хэчнээн орон сууц байна вэ? -Өнөөдөр 5822 орон сууц борлогдоогүй байна. Үүнээс стандартын орон сууц, зэрэглэлээр нь харахад 2000 гаруй орон сууц ам метр нь хоёр сая төгрөгөөс доош үнэтэй, төрийн албан хаагчид авах боломжтой юм байна гэсэн саналыг Засгийн газарт оруулж байгаа.
-Засгийн газар Солонгос улсаас утааг бууруулах чиглэлээр 500 сая ам.долларын зээл авсан. Үүнийг ямар байдлаар зарцуулахаар төлөвлөж байна вэ?
-Ипотекийн зээлийн хөтөлбөрт энэ онд хэчнээн төгрөг зарцуулав?
-Иргэдийг орон сууцжуулах олон улсын шалгарсан арга бол ипотекийн зээл. Жишээлбэл, АНУ болон манай өмнөд, хойд хөршид ч ипотекийн зээлээр орон сууцны бодлого явуулж байна. Манай улс өнөөдөр найман хувийн хүү, 30 хувийн урьдчилгаатай зээлийг хэрэгжүүлж байна. Хэрэгжилт нь ч сайн байгаа. Ипотекийн зээлийг 2003 онд хэрэгжүүлж эхэлснээс хойш нийт дөрвөн их наяд төгрөгийн санхүүжилт хуримтлагдсан байдаг. Энэ оны хувьд улсын төсвөөс 120 тэрбум, Монголбанкны эргэн төлөлтөөр 220 тэрбум төгрөгийн ипотекийн зээлийг олгож байгаа ч мөнгөний хэмжээ бага байна. Үүнийг нэмэгдүүлэх асуудлыг Засгийн газар, Сангийн яаманд өгсөн. 2019 оны төсөвт боломж байвал 500 тэрбум төгрөг оруулж өгөх хүсэлт тавьсан. Хөрөнгийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлбэл ипотекийн зээлийг хэвийн хэмжээнд үргэлжлүүлэх боломжтой.
-Ипотекийн зээлийн хүүг долоо, урьдчилгааг 25 хувьд буулгах талаар салбарын яамнаас ярьж байгаа ч банкууд боломжгүй гэдгийг хэлж байна. Энэ ажлыг хэрхэн зохицуулж байна вэ?
-Банкууд боломжтой гэж үзэж байгаа. Боломжгүй гээд байгаа шалтгаан нь банкууд эх үүсвэргүй байгаатай холбоотой. Банкны эх үүсвэрийг хэрхэн нэмэгдүүлж байна гэвэл Монголбанкнаас санхүүжилт өгч байгаа юм. Хоёрдугаарт, улсын төсвөөс хөрөнгө олгох ёстой. Энэ өгч байгаа мөнгөний хэмжээ бага байгаагаас ипотекийн зээл эрэлт ихтэй, орон сууц бэлэн байгаа ч эх үүсвэр нь дутагдаж байгаа юм.
-Монголбанкнаас мэдээлж буйгаар орон сууцны Ипотекийн зээлийн хөтөлбөрийг Засгийн газар бие даан хэрэгжүүлж эхлэхээр болсон шүү дээ?
-Энэ бол ОУВС-гаас тавьсан шаардлага. Ер нь өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд манай эдийн засаг унасны гол шалтгааны нэг нь ипотекийн зээл олгохын тулд Монголбанк мөнгө хэвлэж тараасан явдал. Тиймээс ОУВС-гаас тавьж байгаа шаардлага бол цаашдаа Монголбанк Ипотекийн зээлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж болохгүй гэж үзсэн. Ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс Монголбанкнаас тус хөтөлбөрийг Засгийн газарт шилжүүлэхээр болсон. Ингэснээр Монголбанкны зүгээс ипотекийн зээлийг хэрэгжүүлэх боломжгүй болж, төр өөрийн бодлогоороо тусдаа авч явах ёстой гэсэн шаардлага хэрэгжинэ.
-Зах зээлд нийлүүлсэн хэрнээ борлогдоогүй 2000 гаруй орон сууцийг төр худалдан авч төрийн албан хаагчдад урьдчилгаа, хүүгүй нөхцөлаар олгох боломжийг судалж байгаа талаар та хэлж байсан. Энэ асуудал ямар шатанд явна вэ? -Төрийн албан хаагчдыг орон сууцаар хангах бодлогыг төр өөрөө хариуцах ёстой. Төрийн үүрэг. Бид зах зээлд бэлэн байгаа орон сууцны тоог өнгөрсөн тавдугаар сард гаргасан. Үүгээр 2100 орон сууцыг боломжийн үнэтэйтэйгээр төрийн албан хаагчдад өгч болох юм гэсэн судалгаа гарсан. Нөгөө талаараа төрийн албан хаагчдын орон сууцны хангамжийг судлахад төр анхаарах ёстой гэсэн дүн байна. Албан хаагчдаа орон сууцаар хангах талаар яамдаас санал авч дэмжсэн ч Сангийн яамнаас хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдэх хэрэгтэй гэсэн санал ирүүлээд байна. Нэг ёсондоо хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдэхгүйгээр ипотекийн зээлийг олгоход хүнд. Юуны түрүүнд төрийн албан хаагчийн цалинг 10 хувиар нэмэхийн тулд 200 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Харин орон сууцаар хангахын тулд 160 тэрбум төгрөг хэрэгтэй. Тиймээс энэ мөнгийг төрийн албан хаагчийн цалинг нэмэх юм уу эсвэл төрийн албан хаагчдыг орон сууцтай болгох уу гэдэг хувилбар байгаа ч одоогоор шийдсэн зүйл алга. -Улсын хэмжээнд борлогдоогүй байгаа хэчнээн орон сууц байна вэ? -Өнөөдөр 5822 орон сууц борлогдоогүй байна. Үүнээс стандартын орон сууц, зэрэглэлээр нь харахад 2000 гаруй орон сууц ам метр нь хоёр сая төгрөгөөс доош үнэтэй, төрийн албан хаагчид авах боломжтой юм байна гэсэн саналыг Засгийн газарт оруулж байгаа.
-Засгийн газар Солонгос улсаас утааг бууруулах чиглэлээр 500 сая ам.долларын зээл авсан. Үүнийг ямар байдлаар зарцуулахаар төлөвлөж байна вэ?
-Улаанбаатар хотын гурван байршилд орон сууц барих төсөл боловсруулж өгсөн. Зээлийн 50 хувь буюу 250 сая ам.долларыг орон сууцанд зарцуулах төсөл явж байгаа. Эхний шатанд төслийг дэмжсэн. Энэ сарын сүүлчээр эцсийн шийдвэрийг гаргана. Бусад салбар ч мөн төсөл боловсруулсан байгаа юм. Ямартай ч Ерөнхий сайдын өгч байгаа чиглэл бол Солонгос улсаас зээлсэн 500 сая ам.долларыг орон сууцанд зарцуулна. Утааг бууруулах эцсийн арга хэмжээ бол хүмүүс орон сууцад орох явдал гэдгийг хэлж байгаа юм.