Барилгын салбар нь улс оронд их бүтээн байгуулалт бий болгож, ажиллах хүч, хөрөнгө мөнгө, цаг хугацаа, бүтээмж, хамтын ажиллагаа, бат найдвартай итгэлцлийг алхам тутамд шаарддагаас тус салбарт маргаан багагүй гардаг.

   Үүнээс шүүхээр шийдвэрлэгдсэн ихэнх маргааныг ажил гүйцэтгэх гэрээтэй холбоотой маргаан эзэлж байна. Барилгын ажлын захиалагч болон барилгын ажил гүйцэтгэгч, барилгын ажил гүйцэтгэгч болон туслах гүйцэтгэгч нар тус тусдаа Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлд заасны дагуу Ажил гүйцэтгэх гэрээг байгуулдаг бөгөөд талууд гэрээний үүрэгтэй холбоотой буюу гэрээгээр тохирсон хугацаандаа ажлаа хүлээлгэж өгөөгүй, ажлын гүйцэтгэл дутуу, барилгын материалаа хугацаандаа гаргаагүйгээс хугацаа хэтэрсэн, ажлын хөлс дутуу зэрэг асуудлаар маргаан үүсдэг. Иймд барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн чиглэлээр дагнан ажилладаг өмгөөллийн “Барристер Кастос” ХХН-ээс энэхүү мэдээллийг бэлтгэлээ.
 

  Талууд гэрээгээр тодорхой болгох ёстой гол нөхцөлүүдийг тодорхойлдоггүйгээс маргаан үүсэх нөхцөл бүрддэг. Ажил гүйцэтгэх гэрээг Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлийн 343.1-д ажил гүйцэтгэх гэрээгээр ажил гүйцэтгэгч нь захиалагчийн буюу өөрийн материалаар гэрээнд заасан ажил гүйцэтгэх, захиалагч нь уг ажлын үр дүнг хүлээн авч, хэлэлцэн тохирсон хөлс төлөх үүргийг тус тус хүлээхээр хуульчилсан бөгөөд гэрээнд заавал тусгах ёстой зүйлийг тодорхойлж өгсөн. Өөрөөр хэлбэл, гэрээгээр талууд ямар ажил үйчилгээг, хэдий хугацаанд хийж гүйцэтгэх, ажлын үр дүнг хэрхэн тооцох, ажлын хөлс болон ажлын хөлсийг хэрхэн төлөх, төлбөрийн хуваарь болон чанарын ямар шаардлага тавих зэргийг нэг бүрчлэн тогтоож өгөх ёстой. Үүний дагуу гэрээнд заавал тусгах гол нөхцөлүүдийг тусгаснаар талууд гүйцэтгэсэн ажлын үр дүн, чанар, гэрээний үүрэгтэй холбоотой асуудлыг дүгнэхэд хялбар болно. Үүгээр зогсохгүй, гэрээ нь талууд өөрсдийгөө эрсдэлээс хамгаалах гол хүчин зүйл гэдгийг тодорхой ойлгох ёстой.

  Мөн Барилгын тухай хуульд зааснаар барилгын ажил гүйцэтгэгч нь захиалагчтай байгуулсан гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол туслан гүйцэтгэгчийг сонгож, гэрээний үндсэн дээр ажиллуулах боломжтой. Энэ дагуу барилгын ажил гүйцэтгэх ажиллагаанд ерөнхий ажил гүйцэтгэгч нь туслан гүйцэтгэгчээр ажлаа хийлгэх асуудал их байдаг.

   Жишээлбэл, барилгын ажил гүйцэтгэгч “А” компани нь захиалагчтай байгуулсан гэрээний дагуу барилгын ажил гүйцэтгэхдээ зарим ажлаа туслан гүйцэтгүүлэгчээр хийлгэхдээ гэрээ байгуулахгүй байх нь практикт элбэг тохиолддог. Барилгын хуульд барилгын ажил гүйцэтгэгч туслан гүйцэтгэгчийг ажиллуулж, ерөнхий гүйцэтгэгчийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх тохиолдолд туслан гүйцэтгэгчийн ажлын үр дүн, эрсдэлийг захиалагчийн өмнө хариуцахаар заасны дагуу туслан гүйцэтгэгч нь чанаргүй ажил гүйцэтгэсний хариуцлагыг захиалагчийн өмнө барилгын ажил гүйцэтгэгч “А” компани хүлээнэ.

   Харин барилгын ажил гүйцэтгэгч “А” компани нь туслан гүйцэтгэгчтэй гэрээ байгуулсан тохиолдолд түүний чанаргүй ажлын гүйцэтгэлтэй холбоотой хариуцлагыг гэрээний дагуу ажлын үр дүнг дүгнэх боломжтой, гэрээ байгуулаагүй бол туслан гүйцэтгэгчийн буруутай үйл ажиллагааны хариуцлагыг тооцоход бэрхшээлтэй болж эрхээ хамгаалах боломжгүй нөхцөл байдал үүснэ. Иймээс ямар ч тохиолдолд барилгын ажил гүйцэтгэхдээ заавал гэрээ байгуулж байх нь чухал юм.
 

   Гэрээний аль нэг тал нь үүргээ ноцтой зөрчсөн бол Иргэний хуулийн 225, 226 дугаар зүйлүүдэд заасан үндэслэл, журмын дагуу нөгөө тал гэрээг цуцалж, учирсан хохирлоо нөхөн төлүүлэхээр шаардах эрхтэй.

Иргэний хуулийн 225, 226 дугаар зүйлд заасан үндэслэлүүд нь:

225.1 Талуудын аль нэг нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөн бөгөөд үүрэг гүйцэтгэх нэмэлт хугацаа тогтоосон боловч үр дүн гараагүй бол нөгөө тал гэрээнээс татгалзах эрхтэй.
225.2. Үүрэг гүйцэтгүүлэгч нэмэлт хугацаа тогтоож өгөөгүй боловч үүрэг гүйцэтгэхийг үүрэг гүйцэтгэгчид урьдчилан сануулсан бол нэмэлт хугацаа тогтоосонтой адилтгаж үзнэ.
225.3. Үүрэг гүйцэтгэгч үүргийн зарим хэсгийг зөрчсөн боловч үлдэх хэсгийг гүйцэтгэх нь үүрэг гүйцэтгүүлэгчид ашиггүй болсон бол үүрэг гүйцэтгүүлэгч гэрээнээс татгалзаж болно.

Дараах тохиолдолд нэмэлт хугацаа тогтоох буюу урьдчилан сануулах шаардлагагүй:

226.1.1. ямар нэгэн үр дүн гарахгүй болох нь илт бол;
226.1.3. хоёр талын ашиг сонирхлын үүднээс онцгой үндэслэлээр гэрээг нэн даруй цуцлах шаардлагатай бол.
Мөн ажил гүйцэтгэгч ажлыг бүрэн гүйцэтгэж дуусахаас өмнө захиалагч хэдийд ч гэрээг цуцлах эрхтэй байдаг онцлогтой ч, гүйцэтгэгчид учирсан хохирлыг нөхөн төлөх үүрэг хүлээдэг.
 

   Ажил гүйцэтгэх гэрээг байгуулагч талууд хоорондоо тохиролцож гэрээний чөлөөт байдлын зарчмаараа чанарын баталгаат хугацааг тохирч болно. Барилгын тухай хуульд барилга байгууламжийг ашиглалтад зүгшрүүлэх, тохируулах хугацаа нэг жил байна гэж заасан байдаг. Мөн хэвийн ашиглалтын хугацааг дээрх хугацаа өнгөрснөөс хойш гурван жил байна гэж зохицуулсан. Үүний дагуу баталгаат хугацааг тогтоох боломжтой.
 

   Иргэний хуульд ажиллагсад хөдөлмөрийн гэрээ буюу албан тушаалын дагуу хүлээсэн үүргээ гүйцэтгэх явцад гэм буруутай үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээрээ бусдад учруулсан гэм хорын хариуцлагыг түүнийг ажиллуулж байгаа ажил олгогч хүлээнэ гэж заасны дагуу ажил гүйцэтгэгч байгууллага хохирлыг барагдуулах үүрэг хүлээнэ. Харин ажил гүйцэтгэгч нь өөрт учирсан хохирлоо буруутай этгээд буюу ажилтнаас шаардах эрхтэй.
 

   Барилгын салбарт ажиллаж буй байгууллага, ажилтан хоёрын хооронд хөдөлмөрийн харилцаатай холбоотой маргаан голдуу үүснэ. Ажилтан гүйцэтгэж буй ажлаа хангалтгүй хийх, өгсөн үүрэг даалгавраас өөр байдлаар гүйцэтгэх зэрэг нийтлэг алдааг гаргадаг. Нөгөө талаас ажил олгогч нь цалингаа өгөхгүй байх болон хуулиар хүлээсэн бусад үүрэг хариуцлагаа биелүүлэхгүй, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөхгүй байх, хувь хүний орлогын албан татвар төлөхгүй байх зэргээр ажилтны хуулиар хамгаалагдсан эрхийг зөрчих тохиолдол нэлээд гардаг. Ажил олгогчийн хувьд Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй хууль тогтоомжийг зөрчихгүй байх нь ирээдүйд учирч болох маш олон эрсдэлээс хамгаалах боломжийг бүрдүүлж байдгийг анхаарах хэрэгтэй. Мөн хөдөлмөрийн маргаанаас гадна хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлага хангахтай холбоотой, барилгын ажил эрхлэх үйл явц, төрийн хяналт шалгалттай холбоотой маргаанууд гарч байна.